Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với phụ nữ đang mang thai, khi khói thuốc không chỉ gây hại cho sức khỏe người mẹ mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi, thậm chí để lại hậu quả lâu dài sau sinh.
Dù tỷ lệ hút thuốc ở nữ giới thấp hơn nam giới, nhưng số lượng phụ nữ thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động tại nhà và nơi làm việc lại rất đáng báo động.
Theo bác sỹ Phan Thị Hải, Phó giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 104.000 ca tử vong liên quan đến thuốc lá, trong đó 18.800 ca là do hút thuốc lá thụ động. Nhiều nạn nhân trong số đó là phụ nữ, bao gồm cả phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản và thai kỳ.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chỉ sau 60 phút tiếp xúc với khói thuốc thụ động, niêm mạc hô hấp đã bị ảnh hưởng và phản ứng viêm có thể kéo dài ít nhất ba giờ. Về lâu dài, tiếp xúc với khói thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ, ung thư phổi, ung thư vú và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác, đặc biệt đối với phụ nữ.
Riêng với phụ nữ mang thai, tác hại của thuốc lá càng trở nên nghiêm trọng. Nhiều nghiên cứu ghi nhận việc hút thuốc chủ động hoặc thụ động làm giảm khả năng thụ thai, gây rối loạn rụng trứng, tăng nguy cơ vô sinh.
Trong thai kỳ, khói thuốc làm tăng khả năng sảy thai, thai chết lưu, sinh non, trẻ sinh ra nhẹ cân hoặc kém phát triển. Nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh cũng tăng gấp đôi nếu người mẹ hút thuốc trong thai kỳ hoặc em bé tiếp xúc với khói thuốc sau khi sinh.
Đặc biệt, tiếp xúc với khói thuốc thụ động khi mang thai có thể làm tăng 23% nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh và 13% nguy cơ dị tật bẩm sinh. Nguy cơ tổn thương phổi, não bộ, rối loạn phát triển trí tuệ ở trẻ cũng cao hơn so với trẻ sinh ra trong môi trường không khói thuốc.
TS.Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong phòng chống tác hại thuốc lá, đặc biệt là vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng. Tuy nhiên, theo bà, để bảo vệ phụ nữ và trẻ em, cần thực thi nghiêm các quy định về môi trường không khói thuốc tại nơi làm việc, nơi công cộng và xử phạt nghiêm những hành vi vi phạm.
Nói thêm về tác hại của thuốc lá điện tử với sức khỏe, PGS-TS.Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ, thuốc lá điện tử đang là mối đe dọa mới với giới trẻ, trong đó có không ít phụ nữ.
Dù được quảng bá là ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống, nhưng thực tế, thuốc lá điện tử chứa nhiều chất gây nghiện và độc tố, có thể dẫn đến suy hô hấp cấp, suy gan, suy tim, tổn thương đa cơ quan. Đặc biệt, có nhiều ca cấp cứu tại Bạch Mai là sinh viên, học sinh chỉ mới 18-20 tuổi.
Bác sỹ Phương cảnh báo, nhiều người từng hút thuốc lá truyền thống chuyển sang thuốc lá điện tử với hi vọng cai nghiện, nhưng lại rơi vào tình trạng "nghiện kép". Một số loại thuốc lá điện tử còn bị pha trộn với chất ma túy tổng hợp, gây ảo giác và tổn thương nghiêm trọng hệ thần kinh.
Cùng quan điểm đó, ThS Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá cho biết, thuốc lá điếu có đầu bấm hay thuốc lá điện tử đều chứa nicotine gây nghiện.
Đặc biệt, đầu lọc hương liệu ở thuốc lá điếu có đầu bấm khiến người dùng dễ nghiện hơn vì cảm giác dễ chịu. Trong khi đó, shisha và các loại tinh dầu tạo khói thường bị hiểu lầm là “ít độc hại”, nhưng thực tế có thể chứa tới hàng nghìn hóa chất chưa kiểm định, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp, thần kinh và sức khỏe sinh sản.
Với giới trẻ, đặc biệt là sinh viên, thuốc lá điện tử còn dễ tiếp cận hơn thông qua mạng xã hội, cửa hàng tiện lợi và các mối quan hệ bạn bè. Một số sinh viên bị rủ rê sử dụng chỉ vì tò mò, thiếu kỹ năng từ chối. Vì vậy, nhà trường thường xuyên tổ chức hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, thể thao, tình nguyện để sinh viên có môi trường lành mạnh, tránh xa cám dỗ thuốc lá.
Chuyên gia khuyến cáo cũng khuyên sinh viên hãy “tỉnh táo ngay từ đầu”, không thử, không tò mò với bất kỳ loại thuốc lá nào, kể cả thuốc lá thế hệ mới.
Ths.Nguyễn Thị Thu Hương cho biết thêm, Quỹ đã phối hợp nhiều tổ chức triển khai các chương trình, hoạt động phù hợp với sinh viên như: cuộc thi TikTok về môi trường không khói thuốc, giải chạy, Tuần lễ nói không với thuốc lá... Sinh viên có thể tham gia, gửi ý tưởng đóng góp để cùng nâng cao nhận thức cộng đồng và đề xuất chính sách phòng chống tác hại thuốc lá.
PGS-TS.Phan Thu Phương chia sẻ thêm, dấu hiệu sớm nhất của các bệnh lý do thuốc lá gây ra thường là các triệu chứng ở đường hô hấp như viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản. Về lâu dài, người hút thuốc dễ mắc ung thư lưỡi, hạ họng, đặc biệt là ung thư phổi, căn bệnh mà 90% người mắc từng có tiền sử hút thuốc chủ động hoặc thụ động.
D.Ngân