Nhà báo say nghề
Năm 1961, sau khi tốt nghiệp Trường Sư phạm liên tỉnh Hà Nội - Sơn Tây - Hà Đông, thầy giáo trẻ Nguyễn Đắc Hữu về dạy học ở Trường cấp II Sơn Công, huyện Ứng Hòa (Hà Đông). Chỉ sau một năm, khi vừa tròn 22 tuổi ông đã được kết nạp vào Đảng và được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng Trường cấp II xã Viên Nội trong cùng huyện. Đêm đêm, sau khi chấm bài, soạn xong giáo án, bên ngọn đèn dầu nhỏ, ông lại tập viết tin, bài gửi đăng báo.
Có lẽ, vì cái duyên với nghề báo từ những ngày ấy mà năm 1964, Đắc Hữu được Tỉnh ủy Hà Đông điều về làm phóng viên tờ báo của Đảng bộ tỉnh. Qua hơn chục năm say mê học nghề, rèn nghề, đi nhiều, viết nhiều, ông từng bước trưởng thành. Từ tổ trưởng tổ phóng viên viết về kinh tế nông nghiệp, xây dựng thành Tổ lao động xã hội chủ nghĩa, ông được bổ nhiệm làm Phó Tổng Biên tập (năm 1981). Rồi từ lợi thế kiến thức, bản lĩnh, ông được bổ nhiệm làm Tổng Biên tập Báo Hà Sơn Bình (năm 1984). Khi Hà Tây và Hòa Bình chia tách, ông lại làm Tổng Biên tập Báo Hà Tây.
Nghỉ hưu tháng 9-2001, Đắc Hữu kết thúc 37 năm làm báo tỉnh, trong đó có 17 năm làm Tổng Biên tập và nhiều năm được Bộ Biên tập Báo Nhân Dân tín nhiệm, chọn cử kiêm nhiệm phóng viên thường trú Báo Nhân Dân tại tỉnh Hà Sơn Bình. Khi chuẩn bị nghỉ hưu, Đắc Hữu tiếp tục được Bộ Biên tập Báo Nhân Dân tin cậy giao làm cộng tác viên đặc biệt.
Đặc tính say nghề, nhạy bén, cẩn trọng của nhà báo Đắc Hữu thể hiện trước hết ở sự chịu khó bám cơ sở, tìm tòi nhiều tin mới, nhiều gương người tốt việc tốt, điển hình tiên tiến để kịp thời tuyên truyền. Cũng từ cố gắng đi sâu, hiểu rõ tình hình cơ sở, ông phát hiện được những vụ tiêu cực, viết ngay bài phê bình thẳng thắn cán bộ lãnh đạo địa phương qua những chuyên mục: "Nói riêng với các thủ trưởng", "Sổ tay phóng viên". 200 trong số 500 bài điều tra phê phán, phân tích những vấn đề mà nhân dân bức xúc, kêu ca - kể cả những chuyện châm biếm, dí dỏm - được ông chọn lọc, in thành sách "Chuyện thật như bịa". Sách được dư luận hoan nghênh cách nói thẳng, nói thật, mang tính xây dựng. Tuy có phản ứng nhưng Đắc Hữu vẫn bình tĩnh, vững tâm làm rõ đúng, sai, bảo vệ uy tín của tờ báo, tính chiến đấu của ngòi bút.
Những bài viết chất lượng cao của nhà báo Đắc Hữu đã góp phần nâng cao uy tín cho tờ báo, mang đến cho ông nhiều giải thưởng báo chí toàn quốc và được giới thiệu bầu vào Ban Chấp hành Hội Nhà báo Việt Nam. Ông cũng thường xuyên được khoa Báo chí, Trường Đại học Tuyên giáo (nay là Học viện Báo chí và Tuyên truyền) mời đến phổ biến kinh nghiệm thực hiện phóng sự về những điển hình tiên tiến, giảng bài nghiệp vụ cho sinh viên báo chí.
Người lèo lái con thuyền báo Đảng thời Đổi mới
Cũng qua 17 năm giữ trọng trách Tổng Biên tập, ông đã đề xuất với lãnh đạo tỉnh nhiều vấn đề có tính chủ trương, giải pháp, chính sách phù hợp, góp phần khẳng định vai trò của tờ báo là cơ quan ngôn luận, tiếng nói của Đảng, chính quyền và nhân dân tỉnh. Báo thường xuyên phát hiện, biểu dương hành động, kinh nghiệm các nhân tố mới, gây được tiếng vang.
Chẳng hạn như những câu chuyện sinh động về xã Bình Minh (huyện Thanh Oai) đạt 3 mục tiêu nông nghiệp và xây dựng "ba thứ quân" đáp ứng chiến trường miền Nam; xã Hòa Xá (Ứng Hòa) với phong trào "Chiếc gậy Trường Sơn"; huyện Đan Phượng với phong trào phụ nữ "Ba đảm đang"; huyện Ứng Hòa với công tác dồn điền, đổi thửa; huyện Phú Xuyên với phong trào làm vụ đông trên đồng trũng; hợp tác xã Sơn Công với sáng kiến khoán mới...
Bên cạnh đó, nhà báo Đắc Hữu cùng đội ngũ phóng viên bàn bạc, tìm tòi, quyết tâm đổi mới nội dung, hình thức, nâng cao chất lượng tờ báo Hà Tây bằng cách mở ra hơn chục chuyên mục mới: “Nét đẹp đời thường”, “Hương vị quê nhà”, “Người quê ta - Đất quê ta”, “Chuyện xưa kể lại”, “Gương mặt nghệ sĩ”, “Chuyện nông thôn”, “Sự việc và lời bàn”, “Viết theo yêu cầu bạn đọc”, “Sổ tay phóng viên”, “To nhỏ bảo nhau”, “Học tiếng Anh trên báo Hà Tây”... Những chuyên mục kể trên có tác dụng nâng cao kiến thức, giải trí lành mạnh, hấp dẫn bạn đọc gần xa.
Ông lại đề xuất với Tỉnh ủy gửi báo biếu các lão thành cách mạng, cán bộ lãnh đạo tỉnh, đảng viên từ 40 năm tuổi Đảng. Từ đây, lắng nghe dư luận rộng rãi hoặc qua những lá thư gửi tới, ông nhìn thẳng vào điểm yếu rồi mạnh dạn đúc kết thành "10 điểm Báo Hà Tây chưa hấp dẫn bạn đọc". Sau đó, báo nhanh chóng chuyển hướng. Một trong những điểm khác trước là nguyện vọng, nhu cầu chính đáng của nhân dân, độc giả đều đăng kịp thời trên mặt báo. Quan hệ giữa tòa soạn với bạn đọc ngày càng gần gũi, gắn bó. Vào những năm 1996 - 2000, số lượng phát hành tăng nhanh, trở thành một trong những tờ báo Đảng địa phương có số lượng phát hành nhiều và sâu rộng của cả nước.
Thời kỳ Đổi mới, trước những thách thức để nhanh chóng hội nhập với thị trường báo chí, Tổng Biên tập Đắc Hữu dành nhiều thời gian đến học tập các báo bạn sau đó ông cùng tòa soạn nghiên cứu, bàn luận, lại mở rộng đề tài, tăng lượng thông tin, tăng thêm chuyên mục, đổi mới cách thể hiện, vươn lên tự đổi mới mình. Đội ngũ cán bộ, phóng viên theo dõi chặt chẽ nhằm bắt kịp những vấn đề thực tiễn diễn ra nhanh, thay đổi cách nghĩ, cách viết bài, cách chụp ảnh, cách dựng các trang báo, khác với thời chiến tranh và bao cấp. Sau một thời gian, Báo Hà Tây trở thành một điển hình về nâng cao chất lượng và kinh nghiệm phát hành báo.
Có thể nói, nhà báo Đắc Hữu đã tạo được dấu ấn nổi bật ở báo Hà Tây. Đó là minh chứng cho sự sáng tạo và nghị lực vươn lên trong 17 năm dài làm Tổng Biên tập. Đó cũng là cái đà cho nhà văn, nhà báo Đắc Hữu phát huy bản lĩnh năng động, sáng tạo, tích cực trong suốt hơn hai chục năm nghỉ hưu. Ông có 12 năm làm Chủ nhiệm Câu lạc bộ các nhà báo cao tuổi quê lụa; 12 năm làm Trưởng ban biên tập, phụ trách tập san Bảo vệ sức khỏe của Hội bạn kháng chiến chống Pháp tỉnh Hà Đông cũ và Hội Đông y Hà Nội, cùng Trung tâm văn hóa người cao tuổi Việt Nam (không nhận tiền thù lao, bồi dưỡng biên tập, viết bài hằng tháng). Đắc Hữu còn dành 17 năm làm tổ trưởng một tổ Đảng có nhiều đảng viên là cán bộ nghỉ hưu tại khu phố, liên tục được bình xét là đơn vị xuất sắc, cá nhân đảng viên Đắc Hữu cũng đạt tiêu chuẩn xuất sắc.
Trong suốt quá trình làm báo và trong cuộc sống đời thường, nhà báo Đắc Hữu nổi bật như một tấm gương "người tốt, việc tốt". Ông đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhì, hai Huân chương Lao động (hạng Ba và hạng Nhì); Hội Nhà báo Việt Nam tặng nhiều Bằng khen...
Thọ Cao