Người tiêu dùng Việt: từ mua sắm tiết kiệm đến tiêu dùng bền vững

2 giờ trướcBài gốc

TS Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho rằng, đứng trước những thay đổi về xu hướng tiêu dùng là cơ hội để doanh nghiệp Việt tái cấu trúc chiến lược, thích ứng với những đòi hỏi mới của thị trường. Ảnh: VGP

Thói quen mới định hình hành vi tiêu dùng

Những năm gần đây, hành vi tiêu dùng tại Việt Nam chứng kiến sự thay đổi rõ nét, đặc biệt trong nhóm thế hệ trẻ. Nếu trước đây, yếu tố “giá rẻ, tiện lợi” thường được đặt lên hàng đầu, thì nay, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe, môi trường và trách nhiệm xã hội.

Hành vi tiêu dùng được xác định là một trong những động lực mạnh mẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang sản xuất bền vững, từ đó kiến tạo nên một “kỷ nguyên xanh”. Nhận thức được tầm quan trọng của chuỗi giá trị sản xuất và tiêu dùng bền vững, những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã ưu tiên xây dựng và ban hành khung khổ pháp lý, chính sách nhằm khuyến khích sản xuất gắn với yếu tố môi trường. Điều này không chỉ góp phần đa dạng hóa nguồn cung sản phẩm xanh, mà còn tạo tiền đề cho việc thực hành tiêu dùng bền vững trong xã hội.

Tuy nhiên, mức độ và quy mô thực hành tiêu dùng bền vững vẫn còn đối diện nhiều thách thức. Khoảng cách giữa nhận thức và hành vi, cũng như việc mở rộng thị trường cho sản phẩm xanh, là nhiệm vụ cấp thiết trong giai đoạn tới.

Một khảo sát do PwC công bố tại hội thảo “Sản phẩm, dịch vụ xanh - đặt hàng từ người dùng” cho thấy: 54% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng trả thêm tối đa 10% cho sản phẩm làm từ vật liệu tái chế hoặc bền vững, cao hơn mức trung bình 50% của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy xu hướng tiêu dùng xanh - bền vững không còn là hiện tượng bên lề, mà đang dần được đón nhận như một lựa chọn phổ biến.

Tuy vậy, nếu nhìn lại nghiên cứu thực hiện cuối năm 2024 tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, kết quả lại cho thấy tỷ lệ người dân mua sản phẩm xanh thường xuyên mới đạt 12 - 18%. Sự khác biệt này phản ánh một giai đoạn chuyển tiếp: nhận thức và sẵn sàng chi trả đã gia tăng mạnh, nhưng hành vi thực tế vẫn cần thêm thời gian, cùng với giải pháp từ phía doanh nghiệp và chính sách để rút ngắn khoảng cách.

Thị trường tiêu dùng - động lực quan trọng của tăng trưởng

Nửa đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của Việt Nam tăng hơn 9% so với cùng kỳ 2024. GDP đạt mức tăng trưởng 7,52%, cho thấy thị trường tiêu dùng tiếp tục giữ vai trò động lực của nền kinh tế.

Sức mua được duy trì tích cực, đặc biệt trong các lĩnh vực dịch vụ du lịch, lưu trú, ăn uống. Thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục bứt phá, góp phần làm sôi động nền kinh tế số. Những con số này phản ánh không chỉ tiềm năng lớn của thị trường, mà còn cho thấy sự thay đổi nhanh chóng trong hành vi tiêu dùng, gắn liền với yêu cầu minh bạch, xanh và bền vững.

Dù vậy, doanh nghiệp Việt vẫn phải đối diện nhiều thách thức. Áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt ngay tại thị trường nội địa, trong khi thị trường quốc tế liên tục siết chặt các tiêu chuẩn xanh, chất lượng và đổi mới sáng tạo. Đây cũng là định hướng lớn được nêu trong Nghị quyết 57-NQ/TW, xác định phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là ba đột phá chiến lược cho giai đoạn tới.

TS Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh chỉ ra ba điểm đáng chú ý:

Thứ nhất, dù kinh tế phục hồi mạnh mẽ (GDP 2024 đạt 7,09%, mục tiêu 2025 hướng tới trên 8%), tâm lý tiêu dùng vẫn còn dè dặt. Người dân ưu tiên chi tiêu thiết yếu, cân nhắc kỹ các khoản mua sắm lớn.

Thứ hai, xu hướng tiết kiệm và phòng thủ tài chính gia tăng. Dù lãi suất huy động thấp, tỷ lệ gửi tiết kiệm vẫn ở mức cao, phản ánh sự thận trọng sau dịch.

Thứ ba, tiêu dùng đang dịch chuyển về giá trị và phong cách sống. Đặc biệt với thế hệ trẻ, mua sắm không chỉ để đáp ứng nhu cầu vật chất, mà còn thể hiện thái độ sống. Xu hướng “xanh - sạch - an toàn” ngày càng phổ biến, thể hiện khát vọng về lối sống bền vững, có trách nhiệm.

Theo ông, đây vừa là áp lực, vừa là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc chiến lược, thích ứng với yêu cầu mới của thị trường.

Tiêu dùng gắn liền với trách nhiệm xã hội

Tổng Giám đốc CGS Việt Nam Nguyễn Viết Thịnh nhận định: “Người tiêu dùng không chỉ quan tâm đến giá cả, chất lượng, mà còn muốn biết sản phẩm được sản xuất ra sao, có thân thiện môi trường không, doanh nghiệp có thực hiện trách nhiệm xã hội không.”

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho doanh nghiệp: xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, giảm phát thải, đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Khi chiến lược kinh doanh tích hợp cả yếu tố môi trường - xã hội - tài chính, doanh nghiệp không chỉ tạo lợi thế cạnh tranh, mà còn củng cố niềm tin, sự gắn bó lâu dài của khách hàng.

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang phục hồi mạnh mẽ, tiêu dùng trở thành “chỉ số niềm tin” của toàn xã hội. Người tiêu dùng Việt, từ chỗ ưu tiên mua sắm tiết kiệm sau dịch, nay dần chuyển sang lựa chọn bền vững. Đây là bước tiến quan trọng, phản ánh sự trưởng thành của thị trường và nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại. Đối với doanh nghiệp, kết hợp sáng tạo - công nghệ - bền vững không chỉ là chìa khóa tăng trưởng doanh thu, mà còn là con đường xây dựng vị thế dài hạn.

Minh Đức - Yến Nhi

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/nguoi-tieu-dung-viet-tu-mua-sam-tiet-kiem-den-tieu-dung-ben-vung.846473.html