WHO cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch sởi
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, trên thế giới, tình hình dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp, trong đó một số bệnh có vaccine phòng bệnh từ lâu ( sởi, ho gà...) có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Bệnh sởi lây truyền rất nhanh qua đường hô hấp, 90% người chưa có miễn dịch sẽ bị mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân sởi và trung bình 1 người mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%.
Năm 2024, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo việc gia tăng số ca mắc bệnh sởi và nguy cơ bùng phát dịch sởi tại nhiều khu vực trên toàn thế giới với 184 quốc gia ghi nhận trường hợp mắc.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu tại hội nghị.
Tại Việt Nam, việc biến đổi khí hậu, giao mùa làm cho tình hình dịch bệnh ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường, số ca mắc sởi có xu hướng tăng.
Từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 40.000 trường hợp nghi sởi, 5 trường hợp tử vong liên quan đến sởi. Số trường hợp nghi sởi ghi nhận cao nhất tại khu vực miền Nam (57%), miền Trung (19,2%), miền Bắc (15,1%), Tây Nguyên (8,7%).
Số ca mắc sốt phát ban nghi sởi phân bố rải rác ở các nhóm tuổi, trong đó chủ yếu là từ 9 tháng tuổi đến dưới 15 tuổi với 72,7%; tỷ lệ dưới 9 tháng tuổi là 15,3% (6 tháng tuổi là 5,4% và từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tháng tuổi là 9,9%.) là nhóm tuổi chưa đến độ tuổi tiêm chủng. Số mắc là trẻ nam cao hơn so với trẻ nữ với lần lượt khoảng 55,7% và 44,3%.
Thời điểm này đang là giai đoạn chuyển mùa, thời tiết thay đổi bất thường tạo điều kiện cho các loại mầm bệnh phát triển, lây lan của các tác nhân gây bệnh luôn tiềm ẩn, tăng cao.
Trước diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình dịch bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh sởi trong thời gian hiện nay, mặc dù Bộ Y tế đã chỉ đạo các địa phương triển khai quyết liệt các biệt pháp phòng chống bệnh sởi từ cuối năm 2024, tuy nhiên đến nay tình hình bệnh sởi vẫn ở mức cao và có nguy cơ tiếp tục gia tăng.
Do đó, Bộ trưởng Bộ Y tế yêu cầu các địa phương cần theo dõi sát diễn biến dịch bệnh và báo cáo ngay tình hình. Các địa phương cần huy động sự vào cuộc của các cấp, ngành, không chỉ có ngành y tế; chuẩn bị sẵn cơ sở vật chất, trang thiết bị, vật tư y tế, nhất là các vùng có nguy cơ cao để xử lý ngay dịch bệnh.
Bao phủ tiêm vaccine trên 95%, ngăn chặn tốc độ lây lan
Đề cập đến vấn đề này, Cục trưởng Cục Phòng bệnh Hoàng Minh Đức cho biết, từ 9/2024, 31 tỉnh/TP đã triển khai tiêm vaccine sởi cho trẻ 1-10 tuổi và nhân viên y tế theo kế hoạch phòng, chống dịch sởi. Số ca mắc tăng mạnh từ 6/2024 - 12/2024 (1,4-3,7 lần/tháng) nhưng có xu hướng giảm trong 2025. Một số tỉnh triển khai chậm vẫn ghi nhận số ca mắc tăng.
Cục trưởng Cục Phòng bệnh nhận định, dự báo dịch sởi đang có xu hướng chung giảm, nhưng vẫn chưa dừng lại hoàn toàn, vẫn cần hết sức thận trọng với nguy cơ bùng phát. Dự kiến, số ca sốt phát ban nghi sởi tiếp tục được ghi nhận trên cả nước.
Đặc biệt, tại các khu vực có nguy cơ cao như các tỉnh miền núi, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế và các địa phương có tỷ lệ tiêm chủng thấp là những khu vực dễ bùng phát dịch nhất.
Cục trưởng Cục Phòng bệnh Hoàng Minh Đức thông tin tại hội nghị.
Bệnh sởi lây truyền rất nhanh qua đường hô hấp, 90% người chưa có miễn dịch sẽ bị mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân sởi và trung bình 1 người mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%.
“Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, thậm chí có thể viêm não dễ dẫn đến tử vong, bệnh đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng” - TS Hoàng Minh Đức cảnh báo.
Bệnh sởi đã từng xảy ra những đợt dịch lớn, theo chu kỳ khoảng 5 năm do sự tích lũy các đối tượng chưa có miễn dịch đối với bệnh sởi trong cộng đồng. Bệnh sởi rất dễ lây lan và thường gây thành dịch.
Trước đây, hầu hết trẻ em đều mắc sởi. Việc triển khai rộng rãi tiêm vaccine sởi trong nhiều năm đã khống chế thành công bệnh sởi. Năm 2024, tỷ lệ tiêm vaccine sởi cho trẻ 9 tháng tuổi (mũi 1) là 97,4%, tỷ lệ tiêm vaccine sởi-rubella cho trẻ 18 tháng tuổi (mũi 2) là 97,7%. Đến nay, trong đó 28 tỉnh, TP đã kết thúc chiến dịch tiêm vaccine phòng, chống dịch sởi giai đoạn 1 và còn 3 địa phương (Cà Mau, Bạc Liêu, Hậu Giang) đang tiếp tục tiêm bù, tiêm vét.
Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống bệnh sởi.
Theo Cục trưởng Cục Phòng bệnh, sởi là bệnh đặc thù, tốc độ lây nhanh hơn cả Covid-19, nguy cơ lây chéo trong trong bệnh viện, rồi lây qua các tỉnh khác rất cao; chỉ có bao phủ tiêm chủng vaccine đạt trên 95% mới ngăn chặn được tốc độ lây lan, tạo được miễn dịch cộng đồng và giảm dịch bùng phát trong cộng đồng.
Do đó, ngành y tế đề nghị các Sở Y tế tỉnh, TP đề xuất UBND tỉnh ưu tiên bố trí nguồn lực đẩy nhanh tiến độ chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi; cảnh báo nguy cơ bùng phát bệnh sởi cho các trường học, doanh nghiệp, vận động tiêm chủng đầy đủ, cảnh báo nguy cơ biến chứng sau mắc bệnh sởi.
Bên cạnh đó, đẩy nhanh tiến độ triển khai chiến dịch tiêm vaccine phòng, chống bệnh sởi năm 2025 trên địa bàn, ưu tiên tiêm cho trẻ ở các huyện đang có nhiều ca mắc hoặc nghi mắc sởi. Ngoài ra, tổ chức tiêm bù, tiêm vét vaccine phòng bệnh sởi cho các trẻ chưa được tiêm hoặc chưa tiêm đủ các mũi vaccine.
Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam và Trưởng đại diện Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNCIEF) tại Việt Nam cho rằng, dịch sởi có xu hướng chung giảm, nhưng chưa dừng lại, cần hết sức thận trọng. Một số khu vực tại Việt Nam có khoảng trống miễn dịch đối với sởi. Do đó, Việt Nam cần đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine; tiến hành đợt tiêm bù, tiêm vét vaccine phòng sởi trên toàn quốc, mở rộng nhóm tuổi được tiêm vaccine, không để bỏ sót đối tượng. Bên cạnh đó, cần chuẩn bị sẵn sàng vật tư y tế, dự trữ thuốc, phòng chống lây nhiễm chéo sởi tại cơ sở y tế.
Thảo Trần