Luôn tâm niệm lời dạy của nhà báo lão thành, chúng tôi đã làm, đã sáng tạo, giữ vững lý tưởng và đạo đức người làm báo qua từng chuyến đi, từng tác phẩm báo chí. Những quyển sổ tay và cây bút theo nhiều năm tháng với hàng nghìn trang tư liệu, ngồn ngộn hơi thở cuộc sống được lựa chọn, đưa vào tác phẩm đã góp phần truyền tải thông tin chính thống, truyền thông chính sách, định hướng dư luận, giữ gìn và lưu truyền lịch sử, văn hóa và thuần phong mỹ tục dân tộc. Nhưng thời của cây bút và quyển sổ tay đã được thay thế bằng bàn phím và thiết bị công nghệ đã làm thay đổi công việc tiếp cận, xử lý và sáng tạo báo chí.
Phóng viên Báo Hà Nam tác nghiệp tuyên truyền về ứng phó, khắc phục hậu quả trận lũ lụt lịch sử năm 2024. Ảnh: P.V
Hiện nay, trong thời đại công nghệ 4.0 với nhiều ứng dụng công nghệ số vào hoạt động nghề nghiệp, đòi hỏi nhà báo phải thay đổi và thích ứng. Ngoài câu nói của nhà báo Hữu Thọ, người làm báo hôm nay còn phải cần đáp ứng 4S: “Sớm thông tin; Sâu nghiệp vụ; Sắc lý luận; Sành công nghệ”. Thời trước, ở nước ta chỉ có ba loại hình báo chí là báo in, phát thanh và truyền hình nhưng khoảng 10 năm trở lại đây, báo mạng điện tử phát triển mạnh. Với ưu điểm thông tin nhanh, thông tin nóng hổi được cập nhật nhanh chóng lại có tính tương tác cao giữa tác giả và độc giả nên hiện giờ báo mạng được nhiều cơ quan báo chí đưa vào mô hình hoạt động và coi như chủ lực. Với đúng tính chất của truyền thông số, yêu cầu đầu tiên là “sớm thông tin”. Yêu cầu này đòi hỏi nhà báo phải tác nghiệp nhanh, có thông tin sớm nhất sau khi sự kiện kết thúc. Muốn có thông tin nhanh đòi hỏi mỗi nhà báo phải “sâu nghiệp vụ” để xử lý thông tin nhanh, chính xác đưa đến độc giả.
Để một bài báo có chất lượng, thu hút độc giả “sắc lý luận” là yêu cầu tiên quyết, đòi hỏi mỗi người làm báo phải luôn trau dồi kiến thức, cập nhật thông tin, nhận định sâu sắc mọi vấn đề, có lập luận sắc bén trước mỗi thông tin, sự kiện để sáng tạo những tác phẩm báo chí có chất lượng thỏa mãn nhu cầu đọc, tiếp cận thông tin của độc giả. Bên cạnh đó, nhà báo thời công nghệ số còn phải “sành công nghệ”. Hiện nay có rất nhiều thiết bị công nghệ phục vụ cho truyền thông số, việc biết sử dụng, khai thác các ứng dụng trong tác nghiệp giúp các nhà báo làm nghề một cách chuyên nghiệp hơn, đáp ứng yều cầu hoạt động của tòa soạn số, truyền thông số và đặc biệt là bắt kịp việc thay đổi hành vi “tiêu thụ” thông tin của bạn đọc.
Mới đây, Hội thảo chuyên đề “Đón đầu tương lai báo chí: Kiến tạo mô hình bền vững” do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp tổ chức đã nhận định: Trong thời đại mới, chiến lược phát triển báo chí bền vững được xây dựng dựa trên ba trụ cột nội dung, kinh doanh và công nghệ. Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đã nhấn mạnh vai trò của đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ trong sự phát triển báo chí hiện đại. Điều đó cho thấy, việc định hình mô hình hoạt động bền vững, nâng cao chất lượng nội dung đòi hỏi mỗi tòa soạn, mỗi nhà báo phải thích nghi hiệu quả với môi trường truyền thông số.
Chu Bình