Ông Trump hôm 21-1 tuyên bố sẽ áp thuế lên Liên minh châu Âu (EU) và cân nhắc mức thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc cũng như 25% đối với hàng hóa Canada và Mexico. Thời hạn mới để áp dụng các mức thuế quan mới, theo ông chủ Nhà Trắng, là vào ngày 1-2.
Tổng thống Trump nhấn mạnh EU và các nước khác có thặng dư thương mại đáng lo ngại với Mỹ. Còn với Canada và Mexico, Cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro nói với CNBC hôm 21-1 rằng việc đe dọa áp thuế là nhằm gây sức ép, buộc hai nước này ngăn chặn người di cư bất hợp pháp và các loại ma túy, bao gồm fentanyl, vào Mỹ.
Cũng trong ngày đầu tiên nhậm chức, ông Trump đã ký một bản ghi nhớ yêu cầu các cơ quan liên bang hoàn tất việc đánh giá toàn diện một loạt vấn đề thương mại trước ngày 1-4, bao gồm phân tích về thâm hụt thương mại dai dẳng của Mỹ, hoạt động thương mại không công bằng và thao túng tiền tệ giữa các quốc gia đối tác, trong đó có Trung Quốc.
Nhân viên di chuyển một chiếc xe vừa được sơn tại nhà máy lắp ráp ở Toluca - Mexico Ảnh: BLOOMBERG
Cách tiếp cận thận trọng hơn của ông Trump về thuế quan đã thúc đẩy đà tăng của cổ phiếu Mỹ, đẩy chỉ số S&P 500 lên mức cao nhất trong 1 tháng qua mặc dù đòn tấn công mới của ông Trump vào Trung Quốc và EU có thể làm giảm đà tăng đó. Ông William Reinsch, chuyên gia thương mại tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế (Mỹ), cho rằng ông Trump quyết định hành động chậm lại là để bảo đảm nền tảng pháp lý cũng như tính hiệu quả của việc áp thuế quan.
Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết sẽ phản ứng từng bước trước đe dọa của ông Trump. Tuy nhiên, bà loại trừ khả năng đàm phán lại hiệp định thương mại tự do Mỹ - Mexico - Canada trước năm 2026. Phát biểu này được cho là nhằm ngăn chặn việc ông Trump tìm cách sửa đổi sớm hiệp ước hỗ trợ hơn 1.800 tỉ USD hằng năm trong thương mại 3 bên.
Trong khi đó, ông Valdis Dombrovskis, ủy viên phụ trách kinh tế của EU, hôm 22-1 nhấn mạnh châu Âu sẽ phản ứng tương xứng. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cũng khẳng định Bắc Kinh sẽ bảo vệ "lợi ích quốc gia".
Các nhà kinh tế cảnh báo một cuộc chiến thương mại toàn cầu có thể khiến lạm phát tăng trở lại và làm chậm đà tăng trưởng của chính kinh tế Mỹ. Bà Hildegard Mueller, Chủ tịch Hiệp hội ô tô VDA của Đức, cho rằng kế hoạch áp thuế của Tổng thống Trump sẽ khiến giá ô tô tăng cao đối với người tiêu dùng Mỹ, ảnh hưởng đến các nhà sản xuất ô tô toàn cầu.
Trước mắt, giá cổ phiếu của Honda, Mazda, Hyundai, Kia và các hãng xe châu Á sản xuất tại Mexico xuất khẩu sang thị trường Mỹ đều bị ảnh hưởng. Cổ phiếu của các hãng xe châu Âu có nhà máy sản xuất ở Mexico như Volkswagen và Stellantis cũng giảm điểm.
Xuân Mai