Nguy cơ tiềm ẩn gây hại sức khỏe khi chơi thể thao không đúng cách

8 giờ trướcBài gốc

Từ sân chơi đến phòng cấp cứu

Thời gian gần đây, các bệnh viện tại TP Hồ Chí Minh liên tục tiếp nhận những ca cấp cứu liên quan đến vận động quá sức. Cụ thể, ngày 29/6, kíp trực tại Khoa Cấp cứu Bệnh viện Nhân dân 115 đã tiếp nhận hai vận động viên nhập viện sau khi tham gia giải chạy HCMC Open Club Championship 2025.

Trường hợp thứ nhất là một nữ vận động viên sinh năm 1991, nhập viện trong tình trạng ngất và co giật tay chân sau khi đã chạy được khoảng 4 km. Qua chẩn đoán, các bác sĩ xác định bệnh nhân bị rối loạn điện giải sau vận động quá sức. Nhờ sự can thiệp kịp thời, người bệnh đã nhanh chóng được hỗ trợ oxy, bù điện giải và theo dõi sát sao, giúp tình trạng cải thiện rõ rệt, tỉnh táo hoàn toàn và không còn biểu hiện co giật.

Bệnh nhân T. bị suy thận sau khi tham gia chạy marathon. Ảnh: BV

Trường hợp thứ hai là một nam vận động viên quốc tịch Hàn Quốc, sinh năm 1992, nhập viện với các triệu chứng tụt huyết áp, suy hô hấp sau khi chạy được khoảng 3 km. Kíp trực Khoa Cấp cứu đã nhanh chóng hỗ trợ hô hấp bằng oxy liệu pháp, truyền dịch tĩnh mạch và theo dõi sát tri giác, huyết động. Các xét nghiệm cấp cứu cho thấy người bệnh bị suy hô hấp và tổn thương cơ tim do tăng men tim sau vận động cường độ cao.

Trước đó, tại Bệnh viện Chợ Rẫy, các bác sĩ đã tiếp nhận bệnh nhân T.Q.T. (31 tuổi) nhập viện trong tình trạng lơ mơ, bứt rứt, có cơn co giật, tự thở oxy qua mask và nước tiểu có màu nâu sậm. Bệnh nhân được chẩn đoán mắc hội chứng ly giải cơ vân do vận động nặng khi chạy marathon. Sau hội chẩn, bệnh nhân được chuyển đến Khoa Hồi sức cấp cứu, được xử trí bù dịch, kiềm hóa nước tiểu, dùng thuốc chống co giật và tiến hành lọc thận chậm CRRT.

TS.BS Phạm Minh Huy, Khoa Hồi sức cấp cứu Bệnh viện Chợ Rẫy, đã chỉ ra 3 yếu tố chính dẫn đến nguy cơ bị hội chứng ly giải cơ vân gồm vận động kéo dài, vận động cường độ cao và trong môi trường nắng nóng. Bác sĩ Minh Huy khuyến cáo, nếu có một trong 3 yếu tố nguy cơ, người tập nên cẩn thận, phải bù đủ dịch, bù đủ điện giải và các chất dinh dưỡng trong quá trình tập luyện. Khi có triệu chứng như quá mệt mỏi, không giơ tay chân được, nhất là nước tiểu màu sậm (giống màu xá xị), cần đến bệnh viện để kiểm tra và xử trí kịp thời.

Mới đây, Bệnh viện Thống Nhất đã tiếp nhận bệnh nhân P.T.H (56 tuổi) có tiền sử bệnh lý tăng huyết áp, nhập viện trong tình trạng ngưng tim, ngưng thở khi đang chơi pickleball. Theo người nhà, bệnh nhân đang chơi pickleball bất ngờ ngã quỵ, gọi không phản ứng. BS.CK2 Nguyễn Thụy Trang, phụ trách Khoa Cấp cứu cho biết, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng ngưng tim, ngưng thở, không bắt được mạch, toàn thân tím tái. Dù các bác sĩ đã nỗ lực hồi sinh tim phổi suốt 45 phút nhưng bệnh nhân vẫn không thể hồi phục.

Theo bác sĩ, đột tử khi chơi thể thao đến từ nhiều yếu tố như bệnh tim mạch tiềm ẩn, tăng huyết áp không kiểm soát, rối loạn điện giải và mất nước... Nhiều trường hợp đột tử khi vận động mạnh xuất phát từ bệnh tim mạch mà người bệnh không biết hoặc không theo dõi sát. Người bị tăng huyết áp nếu không kiểm soát tốt, huyết áp có thể tăng vọt khi vận động mạnh, gây vỡ mạch máu não hoặc nhồi máu cơ tim.

ThS.BS Nguyễn Kim Long, Khoa Cấp cứu Bệnh viện Nhân dân 115, khẳng định: "Thể thao là bạn đồng hành của sức khỏe nhưng chỉ khi bạn hiểu và lắng nghe cơ thể mình". Bác sĩ Long cũng cảnh báo không ít người trẻ lầm tưởng "thấy khỏe là đủ", nhưng các rối loạn điện giải, huyết áp, tim mạch âm thầm có thể gây nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm.

Cần làm gì để chơi thể thao an toàn?

Thể dục thể thao mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, song vận động quá sức hoặc sai cách có thể gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa lợi ích của việc luyện tập thể thao, các chuyên gia y tế đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tầm soát sức khỏe định kỳ và tuân thủ các nguyên tắc luyện tập khoa học.

Người dân nên thăm khám sức khỏe trước khi tham gia vào các môn thể thao.

BS.CK2 Nguyễn Thụy Trang cho rằng, việc tham gia thể dục thể thao phù hợp với tình trạng sức khỏe và bệnh lý hiện có là rất quan trọng. Do đó, người dân cần chơi thể thao ở mức vừa phải, không gắng sức quá mức, tránh nguy cơ ảnh hưởng đến các vấn đề tim mạch.

ThS.BS Huỳnh Thị Ngọc Huyền, Khoa Hồi sức cấp cứu Nội tim mạch Bệnh viện Tim Tâm Đức phân tích về mối liên hệ giữa nhịp tim và chạy bộ: Tim hoạt động như một máy bơm để bơm máu giàu oxy đến nuôi các cơ quan trong cơ thể. Nhịp tim là tốc độ đập của tim được đo bằng số lần tim đập trong một phút, đây là một chỉ số sinh hiệu quan trọng phản ánh tình trạng sức khỏe của mỗi người. Khi chạy bộ, nhịp tim tăng lên để đáp ứng nhu cầu oxy cao hơn của cơ thể. Việc theo dõi nhịp tim trong khi chạy không chỉ giúp đánh giá hiệu quả của buổi tập mà còn giúp người chạy điều chỉnh tốc độ và cường độ sao cho phù hợp với mục tiêu thể lực, tránh quá sức hoặc chấn thương.

Bác sĩ Huyền cảnh báo, ngưng tim khi chạy bộ là một tình trạng nguy hiểm. Theo Hội Tim mạch châu Âu, tần suất xuất hiện khoảng 0,76/100.000 vận động viên/năm. Mặc dù hiếm gặp, nhưng nó có thể xảy ra bất ngờ và đe dọa đến tính mạng. Nhiều ca lâm sàng về vận động viên đột ngột ngưng tim khi chạy marathon đường dài đã được báo cáo.

Bác sĩ Huyền chỉ ra một số nguyên nhân chính gây ngưng tim khi chạy bộ: Một số người có thể mắc các bệnh lý tim mạch như bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, bệnh van tim hoặc bệnh cơ tim phì đại mà chưa được tầm soát. Khi tập luyện chạy bộ với cường độ cao mà không được theo dõi nhịp tim một cách hợp lý, nhịp tim có thể nhanh vượt quá mức an toàn, gây ra tình trạng mất cân bằng cung cầu oxy, từ đó có thể xuất hiện loạn nhịp tim nguy hiểm.

Bên cạnh đó, khi chạy bộ, cơ thể mất nhiều chất điện giải (natri, kali) qua mồ hôi. Mất cân bằng điện giải, đặc biệt là hạ kali máu nặng, có thể ảnh hưởng đến hoạt động dẫn truyền trong tim, dẫn đến rối loạn nhịp tim và ngưng tim. Tập luyện cường độ quá cao hoặc trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt dẫn đến nguy cơ ngưng tim, đặc biệt nếu người chạy không được tập luyện đầy đủ hoặc có tiền sử bệnh lý; sử dụng chất kích thích hoặc thuốc không được chỉ định.

Để ngăn ngừa ngưng tim và đột quỵ khi chạy bộ hoặc tham gia các hoạt động thể chất cường độ cao, các chuyên gia y tế khuyến nghị mỗi người phải có một chiến lược tập luyện rõ ràng và tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp dự phòng. Theo ThS.BS Nguyễn Kim Long, người dân cần tầm soát sức khỏe toàn diện trước khi vận động cường độ cao như kiểm tra huyết áp, điện tâm đồ (ECG); công thức máu, điện giải đồ, chức năng gan - thận; tầm soát tiền sử bệnh lý nội - ngoại khoa có liên quan.

Chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi tham gia thi đấu hoặc vận động cường độ cao: Ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc trước ngày thi đấu; bổ sung nước và điện giải hợp lý, tránh uống rượu bia hay sử dụng những chất kích thích; tập thói quen khởi động đúng cách, không tham gia nếu cơ thể đang bệnh, cảm thấy mệt mỏi hoặc đang sử dụng thuốc lợi tiểu. Nếu có dấu hiệu bất thường như mệt mỏi, đau ngực, chóng mặt, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi ngay cấp cứu 115.

Bác sĩ Nguyễn Thụy Trang lưu ý thêm, chỉ 4 phút sau ngừng tim, không có máu nuôi não, não sẽ tổn thương không hồi phục. Do đó, khi phát hiện người có biểu hiện đột ngột bất tỉnh, lay gọi không đáp ứng, nghi ngờ ngưng tim, ngưng thở, người xung quanh cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp cấp cứu cơ bản (ép tim ngoài lồng ngực, kêu gọi sự giúp đỡ); đồng thời gọi 115 để nhanh chóng có lực lượng cấp cứu chuyên nghiệp tới hiện trường giúp nhận diện, xử trí chính xác, kịp thời.

Đan Phương/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/y-te/nguy-co-tiem-an-gay-hai-suc-khoe-khi-choi-the-thao-khong-dung-cach-20250706221059552.htm