Hình ảnh các sản phẩm mỹ phẩm được quảng cáo trên trang fanpage Mailisa
Thay đổi nguồn gốc mỹ phẩm
Ngày 21/11, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) đã khởi tố vụ án "Buôn lậu", xảy ra tại Công ty MK Skincare và các đơn vị, địa phương liên quan; đồng thời, khởi tố bị can, bắt bị can để tạm giam đối với Phan Thị Mai, Giám đốc Công ty TNHH thẩm mỹ viện Mailisa và 7 đối tượng liên quan về tội "Buôn lậu". Qua công tác nắm tình hình, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an) phát hiện dấu hiệu sai phạm trong hoạt động kinh doanh mỹ phẩm của các công ty trong Hệ sinh thái Mailisa do Phan Thị Mai và Hoàng Kim Khánh điều hành.
Bước đầu điều tra xác định: Trong thời gian từ năm 2020 đến năm 2024, với mục đích nhập mỹ phẩm về Việt Nam bán kiếm lời thông qua chuỗi thẩm mỹ viện Mailisa, Phan Thị Mai cùng chồng là Hoàng Kim Khánh thỏa thuận mua mỹ phẩm sản xuất tại Quảng Châu, Trung Quốc với giá rẻ, không đảm bảo chất lượng và thành phần theo công bố, không đủ điều cấp Giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS) tại Trung Quốc. Sau đó, Phan Thị Mai câu kết với các đối tượng người Trung Quốc, ký kết hợp đồng ngụy tạo, thay đổi nguồn gốc mỹ phẩm (từ Quảng Châu, Trung Quốc thành Hong Kong) để được cấp CFS tại Hong Kong, tổ chức nhập lậu về Việt Nam và quảng cáo là mỹ phẩm được sản xuất tại Hong Kong thu hút thị hiếu, sự tin tưởng của khách hàng trong nước, bán với giá cao gấp nhiều lần, thu lời bất chính hàng nghìn tỷ đồng (chỉ tính riêng 3/100 sản phẩm chủ đạo hệ thống Mailisa cung cấp trên thị trường).
Sau thông tin vợ chồng chủ chuỗi thẩm mỹ viện này bị bắt vì tội buôn lậu mỹ phẩm, không ít người tiêu dùng đã và đang sử dụng các sản phẩm Doctor Magic mua từ thẩm mỹ viện Mailisa bày tỏ sự hoang mang, lo lắng. Nhiều người quyết định dừng sử dụng dù đã bỏ ra tới hàng chục triệu đồng để mua sản phẩm. Thực tế, trước thời điểm bị phản ánh, Mailisa kinh doanh rất tốt. Trong một video đăng tải năm 2023 trên kênh TikTok có hàng triệu người theo dõi, Mailisa cho biết các sản phẩm của hệ thống luôn đắt hàng, thậm chí "bán cả container". Hoạt động trên các kênh TikTok cũng cho thấy sức tiêu thụ lớn, đơn cử kênh Mailisa - Doctor Magic với hơn 372.000 lượt theo dõi đã bán gần 74.000 sản phẩm; kênh TMV Mailisa có hơn 3,1 triệu người theo dõi hiển thị gần 650.000 sản phẩm đã bán, còn kênh Mailisa với gần 182.000 lượt theo dõi cũng ghi nhận khoảng 283.000 sản phẩm được tiêu thụ.
Có cơ sở pháp lý để khởi kiện
Theo luật sư Nguyễn Tiến Hùng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội trong vụ án này, đây là vấn đề phức tạp liên quan đến sự giao thoa giữa luật hình sự (vụ án buôn lậu) và luật dân sự/luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (yêu cầu bồi thường, hoàn tiền). Tuy nhiên, những người mua (nạn nhân) có cơ hội để đòi lại tiền hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại, đặc biệt nếu sản phẩm không đảm bảo chất lượng và gây ra thiệt hại.
Theo đó, việc yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự. Việc này có thể được xem xét trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Những người mua có thể được xác định là người bị hại theo quy định tại Điều 62, Bộ luật Tố tụng Hình sự nếu việc buôn lậu/bán hàng lậu/gian lận về nguồn gốc gây ra thiệt hại trực tiếp đến sức khỏe, tài sản, hoặc tinh thần. Người mua hàng cũng có thể là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án theo Điều 65 Bộ luật này. Ngoài ra, người đã mua sản phẩm của Mailisa có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại theo Luật Dân sự không? Luật sư Nguyễn Tiến Hùng cho rằng, trong vụ án này, khách hàng hoàn toàn có cơ sở pháp lý vững chắc để khởi kiện dân sự.
Theo luật sư, việc bán hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc, hoặc không đúng chất lượng đã cam kết là hành vi vi phạm hợp đồng mua bán (ngay cả khi giao dịch là miệng). Hành vi bán hàng lậu/gian dối về nguồn gốc vi phạm quyền được cung cấp thông tin chính xác và quyền được bảo đảm an toàn, chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng. Như vậy, giao dịch này là vô hiệu. Theo Điều 131, Bộ luật Dân sự 2015, khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.
Về bồi thường thiệt hại, Điều 584 Bộ luật Dân sự quy định, người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường. Như vậy, nếu khách hàng chứng minh được sản phẩm gây thiệt hại về sức khỏe, tính mạng, tài sản thì có thể làm đơn khởi kiện yêu cầu bồi thường. Để tối đa hóa cơ hội, người mua nên thu thập đầy đủ bằng chứng (hóa đơn, chứng từ thanh toán, vỏ/mẫu sản phẩm, ảnh chụp, kết quả khám sức khỏe nếu bị ảnh hưởng) và tham gia tố tụng bằng cách nộp đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự đang được cơ quan điều tra xử lý.
Minh Dương