Nhà báo Võ Thế Ái - người chiến sĩ kiên cường từ Điện Biên Phủ đến chiến trường khu 5

8 giờ trướcBài gốc

Vợ chồng nhà báo Võ Thế Ái - Nghiêm Thị Tú. Ảnh: TTXVN

Tận hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp báo chí cách mạng, nhà báo Võ Thế Ái đã có mặt trong cả ba cuộc chiến tranh vệ quốc của nhân dân ta: chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và bảo vệ chủ quyền biên giới phía Bắc.

Dành cả cuộc đời cho báo chí cách mạng

Một trong những duyên may của nhà báo Võ Thế Ái là ông được cùng một số đồng nghiệp tham gia vào chiến dịch Trần Đình - mật danh của chiến dịch Điện Biên phủ. Ông đã có mặt, đưa tin chiến sự tại lòng chảo Mường Thanh và Sở chỉ huy của Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại rừng Mường Phăng trong chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu". Đó là cuộc chiến đấu ở đồi A1, đồi Độc Lâp, ở sân bay Mường Thanh và trận quyết chiến ngày 7/5/1954 vào giây phút lịch sử bộ đội ta xông vào hầm chỉ huy của Đờ Cát chứng kiến cảnh thất trận của hơn 20 sỹ quan Pháp... Riêng tướng Đờ Cát vẫn ngồi chết lặng. Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật lệnh cho chiến sĩ Hoàng Đăng Vinh tiến vào bắt tướng Đờ Cát và ra lệnh toàn bộ sở chỉ huy chiến dịch của Pháp đầu hàng…

Đặc biệt, nhà báo Võ Thế Ái đã có một thời là phóng viên thời sự Thông tấn đặc biệt được tháp tùng Chủ tịch Hồ Chí Minh để đưa tin về hoạt động của Người… Ông cũng là một trong những phóng viên đầu tiên của TTXVN đi B từ năm 1959, góp phần xây dựng Thông tấn xã Giải phóng (TTXGP).

Nguyên Tổng giám đốc TTXVN Trần Mai Hưởng nhận định: Nhà báo Võ Thế Ái thuộc lớp những phóng viên đầu tiên của ngành, vượt nhiều gian khó hy sinh, gắn bó cả cuộc đời với nghề nghiệp, với sự nghiệp giải phóng và giành độc lập cho đất nước, góp phần làm nên truyền thống anh hùng của TTXVN. Tự cuộc đời những người thuộc thế ông đã là tấm gương có sức cổ vũ cho các thế hệ sau tiếp bước xây dựng TTXVN qua các thời kỳ ngày một vững mạnh, trưởng thành!

Sinh ngày 20/2/1930 tại xã Thanh Thăng, huyện Hòa Vang, tỉnh Quảng Nam, mảnh đất địa linh nhân kiệt, quê hương của nhiều danh nhân chí sỹ, chiến sĩ cách mạng, ở tuổi niên thiếu, cậu bé Nguyễn Thế Ái được song thân gửi ra Huế ăn học, tại đây cậu đã sớm được giác ngộ về con đường cứu nước. Cách mạng tháng 8 bùng nổ ở Cố đô, dù mới 15 tuổi nhưng cậu đã tham gia cách mạng làm liên lạc cho cán bộ lãnh đạo khởi nghĩa ở Phòng liên lạc Liên khu 4; sau đó là nhân viên Phòng chính trị Quân khu 5; nhân viên Phòng tuyên huấn Trung đoàn 93 Bộ đội địa phương Quảng Nam - Quảng Ngãi; làm báo vụ sở Thông tin Nam Trung Bộ với nhiệm vụ thu - phát tin tức chuyển về Nha thông tin vào năm 1948.

Năm 1950, đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc đời chàng trai xứ Quảng: Anh được cử ra Việt Bắc nhận nhiệm vụ ở Nha thông tin để ngay sau đó có mặt ở ATK của Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) tại Tuyên Quang và làm việc ở bộ phận Tin trong nước. Năm 1950, ở tuổi 20, nhà báo Võ Thế Ái được kết nạp Đảng.

Tháng 10/1954, VNTTX về tiếp quản Hà Nội và bắt tay vào hoạt động, nhà báo Võ Thế Ái trở thành phóng viên biên tập tin nông nghiệp. Năm 1957, ông nhận nhiệm vụ vào khu 4 thành lập Phân xã VNTTX (nay là cơ quan thường trú TTXVN tại các tỉnh Nghệ Anh, Hà Tĩnh, Quảng Bình). Vượt qua khó khăn về địa bàn quá rộng, lực lượng mỏng, phương tiện kỹ thuật nghèo nàn, ông cùng tập thể phân xã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thông tin hoạt động hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế ở khu 4.

Cuối năm 1958 đầu năm 1959, nhà báo Võ Thế Ái về Tổng xã nhận nhiệm vụ Trưởng tiểu ban Nông nghiệp. Đầu năm 1959, ông nhận quyết định đi B, tham gia thành lập TTXGP tiếp tục chiến đấu trong đội hình phóng viên mặt trận. 14 năm ở khu 5, ông cùng tập thể phân xã VNTTX khu 5 hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thông tin bằng ngòi bút, cây súng, bất chấp việc đội ngũ bị tổn thất khá nặng nề cho đến khi có lực lượng phóng viên GP10 tăng cường vào địa bàn.

Nhớ về thời gian làm làm việc cùng nhà báo Võ Thế Ái tại khu 5, ông Phan Đình Khôi, phóng viên lớp GP10, nguyên Phó trưởng phòng chuyên đề, Ban biên tập tin Kinh tế, TTXVN chia sẻ: "Khi tôi về công tác tại Phân xã Khu 5, nhà báo Võ Thế Ái đang là phụ trách của đơn vị. Ông là người lãnh đạo có tài, quan tâm đồng nghiệp, nhìn rõ sở trường sở đoản của từng người để phân công nhiệm vụ. Trong cuộc sống, ông rất tình cảm, chân thành quan tâm đến mọi người, ăn ở như mọi phóng viên trong đơn vị, không có sự phân biệt cấp bậc. Tôi nhớ câu chuyện về trường hợp cô Lệ, người Hà Tây, bị lũ cuốn trong khi đi làm nhiệm vụ cõng gạo. Lúc đó, ông Ái là người quan tâm nhất, cùng mọi người tìm bằng được thi thể của cô Lệ mang về chôn cất. Chỉ một câu chuyện này đã nói lên tình cảm của ông Ái với mọi người xung quanh".

Năm 1973, sau Hiệp định Paris, nhà báo Võ Thế Ái về lại Ban biên tập tin Trong nước phụ trách Tiểu ban Nông nghiệp, làm ủy viên Ban biên tập, Phó trưởng ban biên tập cho đến khi nghỉ hưu.

Chuyện tình như mơ trong khói lửa chiến tranh

Nhà báo Trần Đình Thảo, nguyên Phó trưởng ban biên tập tin Trong nước, TTXVN nhận định: Gia tài anh Võ Thế Ái chỉ là một tập hồi ức chiến trường, tình yêu cuộc sống, lòng yêu nghề báo và những trang tin lưu giữ trong kho tư liệu của TTXVN, cũng như trang nhất các báo. Nhắc đến nhà báo Võ Thế Ái, không thể nhắc đến mối lương duyên của ông với vợ là bà Nghiêm Thị Tú. Hai người đã có một mối tình đẹp đi cùng năm tháng chiến tranh với biết bao kỷ niệm.

Năm 1957, chàng trai quê Quảng Nam Võ Thế Ái ngẫu nhiên gặp cô gái Hà Nội Nghiêm Thị Tú ở khu tập thể Trần Hưng Đạo (Hà Nội). Cũng năm ấy, chàng trai trẻ đã không bao giờ quên được hình ảnh cô gái Hà Nội đạp xe giữa đêm mưa rét buốt ra bến xe tiễn ông vào công tác ở Phân xã VNTTX khu 4: "Buổi sáng đầu xuân mưa lấm tấm ở bến ôtô, với em bên cạnh, đối với anh sẽ là một trong những buổi sáng đáng ghi nhớ nhất trong đời" (trích bản thảo "Thư tình một thuở" của nhà báo Võ Thế Ái). Năm 1958, họ nguyện gắn bó với nhau suốt đời, đám cưới được tổ chức giản dị, đầm ấm và hạnh phúc.

Kỷ niệm được nhà báo Võ Thế Ái trân trọng nhất đó chính là những bức thư gửi cho người vợ thân yêu của mình, những lá thư sau này được ông xuất bản thành sách với tựa đề "Có một thời phóng viên như thế". Năm 1959, sau khi kết hôn với bà Nghiêm Thị Tú được gần 2 năm và có với nhau một con trai. Khi con trai được 8 tháng tuổi, nhà báo Võ Thế Ái nhận nhiệm vụ vào công tác ở Phân xã VNTTX khu 5. Ông trở thành nhà báo đầu tiên của VNTTX vào chiến trường miền Nam (đi B), trước ngày Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời. Kỷ niệm mà ông mang theo ra chiến trường là chiếc áo sơ sinh của con trai. Suốt hơn 10 năm ở chiến trường, dưới các bản tin, bài báo gửi ra Hà Nội ông đều mang bút danh: Nguyễn Huy, tên người con trai yêu quý của vợ chồng ông.

Những năm tháng xa nhau, ông bà chỉ có thể chia sẻ nỗi nhớ, niềm thương thông qua những cánh thư. Trong những lá thư như thế, nhà báo Võ Thế Ái thể hiện tất cả sự nhớ thương, trăn trở gửi về cho vợ, trong một bức thư, ông viết: "Anh ra đi vì nhiệm vụ nhưng cũng vì em và con. Trong khi một phần đất nước còn đau khổ thì hạnh phúc của chúng ta không thể trọn vẹn được. Chắc em đồng ý với anh như thế và hết lòng khuyến khích anh theo đuổi cuộc chiến đấu cho tới ngày thắng lợi. Lúc đó, chúng ta sẽ có hạnh phúc thật sự...".

Một điều kỳ diệu đến với ông giữa rừng Trường Sơn chống Mỹ vào buổi sáng mùa thu năm 1963, khi mở máy thu thanh đón ghi tin đọc chậm từ Hà Nội, ông nghe một giọng đọc hết sức thân quen. Niềm xúc động dâng trào khi đến mục giới thiệu tên ở cuối buổi phát thanh, người đọc tin là Nghiêm Thị Tú. Về sau, ông mới biết, VNTTX đã cử một nhóm biên tập viên, sáng sáng qua Đài Tiếng nói Việt Nam đọc chậm tin tức hướng vào miền Nam, trong nhóm đó có người vợ yêu - "Huy Tú".

Năm năm sau, ông nhận được tin vợ cũng xin vào chiến trường và chỉ mấy tháng sau, bà Nghiêm Thị Tú đã vượt Trường Sơn vào sát cánh bên ông và đồng nghiệp trong TTXGP. Bà Nghiêm Thị Tú là nữ nhà báo đầu tiên có mặt ở Quảng Nam sau khi quân Mỹ đổ bộ vào Đà Nẵng, tiến hành cuộc "chiến tranh cục bộ". Vào Nam chiến đấu, với bà vừa là thực hiện lý tưởng thiêng liêng của thanh niên cả nước lúc bấy giờ “ta đi theo ánh lửa từ trái tim mình”, vừa để thực hiện một tâm nguyện rất lãng mạn của bà: sống cùng sống, chết cùng chết với người mà bà yêu thương.

Công việc của bà là viết báo, biên tập, soạn bản tin. Bà công tác trong chiến trường được 4 năm thì được lệnh trở ra, làm việc ở Ban biên tập Tin Ảnh miền Nam (VNTTX). Dẫu quãng thời gian cùng công tác và chiến đấu bên nhau tại chiến trường không dài, nhưng đã đong đầy bao nhiêu là kỷ niệm.

Ông bà là những phóng viên chiến trường - "nhà báo chiến sỹ", đưa tin về giai đoạn ác liệt nhất của cuộc chiến đấu ở miền Nam khi đế quốc Mỹ đã đưa quân trực tiếp tiến hành "chiến tranh cục bộ", đồng thời mở cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân đối với miền Bắc hòng cứu vãn tình thế. Cả cuộc đời cống hiến, nhà báo Võ Thế Ái đã được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Quyết thắng hạng Nhất, Huân chương Giải phóng hạng Nhì, Huân chương Độc lập hạng Ba và Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng.

Những năm sau này, nhà báo Võ Thế Ái có những nỗi buồn riêng. Do khoảng thời gian ở chiến trường sợ bị ảnh hưởng của chất độc da cam/dioxin mà nhà báo Võ Thế Ái và vợ không dám sinh thêm con. Người con duy nhất của ông bà do đau ốm từ nhỏ nên đã mất sớm. Vài năm trước, bà Nghiêm Thị Tú cũng qua đời... Những mất mát ấy là những thử thách nghiệt ngã nhưng với nghị lực kiên cường, nhà báo Võ Thế Ái vẫn vượt lên tất cả. Cho đến hồi 21 giờ 23 phút ngày 16/3/2025, trái tim nhiệt thành của nhà báo - chiến sỹ ấy đã ngừng đập tại Trung tâm bảo trợ xã hội số 3 Hà Nội, ông hưởng thọ 96 tuổi. Xin thắp một nén tâm nhang tưởng nhớ đến ông!

Phúc Hằng (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/thoi-su/nha-bao-vo-the-ai-nguoi-chien-si-kien-cuong-tu-dien-bien-phu-den-chien-truong-khu-5-20250318093257056.htm