Nguồn gốc tháng cô hồn và những kiêng kỵ theo quan niệm dân gian

8 giờ trướcBài gốc

Trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt, tháng 7 Âm lịch hằng năm thường được gọi bằng một cái tên quen thuộc: “Tháng cô hồn” hay còn gọi là “tháng xá tội vong nhân”. Đây là khoảng thời gian mà dân gian quan niệm cửa âm phủ được mở ra, các linh hồn được trở về dương thế. Trải qua hàng trăm năm, những quan niệm, tập tục và kiêng kỵ trong tháng cô hồn đã trở thành một phần không thể tách rời trong đời sống tinh thần, ảnh hưởng sâu rộng đến thói quen sinh hoạt và cách ứng xử của nhiều người.

Tháng 7 Âm lịch được gọi là “tháng cô hồn” hay còn gọi là “tháng xá tội vong nhân”.

Nguồn gốc của tháng cô hồn

Theo Phật giáo, tháng 7 âm lịch là mùa Vu lan báo hiếu – dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, báo đáp công ơn sinh thành dưỡng dục. Đồng thời, đây cũng là khoảng thời gian mà các tăng ni làm lễ cầu siêu cho những vong hồn không nơi nương tựa. Từ đó, dân gian quan niệm đây là lúc “xá tội vong nhân”, các linh hồn được thả ra, lang thang ở dương gian.

Trong tín ngưỡng dân gian, tháng 7 cũng gắn liền với sự tích về Diêm vương mở cửa địa ngục để tha tội cho các vong hồn. Do vậy, người ta tin rằng tháng này có nhiều âm khí, cần cúng lễ, bố thí để tránh bị quấy phá và để cầu bình an cho gia đình.

Tập tục cúng cô hồn

Một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong tháng này chính là cúng cô hồn. Người dân thường chuẩn bị mâm cúng vào ngày rằm tháng 7, có nơi cúng từ mùng 1 đến 15. Lễ vật phổ biến gồm gạo, muối, cháo loãng, bỏng ngô, kẹo bánh, tiền vàng mã… Đây là những thứ được quan niệm rằng vong hồn lang thang dễ dàng nhận và dùng được.

Khác với cúng gia tiên – vốn mang không khí trang trọng, mâm cúng cô hồn thường được đặt ngoài sân, ngoài cổng, thậm chí ở ngã ba đường. Nhiều nơi còn có tục “giật cô hồn”, tức sau khi cúng xong, trẻ con và người dân ùa vào giành đồ cúng. Hành động này xuất phát từ quan niệm càng nhiều người giật thì cô hồn càng vui vẻ, no đủ, gia chủ càng may mắn.

Mâm cúng cô hồn.

Bên cạnh cúng cô hồn, nhiều gia đình còn làm lễ cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên trong tháng 7 Âm lịch. Đây cũng là dịp để mọi người báo hiếu cha mẹ, tưởng nhớ tổ tiên, gắn kết tình cảm gia đình.

Những kiêng kỵ trong tháng cô hồn

Song song với việc cúng bái, dân gian truyền lại rất nhiều điều kiêng kỵ trong tháng cô hồn. Người ta cho rằng nếu phạm phải sẽ dễ bị xui xẻo, bị ma quỷ quấy phá. Một số kiêng kỵ thường thấy gồm:

- Không treo chuông gió đầu giường, vì âm thanh dễ thu hút vong hồn.

- Không phơi quần áo ban đêm, tránh để ma quỷ “mượn” rồi ám theo.

- Không hù dọa người khác, đặc biệt là trẻ con, bởi dễ gây bạt hồn vía.

- Không đi chơi đêm khuya, không tắm sông suối một mình.

- Tránh làm việc đại sự như cưới hỏi, khai trương, mua nhà, ký hợp đồng quan trọng…

Những kiêng kỵ này không có bằng chứng khoa học nhưng vẫn tồn tại trong tâm thức nhiều người. Điều đó cho thấy sức ảnh hưởng mạnh mẽ của tín ngưỡng dân gian trong đời sống hiện đại.

Tháng cô hồn dưới góc nhìn hiện đại

Ngày nay, khi xã hội phát triển, không ít người trẻ coi tháng cô hồn chỉ là truyền thuyết hoặc phong tục mang tính chất tâm linh, không nên quá mê tín. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận rằng những tập tục này giúp con người sống chậm lại, biết hướng về cội nguồn, biết bố thí và sẻ chia.

Thực tế, việc cúng cô hồn ngoài ý nghĩa tín ngưỡng còn phản ánh truyền thống nhân văn của người Việt: thương xót những kiếp người vất vưởng, không nơi nương tựa. Tục “phát gạo, phát cháo” trong lễ cúng cô hồn cũng khuyến khích tinh thần từ bi, chia sẻ khó khăn với người nghèo.

Một số quan niệm kiêng kỵ, nếu nhìn ở góc độ khoa học, cũng mang tính hợp lý. Ví dụ, khuyên không nên đi bơi, đi chơi khuya vào tháng 7 âm lịch thực chất cũng để hạn chế tai nạn, bảo vệ sức khỏe. Hay việc không treo chuông gió, không phơi đồ ban đêm cũng giúp hạn chế côn trùng, vi khuẩn bám vào.

Tháng cô hồn, nhìn một cách toàn diện, không chỉ là câu chuyện của sự mê tín hay kiêng kỵ. Nó còn là dịp để nhắc nhở con người nhớ đến đạo hiếu, lòng nhân ái và sự gắn kết cộng đồng. Đây cũng là một phần của kho tàng văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt Nam, phản ánh niềm tin về thế giới tâm linh và mối quan hệ giữa người sống với người đã khuất.

Trong nhịp sống hiện đại, dù không phải ai cũng còn giữ trọn vẹn các tập tục, nhưng những giá trị cốt lõi – như lòng hiếu kính cha mẹ, lòng thương xót chúng sinh, sự cẩn trọng trong lời ăn tiếng nói và hành động – vẫn luôn mang ý nghĩa sâu sắc.

“Tháng cô hồn” là sự kết hợp giữa tín ngưỡng dân gian và giáo lý nhà Phật, là nét đẹp văn hóa tinh thần đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Dù có người tin, có người không tin, nhưng điều quan trọng là ta hiểu được ý nghĩa nhân văn sâu xa ẩn sau những lễ nghi ấy: Sống biết hiếu nghĩa, sẻ chia và cẩn trọng hơn trong đời sống thường ngày.

Chính nhờ đó, tháng cô hồn không chỉ còn là tháng của những điều kiêng kỵ, mà trở thành dịp để con người sống thiện lành, nhân ái và gắn kết với cội nguồn.

Nguyệt Ánh (Tổng hợp)

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/nguon-goc-thang-co-hon-va-nhung-kieng-ky-theo-quan-niem-dan-gian-ar961271.html