Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có những điểm mới quan trọng liên quan đến người lao động, cũng như việc thụ hưởng chính sách an sinh xã hội.
Cụ thể, Điều 21 của Luật quy định công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ 3 điều kiện: từ đủ 75 tuổi trở lên; không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, trừ trường hợp khác theo quy định của Chính phủ; có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Bên cạnh đó, công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và đáp ứng đủ 2 điều kiện (không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng; có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội) cũng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Từ 1/7/2025, người từ 70 tuổi không có lương hưu được nhận trợ cấp hưu trí theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2024.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng do Chính phủ quy định, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.
Định kỳ 3 năm, Chính phủ thực hiện rà soát, xem xét việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội. Tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, huy động các nguồn lực xã hội, UBND cấp tỉnh trình HĐND cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Đáng chú ý, người vừa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, vừa thuộc đối tượng hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng, thì được hưởng chế độ trợ cấp cao hơn.
Trong thời gian hưởng trợ cấp hưu trí, họ được ngân sách nhà nước đóng bảo hiểm y tế. Khi chết thì tổ chức, cá nhân lo mai táng được nhận hỗ trợ chi phí mai táng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi.
Luật cũng quy định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ.
Tại dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về trợ cấp hưu trí xã hội quy định, từ ngày 1/7, đối tượng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng với mức tiền 500.000 đồng/tháng.
Khi có hiệu lực, riêng chính sách này có hơn 1,2 triệu người cao tuổi được thụ hưởng trợ cấp. Dự kiến ngân sách Nhà nước sẽ chi 4.000 - 5.000 tỷ đồng mỗi giai đoạn.
Bên cạnh đó, do quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 giảm điều kiện thời gian đóng BHXH còn 15 năm nên tỷ lệ hưởng lương hưu tối thiểu 45% theo Luật BHXH 2014 không còn phù hợp. Vì vậy, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định cách tính mức hưởng lương hưu mới.Theo đó, đối với lao động nữ, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng Bảo hiểm xã hội tương ứng 15 năm đóng Bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75% (tương ứng 30 năm đóng Bảo hiểm xã hội).
Đối với lao động nam, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng Bảo hiểm xã hội tương ứng 20 năm đóng Bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75% (tương ứng 35 năm đóng Bảo hiểm xã hội).
Trường hợp lao động nam có thời gian đóng Bảo hiểm xã hội từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm thì mức lương hưu hằng tháng bằng 40% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng Bảo hiểm xã hội tương ứng 15 năm đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 1%. Đây là điểm khác biệt so với Bảo hiểm xã hội năm 2014.
Luật Bảo hiểm xã hội 2024 tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc tham gia không liên tục có cơ hội đóng đủ 15 năm để hưởng lương hưu hằng tháng thay vì phải nhận Bảo hiểm xã hội một lần.
An Tú