Nhà nước xây dựng MRV phát thải mê-tan: Nền tảng minh bạch cho cam kết khí hậu

7 giờ trướcBài gốc

Thực trạng MRV phát thải mê-tan ở Việt Nam

Mê-tan là loại khí nhà kính mạnh, trong vòng 20 năm đầu sau khi phát thải, nó giữ nhiệt gấp khoảng 70-80 lần CO₂. Mặc dù nó không tồn tại lâu bằng CO₂, nhưng tác hại trong ngắn hạn rất rõ ràng. Vi sinh vật trong đất ngập nước (ruộng lúa), chất thải chăn nuôi, rác thải hữu cơ và nước thải là những nguồn phát thải mê-tan lớn. Nếu không đo đạc đúng mức, báo cáo đầy đủ và xác minh nghiêm túc, các thiên hướng giảm phát thải dễ bị “ảo” – tức là công bố lớn nhưng thực tế ít hoặc ngược lại.

Hệ thống MRV (đo lường, báo cáo và thẩm định) giúp đảm bảo rằng con số giảm phát thải được công bố có cơ sở khoa học, có tính kiểm chứng, không chỉ là lời nói. (Nguồn ảnh: Báo Nông nghiệp và Môi trường)

Hệ thống MRV (đo lường, báo cáo và thẩm định) giúp đảm bảo rằng con số giảm phát thải được công bố có cơ sở khoa học, có tính kiểm chứng, không chỉ là lời nói. Nó là cơ sở để nhà nước có chính sách rõ ràng, để quốc tế tin tưởng, để huy động tài chính trong nước và quốc tế, và để thực thi trách nhiệm quốc tế. Trong những năm qua, Việt Nam đã bắt đầu xây dựng hệ thống MRV cho khí nhà kính nói chung, trong đó có mê-tan. Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong quá trình xây dựng Đề án vùng trồng trọt phát thải thấp cũng đã nhấn mạnh rằng: “Dữ liệu thực địa, số liệu địa phương, dữ liệu mùa vụ là vô cùng quan trọng. Chúng ta không thể áp dụng các hệ số phát thải chung cho tất cả vùng, vì đất đai, khí hậu, thói quen canh tác rất khác nhau.”

Cụ thể, ngành nông nghiệp có kế hoạch phát triển vùng trồng trọt phát thải thấp giai đoạn 2025-2035 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì đang xây dựng cơ sở dữ liệu phát thải theo vùng sinh thái để minh bạch hóa quá trình cắt giảm. “Đề án phát triển vùng trồng trọt phát thải thấp” đặt mục tiêu giảm ít nhất 10% phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực trồng trọt đến năm 2030, đồng thời góp phần giảm 30% lượng khí mê-tan so với năm 2020. Để làm được điều đó, MRV được nêu rõ là một bộ phận thiết yếu, bao gồm đo lường, báo cáo, thẩm định.

Trong dự án Hỗ trợ hệ thống MRV cho ngành lúa gạo Việt Nam, nước ta đang thử nghiệm hệ thống đo đếm phát thải từ ruộng lúa quy mô quốc gia với sự giúp đỡ về kỹ thuật của Liên minh Không khí sạch & Khí hậu (CCAC). Mục đích của dự án này là có số liệu công bằng, đáng tin để làm cơ sở cho chính sách và thương mại carbon.

Vai trò của nhà nước trong xây dựng và vận hành hệ thống MRV

Đầu tiên, nhà nước ban hành quy định pháp lý để MRV trở thành bắt buộc, rõ ràng và có trách nhiệm. Ví dụ, trong Báo cáo NDC 2022 (Đóng góp do Quốc gia tự quyết định), Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành phải tham gia kiểm kê khí nhà kính, đồng thời bổ sung khung các hoạt động giảm phát thải có tính thẩm định để đảm bảo tính xác thực của con số.

Quyền lực và trách nhiệm của quản lý nhà nước là không thể thiếu trong việc thiết lập hệ thống MRV phát thải mê-tan. (Nguồn ảnh: OGCI)

Thứ hai, nhà nước là người xây dựng phương pháp, hệ số phát thải (emission factors), cơ sở dữ liệu phát thải theo vùng miền, mùa vụ để làm tiêu chuẩn đo lường. Ví dụ trong lĩnh vực ruộng lúa, các nghiên cứu của nền tảng MRV nông nghiệp nhận thấy lượng phát thải mê-tan biến động rất lớn theo mùa và vùng, và nhà nước đã hỗ trợ thu thập dữ liệu này để có hệ số phù hợp hơn.

Thứ ba, nhà nước tổ chức đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ địa phương, viện nghiên cứu, hợp tác xã, nông dân về đo đếm, báo cáo, xác minh (thẩm định). MRV không chỉ là số liệu, mà cần có chất lượng dữ liệu: độ chính xác, minh bạch, có người kiểm tra bên ngoài.

Cuối cùng, vai trò nhà nước còn là tạo kết nối hợp tác quốc tế để học hỏi, tiếp nhận công nghệ và hỗ trợ tài chính cho hệ thống MRV. Ví dụ, với hỗ trợ từ Liên minh Không khí sạch & Khí hậu CCAC, Việt Nam được tư vấn kỹ thuật trong việc xây dựng hệ thống MRV ruộng lúa; các đối tác quốc tế quan tâm tới dữ liệu đáng tin để đầu tư vào các dự án giảm phát thải.

Quyền lực và trách nhiệm của quản lý nhà nước là không thể thiếu trong việc thiết lập hệ thống MRV phát thải mê-tan. MRV là chiếc gương để nhìn rõ sự thật (phát thải hiện tại), để đo lường đúng các giải pháp cải tiến, để báo cáo công khai, để quốc tế tin tưởng, và để huy động nguồn tài chính lớn từ trong nước lẫn quốc tế.

Nếu quản lý nhà nước tiếp tục đầu tư mạnh vào MRV với quy định pháp lý rõ ràng, số liệu thực địa tin cậy, nhân lực được đào tạo, thiết bị đo đếm hiện đại và hệ thống thẩm định nghiêm túc thì cam kết giảm 30% phát thải mê-tan vào năm 2030 không chỉ là tuyên bố đẹp của Việt Nam, mà sẽ là hành trình thực sự với bước đi rõ ràng.

Văn Long

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/nha-nuoc-xay-dung-mrv-phat-thai-me-tan-nen-tang-minh-bach-cho-cam-ket-khi-hau-428323.html