Nguy cơ say nắng ngày hè: Cách nhận biết và xử trí

một ngày trướcBài gốc

Nguy kịch vì sốc nhiệt

Ngày 5/6, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương thông tin, mới đây nam bệnh nhân (42 tuổi, quê Bắc Ninh), vừa được chuyển đến Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng nguy kịch sau một ngày làm việc ngoài trời giữa thời tiết nắng nóng gay gắt.

Bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Ảnh: BVCC.

Theo đó, bệnh nhân làm nghề thợ xây, bắt đầu cảm thấy mệt lả vào khoảng 15–16h sau nhiều giờ lao động liên tục dưới trời nắng. Anh trở nên thẫn thờ, không giao tiếp, sau đó xuất hiện các biểu hiện bất thường như co giật, rối loạn ý thức và mất kiểm soát hành vi.

Khi được người nhà đưa đến cơ sở y tế, bệnh nhân đã trong tình trạng co cứng toàn thân, cắn vào lưỡi gây chảy máu khoang miệng và sốt cao tới 42 độ C.

Bệnh nhân nhập viện với các dấu hiệu điển hình của tình trạng sốc nhiệt nghiêm trọng, bao gồm: tăng thân nhiệt quá mức, rối loạn thần kinh trung ương như co giật, lơ mơ, hôn mê; kèm theo rối loạn điện giải và tổn thương gan và thận cấp tính.

Đáng lưu ý, người bệnh có tiền sử: lạm dụng rượu, xơ gan – yếu tố này thúc đẩy bệnh nhân dễ bị say nắng, say nóng và tình trạng khi mắc say nắng, say nóng cũng diễn tiến nặng nề và phục hồi chậm hơn bình thường.

Hiện tại, bệnh nhân T. đã qua cơn nguy kịch, đang được theo dõi sát tại bệnh viện và điều trị tích cực bằng các biện pháp như truyền dịch, điều chỉnh điện giải, hỗ trợ chức năng gan, thận... Các chỉ số sinh hóa sẽ tiếp tục được theo dõi để đánh giá khả năng hồi phục trong những ngày tới.

Ảnh minh họa: Lê Khánh.

Trước đó, ngày 2/6, tại Phú Thọ, Trung tâm Y tế huyện Cẩm Khê cho biết, đã tiếp nhận 7 trường hợp nhập viện do say nắng, say nóng chỉ trong ngày 1/6, trong đó có một bệnh nhân nguy kịch phải đặt ống nội khí quản.

Ngày 5/6, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cũng phát đi cảnh báo thời tiết nắng nóng ở khu vực đồng bằng và trung du Bắc Bộ; Trung Bộ.

Dự báo, ngày 6/6, khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ có nắng nóng cục bộ với nhiệt độ cao nhất có nơi trên 35 độ. Từ ngày 7-8/6, nắng nóng xảy ra diện rộng ở khu vực đồng bằng và trung du Bắc Bộ với nhiệt độ cao nhất phổ biến 35-37 độ, có nơi trên 37 độ.

Từ ngày 7-9/6, nắng nóng xảy ra diện rộng ở khu vực từ Thanh Hóa đến Phú Yên với nhiệt độ cao nhất phổ biến 35-37 độ, có nơi trên 37 độ.

Trung tâm cảnh báo, nắng nóng có thể gây mất nước, kiệt sức, và đột quỵ do sốc nhiệt khi tiếp xúc lâu với nhiệt độ cao.

Nhận biết và xử trí kịp thời

Theo Ths.BS Trương Tư Thế Bảo (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương), sốc nhiệt là hậu quả của tình trạng cơ thể bị tích tụ nhiệt do môi trường nắng nóng kéo dài, khi các cơ chế điều nhiệt tự nhiên không còn hoạt động hiệu quả.

Có 2 cơ chế hay gặp một do nắng chiếu trực tiếp vào đầu và cổ gáy, có thể gây rối loạn thần kinh trung ương, dẫn đến lơ mơ, ngất hoặc thậm chí tử vong. Hai là môi trường nóng do tiếp xúc lâu với nhiệt độ môi trường cao khiến cơ thể không thể đào thải nhiệt kịp thời, dẫn đến rối loạn điện giải, suy tuần hoàn và tổn thương đa cơ quan như gan, thận, não.

Ảnh: Lê Khánh

Bác sĩ khuyến cáo, người lao động ngoài trời cần được bố trí thời gian nghỉ ngơi hợp lý, đặc biệt tránh làm việc trong khung giờ nắng gắt từ 10h đến 16h.

Khi làm việc, người lao động nên đội mũ rộng vành, mặc quần áo dài tay, sử dụng khăn bảo vệ cổ gáy, đồng thời uống đủ nước và bổ sung điện giải đều đặn để tránh mất nước và rối loạn thân nhiệt. Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như mệt lả, choáng váng hoặc đau đầu, cần lập tức dừng công việc, tìm nơi râm mát để nghỉ ngơi và theo dõi sát tình trạng sức khỏe.

Với những người có bệnh mạn tính như xơ gan, suy thận… hoặc đang lạm dụng rượu, nguy cơ bị sốc nhiệt và các biến chứng nghiêm trọng sẽ cao hơn nhiều. Do đó, cần đặc biệt thận trọng khi làm việc trong điều kiện thời tiết oi bức.

Nếu nghi ngờ có người bị say nắng hoặc sốc nhiệt, cần nhanh chóng đưa nạn nhân vào nơi mát mẻ, hạ thân nhiệt bằng cách lau người bằng khăn ấm, quạt nhẹ, cho uống nước nếu còn tỉnh táo và nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Trao đổi với PV Báo Đại Đoàn Kết, BS Nguyễn Huy Hoàng (Trung tâm Oxy Cao áp Việt - Nga) cảnh báo, say nắng là tình trạng bệnh lý do nhiệt nghiêm trọng, xảy ra khi hệ thống điều hòa thân nhiệt của cơ thể hoàn toàn thất bại. Nhiệt độ trung tâm cơ thể tăng vọt lên mức nguy hiểm (thường từ 40°C trở lên) một cách nhanh chóng.

"Say nắng là một tình trạng cấp cứu y tế, đòi hỏi phải làm mát cơ thể ngay lập tức và sự can thiệp của y tế chuyên nghiệp để ngăn ngừa tổn thương não, suy tạng hoặc tử vong", BS Hoàng nhấn mạnh.

Các triệu chứng say nắng:

Nhiệt độ cơ thể rất cao (trên 40°C); thay đổi trạng thái tinh thần hoặc hành vi rõ rệt (lú lẫn, kích động, nói lắp, mê sảng, co giật, mất ý thức/hôn mê); da nóng, đỏ, khô (thường gặp trong say nắng kinh điển/không do gắng sức) hoặc vẫn đổ mồ hôi nhiều (trong say nắng do gắng sức); mạch nhanh và mạnh; đau đầu dữ dội (kiểu nhói); chóng mặt; buồn nôn hoặc nôn; thở nhanh.

Điều quan trọng là cơ chế tiết mồ hôi thường bị suy giảm hoặc ngừng hẳn trong say nắng kinh điển.

Khi phát hiện các triệu chứng trên, BS Hoàng nhấn mạnh, gọi cấp cứu 115 là ưu tiên hàng đầu. Trong lúc chờ, cần làm mát tích cực bằng các biện pháp như: phun nước, quạt, chườm đá ở cổ, nách, bẹn; nếu có bồn nước lạnh, ngâm toàn thân (ngực giữ khỏi ngạt).

Người còn tỉnh cho uống từng ngụm Oresol; không aspirin, paracetamol, không đồ uống đá lạnh; tuyệt đối không cho uống nước nếu người bệnh lơ mơ, có dấu hiệu co giật hoặc nôn ói...

Hoàng Chiến

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/nguy-co-say-nang-ngay-he-cach-nhan-biet-va-xu-tri-10307414.html