Nhà nước mua sản phẩm nghiên cứu mở thị trường đầu ra cho khoa học và công nghệ

6 giờ trướcBài gốc

Cách tiếp cận này được kỳ vọng tạo thị trường đầu ra thực chất cho kết quả nghiên cứu, thúc đẩy thương mại hóa và đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế.

Ba trụ cột "chung nhà một nhà"

Ngày 26/12, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hội nghị tổng kết năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết: Năm 2025 cũng là mốc 40 năm sau đổi mới. Việt Nam từ một nước nghèo đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao. Năm 2025 là năm xoay trụ phát triển, thay đổi tư duy phát triển, kết thúc logic của mô hình phát triển cũ. Trước đây, khi đất nước còn nghèo, thiếu vốn, thiếu công nghệ, chúng ta phải dựa vào vốn đầu tư, đầu tư công, lao động giá rẻ, mở cửa thu hút FDI và đẩy mạnh xuất khẩu. Nhưng nay, các yếu tố đó đã dần chạm trần. Con đường phát triển buộc phải chuyển sang dựa trên năng suất tổng hợp, hàm lượng công nghệ, khả năng tự chủ và sức bật của doanh nghiệp Việt Nam – tức là dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu tại hội nghị.

Năm 2025 cũng là năm ba trụ cột khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính thức về chung một nhà. Trên thực tế, đổi mới sáng tạo đến năm 2025 mới được chính thức hóa ở tầm lý luận; chuyển đổi số cũng chỉ được chính thức hóa ở tầm lý luận vào tháng 12/2025. Việc bộ ba này được khẳng định ở tầm cao, thông qua Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và các luận cứ lý luận liên quan, rồi được giao cho một bộ thống nhất quản lý, thể hiện tuyên bố rõ ràng của Đảng ta: Phát triển đất nước từ nay chủ yếu dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

“Đây là một tầm nhìn chiến lược, đồng thời cũng làm thay đổi căn bản sứ mệnh và vận mệnh của Bộ Khoa học và Công nghệ. Trước đây, Bộ Thông tin và Truyền thông từng được đề xuất mang tên Bộ Công nghệ Thông tin và Truyền thông, nhưng vì đã có Bộ Khoa học và Công nghệ nên chữ “công nghệ” được lược bỏ. Nay, hai chữ “công nghệ” đã thực sự trở về chung một nhà, hình thành bộ ba khoa học – công nghệ – đổi mới sáng tạo – chuyển đổi số, trở thành động lực trung tâm để đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao, hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng bày tỏ.

Báo cáo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết: Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục triển khai thực hiện đồng bộ các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; trọng tâm là Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Bộ tiếp tục phát huy vai trò cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo Chính phủ triển khai thực hiện Nghị quyết 57, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất, xuyên suốt từ Trung ương đến cơ sở.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ báo cáo hoạt động năm 2025 và định hướng năm 2026.

Một nhiệm vụ trọng tâm khác trong năm 2026 là tiếp tục xây dựng, hoàn thiện thể chế khoa học và công nghệ; triển khai thực chất 10 Luật đã được Quốc hội thông qua trong năm 2025, bảo đảm ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn trong quý I/2026 để các quy định mới sớm đi vào cuộc sống.

Cùng với đó, Bộ nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; chủ động đề xuất nhiệm vụ, lựa chọn các “tổng công trình sư”, “kiến trúc sư trưởng” theo từng lĩnh vực, gắn phân cấp, giao quyền với trách nhiệm cá nhân.

Trong phân bổ nguồn lực, Bộ sẽ tập trung đầu tư cho các nhiệm vụ trọng điểm, các công nghệ và sản phẩm chiến lược có tính lan tỏa, đột phá, gắn với mục tiêu tăng trưởng hai con số của nền kinh tế, khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải. Song song với đó là tăng cường đầu tư hạ tầng khoa học và công nghệ, ưu tiên các phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu hiện đại; thúc đẩy cơ chế dùng chung, liên thông hạ tầng nghiên cứu giữa viện, trường và doanh nghiệp.

Đặc biệt, Bộ Khoa học và Công nghệ định hướng chuyển mạnh từ hỗ trợ đầu vào sang đặt hàng sản phẩm, giải pháp cụ thể; nhà nước đóng vai trò là “khách hàng đầu tiên” mua kết quả nghiên cứu, thanh toán theo đầu ra đo đếm được. Cùng với đó là hoàn thiện các nền tảng số quốc gia, cơ sở dữ liệu dùng chung, hướng tới mục tiêu 100% thủ tục hành chính được thực hiện trên môi trường điện tử, phục vụ hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Công tác thu hút, trọng dụng nhân tài tiếp tục được xác định là nhiệm vụ then chốt, với các chính sách đãi ngộ linh hoạt, giao nhiệm vụ lớn, việc khó cho đội ngũ nhà khoa học, kỹ sư trẻ; chủ động thu hút chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế tham gia các chương trình, dự án trọng điểm.

Đột phá thể chế

Năm 2025 được xem là năm đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong cơ cấu tổ chức và phương thức phát triển của ngành khoa học và công nghệ. Từ tháng 3/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Thông tin và Truyền thông được hợp nhất, hình thành Bộ Khoa học và Công nghệ mới hội tụ đầy đủ các trụ cột khoa học – công nghệ – đổi mới sáng tạo – chuyển đổi số (S.T.I.D), với hệ giá trị cốt lõi “Tiên phong – sáng tạo – đột phá – tận tụy – trung dũng – nghĩa tình”.

Quang cảnh hội nghị.

Đây là dấu mốc mở ra chặng đường phát triển mới, kế thừa và phát huy thành tựu sau 80 năm phát triển của ngành Bưu chính viễn thông và 66 năm phát triển của ngành khoa học và công nghệ Việt Nam. Sau hợp nhất, Bộ đã kiện toàn, sắp xếp lại tổ chức bộ máy, giảm mạnh số lượng đầu mối từ 74 xuống còn 41 đơn vị trực thuộc, tương đương giảm 45%, qua đó nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Năm 2025 cũng là năm đầu tiên toàn ngành triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW trong bối cảnh đặc biệt, với sự lãnh đạo trực tiếp, thống nhất ở cấp cao nhất của hệ thống chính trị, Tổng Bí thư trực tiếp làm Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương. Quốc hội ban hành Nghị quyết số 193/2025/QH15, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 71/NQ-CP, tạo hành lang pháp lý và động lực chính trị mạnh mẽ để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành đột phá quan trọng hàng đầu.

Triển khai Nghị quyết 57, công tác xây dựng thể chế trong ngành đã có chuyển biến căn bản, từ tư duy quản lý sang kiến tạo, dẫn dắt. Chỉ trong vòng 10 tháng sau hợp nhất, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tham mưu trình Quốc hội ban hành 10 Luật và 1 Nghị quyết; trình Chính phủ ban hành 23 Nghị định, 16 Nghị quyết, 41 Quyết định và 1 Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời ban hành 50 Thông tư hướng dẫn thi hành. Khung pháp lý được hoàn thiện bao trùm các lĩnh vực then chốt từ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghiệp công nghệ số, trí tuệ nhân tạo đến năng lượng nguyên tử, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng.

Động lực tăng trưởng

Quy mô và hiệu quả kinh tế của toàn ngành tiếp tục mở rộng mạnh mẽ. Năm 2025, doanh thu toàn ngành đạt khoảng 5,465 triệu tỷ đồng, tăng 25% so với cùng kỳ; đóng góp ngân sách nhà nước đạt 115.000 tỷ đồng, tăng 11%; đóng góp trực tiếp vào GDP đạt 1,4 triệu tỷ đồng, tăng 35%. Những con số này cho thấy khoa học và công nghệ ngày càng khẳng định vai trò động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Lần đầu tiên Việt Nam ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia, tiếp cận từ bài toán thực tiễn để hình thành giải pháp, sản phẩm và tri thức mới. Cùng với đó, Cổng sáng kiến quốc gia và Hệ thống quản lý trực tuyến nhiệm vụ khoa học và công nghệ theo thời gian thực được đưa vào vận hành, góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tiếp tục phát triển với sự ra mắt của Sàn Giao dịch khoa học và công nghệ quốc gia, đóng vai trò kết nối nghiên cứu – sản xuất – thị trường. Năm 2025, Việt Nam xếp hạng 44/139 quốc gia về Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu; hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo xếp hạng 55/100 toàn cầu.

Chuyển đổi số quốc gia năm 2025 ghi nhận bước chuyển căn bản khi hạ tầng số, dữ liệu số và các nền tảng dùng chung được hình thành đồng bộ, đóng vai trò quan trọng trong vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Lĩnh vực bưu chính, viễn thông tiếp tục tăng trưởng cao; phủ sóng 5G đạt trên 90% dân số; Internet cố định vào top 10 thế giới; IPv6 đứng thứ 7 toàn cầu; hơn 26 triệu chứng thư chữ ký số đã được cấp.

Công nghiệp công nghệ số hiện có trên 80.000 doanh nghiệp, trong đó hơn 2.000 doanh nghiệp vươn ra thị trường quốc tế, từng bước làm chủ công nghệ chiến lược. Công tác tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng chuyển mạnh sang quản lý dựa trên rủi ro; hoạt động sở hữu trí tuệ đạt nhiều kết quả nổi bật, đặc biệt là xử lý dứt điểm gần 250.000 đơn tồn đọng.

Lĩnh vực năng lượng nguyên tử có bước tiến quan trọng trong bối cảnh Việt Nam tái khởi động chương trình điện hạt nhân, với hệ thống thể chế từng bước hoàn thiện, tiệm cận thông lệ quốc tế.

Những kết quả đạt được trong năm 2025 đã tạo nền tảng vững chắc để toàn ngành Khoa học và Công nghệ bước vào giai đoạn tăng tốc và bứt phá, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, xây dựng nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc.

XM/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/thoi-su/nha-nuoc-mua-san-pham-nghien-cuu-mo-thi-truong-dau-ra-cho-khoa-hoc-va-cong-nghe-20251226101042447.htm