Người trẻ và bài học về đồng tiền: Chuyên gia nói gì về kỹ năng quản lý tài chính cá nhân?

9 giờ trướcBài gốc

PV: Thưa ông, với kinh nghiệm nhiều năm tư vấn tài chính cá nhân, ông quan sát thấy thói quen chi tiêu và quản lý tiền của sinh viên, người trẻ Việt Nam hiện nay có đặc điểm gì đáng chú ý?

Ông Lâm Tuấn - Sáng lập công ty Financial Planner (Ảnh: NVCC)

Chuyên gia Lâm Tuấn: Điểm dễ nhận thấy nhất là người trẻ hiện nay kiếm tiền nhanh hơn nhưng giữ tiền kém hơn thế hệ trước. Họ năng động, có nhiều nguồn thu như freelance, kinh doanh online, đầu tư nhỏ lẻ nhưng lại thiếu hệ thống trong quản lý. Phần lớn vẫn chi tiêu cảm tính, bị dẫn dắt bởi quảng cáo và cảm xúc “mua cho vui”. Điều đáng nói là, rất ít bạn trẻ có một cấu trúc tài chính cá nhân rõ ràng. Họ biết kiếm tiền, nhưng chưa biết vận hành tiền, nghĩa là phân bổ, dự phòng, và tích sản. Tôi vẫn hay nói vui: “Người trẻ Việt Nam đang sống theo mô hình 1-1-0 – kiếm 1, tiêu 1, tiết kiệm 0.”

PV: Hiện nay, "kiếm tiền đã khó, tiết kiệm lại càng khó hơn". Theo ông, đâu là nguyên nhân khiến người trẻ thường rơi vào tình trạng “cháy ví” dù vẫn có thu nhập hoặc được chu cấp đều đặn?

Chuyên gia Lâm Tuấn:

Có ba nguyên nhân chính, đó là:

Thứ nhất là thiếu nhận thức về giá trị đồng tiền theo thời gian - họ nghĩ 100.000 đồng hôm nay cũng bằng 100.000 đồng sau 5 năm, trong khi lạm phát âm thầm bào mòn giá trị đó mỗi ngày.

Thứ hai là không có kế hoạch tài chính định kỳ. Hầu hết tiêu “tới đâu tính tới đó”, chứ không biết dòng tiền tháng này đi đâu, bao nhiêu phần là bắt buộc, bao nhiêu phần có thể linh hoạt.

Thứ ba là tác động của công nghệ và mạng xã hội. Mỗi ứng dụng giờ là một “cửa hàng bỏ túi”, mọi thứ chỉ cách ví điện tử một cú chạm. Khi hành vi mua sắm quá dễ, ý thức kỷ luật gần như biến mất.

PV: Có ý kiến cho rằng thế hệ trẻ hiện nay đang chịu áp lực “sống sang trên mạng”, phải tiêu tiền để chứng minh giá trị bản thân. Ông nhìn nhận thế nào về hiện tượng này?

Chuyên gia Lâm Tuấn: Đó là một “cái bẫy tâm lý” rất điển hình - áp lực đồng trang lứa tài chính (financial peer pressure). Người trẻ hôm nay không chỉ so sánh công việc hay ngoại hình, mà còn cả trải nghiệm tiêu dùng. Mạng xã hội khiến chúng ta nhìn thấy thành quả của người khác, nhưng không thấy “chi phí” phía sau.

"Nhiều bạn đang tiêu tiền để mua hình ảnh, chứ không mua giá trị thực cho cuộc sống," ông Tuấn chia sẻ.

Ông Lâm Tuấn chia sẻ cung sinh viên Trường Đại học Công Nghệ Đông Á: "Giá trị tài chính thật sự không đến từ thứ bạn khoe, mà đến từ thứ bạn giữ lại được." (Ảnh: NVCC)

Tôi thường nói: “Khi bạn cố gắng tiêu để trông giống người giàu, bạn chỉ đang làm giàu cho người khác. Giá trị tài chính thật sự không đến từ thứ bạn khoe, mà đến từ thứ bạn giữ lại được."

PV: Theo ông, liệu việc thiếu kỹ năng quản lý tài chính có thể ảnh hưởng đến định hướng nghề nghiệp, lựa chọn cuộc sống của người trẻ sau này hay không?

Chuyên gia Lâm Tuấn: Ảnh hưởng rất rõ.

Thiếu kỹ năng tài chính khiến người trẻ mất tự do lựa chọn. Khi không có quỹ dự phòng, họ phải ở lại công việc mình ghét chỉ vì “cần tiền tháng sau”. Khi không có kế hoạch đầu tư, họ bị buộc phải chấp nhận rủi ro lớn hơn trong tương lai. Thực tế, quản lý tiền không chỉ là kỹ năng tài chính, mà là năng lực sống. Người tự chủ tài chính là người có quyền lựa chọn - chọn công việc, chọn thời gian nghỉ, chọn cách sống - chứ không bị tiền điều khiển.

PV: Nếu được đề xuất, ông nghĩ giáo dục tài chính cá nhân nên được đưa vào trường học như thế nào - ở cấp phổ thông hay đại học? Và nội dung cần bắt đầu từ đâu để thực sự hiệu quả với giới trẻ?

Chuyên gia Lâm Tuấn: Tôi nghĩ càng sớm càng tốt – từ cấp 2 trở lên là hoàn toàn khả thi. Chúng ta dạy các em toán, lý, hóa – nhưng không dạy các em cách quản lý “con số thật” là tiền. Giáo dục tài chính không cần phức tạp.

Chỉ cần 3 nền tảng:

1. Hiểu dòng tiền cá nhân: kiếm – tiêu – tiết kiệm – đầu tư.

2. Hiểu khái niệm giá trị thời gian của tiền.

3. Hình thành thói quen ra quyết định dựa trên dữ liệu, không dựa trên cảm xúc.

Nếu học sinh, sinh viên được học cách chia thu nhập thành 5 tài khoản cơ bản (thiết yếu – tiết kiệm – đầu tư – phát triển bản thân – hưởng thụ), thì chỉ sau vài năm, tư duy tài chính của cả thế hệ sẽ khác hẳn.

PV: Nhiều bạn sinh viên hiện nay đã bắt đầu học đầu tư, tham gia chứng khoán, crypto, hoặc các kênh online khác. Theo ông, họ nên tiếp cận việc “đầu tư sớm” ra sao để không rơi vào bẫy tài chính?

Chuyên gia Lâm Tuấn: Đầu tư sớm là điều rất đáng khích lệ – nhưng đừng nhầm giữa đầu tư và đầu cơ. Vấn đề của nhiều bạn trẻ là họ muốn “giàu nhanh”, trong khi đầu tư là trò chơi của kiên nhẫn và kỷ luật.

Tôi luôn khuyên: "Hãy đầu tư vào hiểu biết trước khi đầu tư vào tài sản."

Trước 25 tuổi, 80% “đầu tư” nên dành cho chính mình - học kỹ năng, tư duy, và tích sản trí tuệ. Khi có kiến thức, tiền bạn kiếm được sau này sẽ tự nhiên tăng theo cấp số nhân. Còn nếu chỉ lao vào thị trường vì sợ bỏ lỡ, thì bạn đang không phải đầu tư thực sự.

Với người trẻ, tiết kiệm đang là bài toán khó lời giải. (Ảnh: Internet)

PV: Ông có thể chia sẻ một nguyên tắc đơn giản nhất mà bất kỳ người trẻ nào cũng có thể áp dụng ngay hôm nay để bắt đầu hành trình tự do tài chính cho mình?

Chuyên gia Lâm Tuấn:

Nguyên tắc của tôi luôn gói gọn trong 6 chữ: “Chi ít hơn – Giữ lâu hơn. Hãy bắt đầu bằng việc chia tiền ra trước khi tiêu, chứ không phải đợi “còn dư thì tiết kiệm".

Chỉ cần tuân thủ nguyên tắc 50–20–10–10–10:

50% cho nhu cầu thiết yếu

20% tiết kiệm dự phòng

10% đầu tư dài hạn

10% phát triển bản thân

10% hưởng thụ

Sau 3 năm, bạn sẽ thấy mình không chỉ có tiền - mà có cả sự bình an tài chính. Tự do tài chính không đến từ việc bạn kiếm bao nhiêu, mà từ việc bạn hiểu và kiểm soát được từng đồng mình đang có.

Trân trọng cảm ơn ông về những chia sẻ rất thực tế và sâu sắc!

Nguồn SVVN : https://svvn.tienphong.vn/nguoi-tre-va-bai-hoc-ve-dong-tien-chuyen-gia-noi-gi-ve-ky-nang-quan-ly-tai-chinh-ca-nhan-post1788681.tpo