Từ chi phí đắt đỏ, nợ vay sinh viên đến những tranh cãi về thiên kiến chính trị trong giảng dạy, tất cả đang góp phần làm xói mòn niềm tin công chúng Mỹ với việc học đại học. Ảnh: Gallup
Một khảo sát mới công bố của Gallup cho thấy, niềm tin của người dân Mỹ đối với giáo dục đại học đang sụt giảm rõ rệt trong những năm gần đây. Nếu như cách đây hơn một thập kỷ, ba phần tư người Mỹ coi đại học là rất quan trọng, thì nay chỉ còn khoảng một phần ba giữ quan điểm đó. Sự thay đổi nhanh chóng này đặt ra nhiều câu hỏi về vai trò và giá trị thực sự của bằng cấp đại học trong xã hội Mỹ hiện đại.
Xu hướng đi xuống trên diện rộng
Theo khảo sát trên hơn 1.000 người trưởng thành, hiện nay 35% đánh giá đại học là “rất quan trọng”, 40% cho là “khá quan trọng”, trong khi 24% cho rằng “không quá quan trọng”. Con số này cho thấy sự thay đổi đáng kể: vào năm 2019, chỉ 13% người Mỹ có quan điểm hạ thấp tầm quan trọng của đại học. Báo cáo nhận định: “Tất cả các nhóm dân cư lớn ở Mỹ đều ít ủng hộ giáo dục đại học hơn so với 12 năm trước”.
Nhóm phụ huynh có con dưới 18 tuổi cũng thể hiện quan điểm tương đồng với mặt bằng chung, với 38% coi đại học là “rất quan trọng”, 40% cho rằng “khá quan trọng” và 21% khẳng định “không quá quan trọng”.
Kết quả khảo sát mới nhất của Gallup cho thấy sự suy giảm niềm tin vào giáo dục đại học đang trở thành xu hướng đáng lo ngại tại Mỹ. Nguồn: Gallup
Niềm tin vào giáo dục đại học tại Mỹ hiện cũng có sự phân hóa rõ rệt theo quan điểm chính trị. Đảng viên Cộng hòa tỏ ra hoài nghi cả về tầm quan trọng lẫn chất lượng của giáo dục đại học nhiều hơn đảng viên Dân chủ.
Khảo sát cũng ghi nhận sự khác biệt giữa nam và nữ giới. Có 41% phụ nữ đánh giá đại học là “rất quan trọng”, so với 29% ở nam giới. Tuy nhiên, cả hai nhóm đều chứng kiến mức giảm niềm tin so với 6 năm trước, lần lượt giảm 15 và 16 điểm phần trăm.
Những nguyên nhân chính
Một trong những yếu tố được cho là tác động đến xu hướng này chính là những tranh cãi về khuynh hướng thiên tả (thiên về đổi mới, tự do và bình đẳng xã hội) trong các trường đại học. Một nghiên cứu được tiến hành mùa hè vừa qua cho thấy, trong số những người thiếu niềm tin vào giáo dục đại học, 38% viện dẫn lý do chính trị, 32% cho rằng các trường “dạy sai trọng tâm”, 12% khẳng định các cơ sở này “áp đặt chương trình nghị sự riêng” và không khuyến khích sinh viên tự do tư duy. Đáng chú ý, tỉ lệ người có quan điểm này đã tăng tới 9 điểm phần trăm chỉ trong một năm.
Ngoài ra, 17% cho rằng các trường đại học “quá thiên tả” hoặc “quá chính trị”.
Từ chỗ từng được coi là “tấm vé vàng” cho tương lai, bằng đại học ngày nay không còn giữ được vị thế trong mắt nhiều người dân Mỹ.
Bên cạnh vấn đề tư tưởng, chi phí học tập và gánh nặng vay nợ cũng là rào cản lớn. 28% người tham gia khảo sát Gallup cho biết đây là nguyên nhân khiến họ ngần ngại. Trong khi đó, một nghiên cứu của Pew Research công bố năm 2024 chỉ ra rằng chỉ 22% người Mỹ cho rằng tấm bằng đại học xứng đáng với khoản nợ phải gánh. Nghiên cứu này cũng cho thấy gần một nửa số người được hỏi (49%) tin rằng bằng cử nhân 4 năm nay ít quan trọng hơn so với cách đây 20 năm trong việc tìm kiếm công việc có thu nhập cao.
Chính quyền vào cuộc
Trước thực trạng này, Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã có động thái cải cách. Gần đây, ông ký một sắc lệnh hành pháp nhằm điều chỉnh hệ thống kiểm định đại học với mục tiêu “khôi phục niềm tin công chúng vào giáo dục đại học”, “tái lập trách nhiệm giải trình” và “thúc đẩy tự do học thuật, nghiên cứu trí tuệ”.
Tổng thống Mỹ Donald Turmp gần đây đã ký một sắc lệnh hành pháp nhằm điều chỉnh hệ thống kiểm định đại học Mỹ.
Tổng thống Trump khẳng định: “Sinh viên và người đóng thuế Mỹ xứng đáng nhận được nhiều hơn thế, và Chính quyền của tôi sẽ cải tổ hệ thống kiểm định đang rối loạn để các trường đại học tập trung vào việc cung cấp chương trình học chất lượng cao với chi phí hợp lý”.
Một thách thức lâu dài
Sự suy giảm niềm tin vào giáo dục đại học ở Mỹ không chỉ phản ánh mối lo ngại về chi phí, mà còn đặt ra câu hỏi về vai trò và định hướng tư tưởng của các trường đại học trong đời sống xã hội nước này.
Khi quan điểm của người dân ngày càng phân hóa, nhất là theo đường chia rẽ chính trị, việc tìm ra hướng đi nhằm vừa bảo đảm chất lượng đào tạo, vừa khẳng định vai trò trung lập và thiết thực của đại học trong phát triển xã hội, sẽ là thách thức lớn đối với hệ thống giáo dục Mỹ trong nhiều năm tới.
Hồng Nhung