Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, đây là cảnh báo được nêu trong Báo cáo về Thú y và Bệnh lây truyền từ động vật theo cách tiếp cận sức khỏe toàn diện (One Health Zoonoses) do Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu (EFSA) phối hợp cùng Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh châu Âu (ECDC) công bố ngày 9/12.
Báo cáo cho thấy mỗi năm có hàng nghìn người mắc bệnh sau khi tiêu thụ thực phẩm nhiễm khuẩn, trong đó phổ biến nhất là từ trứng, thịt và các sản phẩm ăn liền. Dù hệ thống bảo đảm an toàn thực phẩm của Liên minh châu Âu (EU) được đánh giá ở mức cao, các bệnh lây qua thực phẩm vẫn xuất hiện ở mọi nhóm tuổi, đặc biệt là những người có nguy cơ bệnh nặng, ngay cả khi phần lớn các bệnh này hoàn toàn có thể phòng tránh.
Năm 2024, Listeria là tác nhân gây tỷ lệ nhập viện và tử vong cao nhất trong số các bệnh lây truyền qua thực phẩm tại EU. Khoảng 70% trường hợp phải nhập viện điều trị và trung bình cứ 12 ca mắc lại có 1 ca tử vong. Việc gia tăng các ca nhiễm khuẩn gần đây được nhận định liên quan đến thói quen ăn nhiều sản phẩm chế biến sẵn, cùng việc bảo quản hoặc xử lý thực phẩm chưa đúng cách.
Dữ liệu mới nhất về Listeria monocytogenes cho thấy tỷ lệ mẫu vượt mức an toàn thực phẩm EU chỉ từ 0% đến 3% tùy theo nhóm sản phẩm, trong đó xúc xích lên men là loại thực phẩm được ghi nhận có tỷ lệ nhiễm khuẩn cao hơn so với các nhóm còn lại. Tuy nhiên, mức nhiễm khuẩn nhìn chung vẫn rất thấp.
Ông Ole Heuer, phụ trách lĩnh vực bệnh liên quan đến cách tiếp cận sức khỏe toàn diện của ECDC, nhận định rằng dù xuất hiện không nhiều, Listeria lại có khả năng gây bệnh nặng. Theo ông, bảo vệ những người dễ bị tổn thương - như người cao tuổi, phụ nữ mang thai hay người suy giảm miễn dịch, không chỉ dựa vào hệ thống giám sát nghiêm ngặt và sản xuất thực phẩm an toàn, mà còn phụ thuộc vào các biện pháp phòng ngừa ngay trong gia đình.
Trong khi Listeria được xem là nguy hiểm nhất về mức độ bệnh nặng, Campylobacter và Salmonella vẫn là hai nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm khuẩn qua thực phẩm ở EU, với thịt gia cầm và trứng là nguồn lây chủ yếu. Báo cáo cũng ghi nhận số đàn gà giống và gà tây có kết quả xét nghiệm dương tính với khuẩn Salmonella tăng đáng kể trong thập kỷ qua, đặt ra thách thức đối với ngành chăn nuôi và cơ quan kiểm dịch.
Ông Frank Verdonck, phụ trách lĩnh vực nguy cơ sinh học và sức khỏe động vật của EFSA, cho biết năm nay chỉ có 14 quốc gia thành viên EU đạt đầy đủ các mục tiêu giảm Salmonella trong gia cầm. Theo ông, kết quả này cho thấy việc kiểm soát vi khuẩn lây truyền qua thực phẩm đòi hỏi sự phối hợp liên tục và nỗ lực từ mọi khâu của chuỗi cung ứng.
Báo cáo cũng nhấn mạnh vai trò của các công cụ giám sát hiện đại như giải trình tự toàn bộ bộ gene, giúp cơ quan chức năng phát hiện nhanh và điều tra hiệu quả các đợt bùng phát, từ đó hỗ trợ phản ứng phối hợp trên toàn chuỗi thực phẩm.
Đối với người tiêu dùng, phần lớn các bệnh lây truyền qua thực phẩm đều có thể phòng tránh nếu tuân thủ giữ vệ sinh bếp đúng cách, như giữ tủ lạnh ở 5°C hoặc thấp hơn, dùng thực phẩm trước hạn sử dụng, nấu chín kỹ thịt và gia cầm, rửa tay và bề mặt đúng cách khi xử lý thực phẩm sống, tách riêng thực phẩm chín và thực phẩm sống. Các nhóm có nguy cơ cao được khuyến cáo hạn chế dùng thực phẩm ăn liền, sữa chưa tiệt trùng hoặc phô mai mềm làm từ sữa chưa tiệt trùng.
Báo cáo của EFSA và ECDC tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của giám sát chặt chẽ, phối hợp liên ngành và nâng cao ý thức người tiêu dùng nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước các bệnh lây truyền qua thực phẩm.
Hương Giang (TTXVN)