Nhà ở xã hội trước cơ hội mới

3 giờ trướcBài gốc

Dự án nhà ở xã hội Vĩnh Lộc D'Gold, Thành phố Hồ Chí Minh đã bàn giao để đưa vào hoạt động nửa cuối 2025. (Ảnh: PV)

Đáng chú ý là Nghị quyết 201/2025 của Quốc hội (Nghị quyết 201), có hiệu lực từ ngày 1/6/2025 với những quy định cởi mở, cắt giảm đến 70% thủ tục hành chính. Đây được xem là "cú huých" thể chế lớn nhất từ trước đến nay cho phát triển nhà ở xã hội, mang theo kỳ vọng về việc tháo gỡ tận gốc những điểm nghẽn kéo dài của lĩnh vực này.

Tuy nhiên, từ góc nhìn thực tiễn của doanh nghiệp trực tiếp triển khai, hành trình này vẫn còn nhiều gian nan khi một số bất cập vẫn còn hiện hữu và hơn hết là việc thực thi chính sách còn nhiều bất cập. Cụ thể, một trong những bất cập lớn mà doanh nghiệp gặp phải là quy định về cấp phép xây dựng.

Dù Nghị quyết 201 và Nghị định 192/2025 hướng dẫn Nghị quyết 201 đã quy định rõ: "Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật khác có quy định cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi thuận lợi hơn Nghị quyết này thì đối tượng được hưởng hỗ trợ, ưu đãi được lựa chọn áp dụng cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi đó", nhưng trên thực tế, chính quyền địa phương lại không áp dụng.

Một điểm nghẽn khác là chính sách về đất. Quy định cũ cho phép nếu doanh nghiệp tự tạo quỹ đất để làm nhà ở xã hội thì Nhà nước sẽ hoàn trả chi phí đất, nhằm giúp giá thành sản phẩm giảm nhưng với Nghị quyết 201, cơ chế này đã thay đổi. Quy định mới yêu cầu chi phí đất được đưa thẳng vào chi phí đầu tư dự án, tính theo bảng giá đất của Nhà nước. Điều này dẫn tới nghịch lý, cùng là nhà ở xã hội, nhưng dự án được Nhà nước giao đất và dự án doanh nghiệp tự mua đất chắc chắn sẽ có giá bán khác nhau.

Thực tế còn bất hợp lý hơn khi Nghị quyết 201 quy định chi phí thuê, mua đất chỉ được xác định theo bảng giá của loại đất trước khi chuyển mục đích sử dụng. Trong khi đó, phần lớn quỹ đất mà doanh nghiệp mua để làm nhà ở xã hội vốn là đất nông nghiệp phải chuyển đổi sang đất ở, mà giá đất nông nghiệp tính theo giá của Nhà nước thì luôn thấp hơn giá thực tế trên thị trường.

Không chỉ cơ chế đất đai, các thủ tục liên quan cũng khiến doanh nghiệp nản lòng. Theo Nghị định 151/2025 về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực đất đai, doanh nghiệp được miễn toàn bộ tiền thuê đất có thể nộp hồ sơ trực tiếp tại Ủy ban nhân dân cấp xã với thẩm quyền giải quyết các đầu việc: Giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Nhưng thực tế, có doanh nghiệp nộp hồ sơ từ ngày 30/7 nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết do cơ quan cấp xã còn lúng túng cần phải xin ý kiến sở, ngành liên quan khiến cho thay vì rút ngắn khi thực hiện chính quyền 2 cấp, thủ tục còn kéo dài gấp nhiều lần so với trước.

Không thể phủ nhận những nỗ lực đáng kể của cơ quan quản lý Nhà nước trong thời gian gần đây khi liên tục ban hành các chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội.

Thực tế cũng đã ghi nhận một vài chuyển biến tích cực. Theo số liệu từ Bộ Xây dựng, từ năm 2021 đến nay, cả nước có 692 dự án nhà ở xã hội đã và đang được triển khai, với quy mô hơn 633.000 căn hộ. Trong đó, có 146 dự án đã hoàn thành (hơn 103.000 căn), 144 dự án đang xây dựng (hơn 127.000 căn) và 402 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư (hơn 400.000 căn).

Một trong nhiều dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội. (Ảnh: PV)

Đặc biệt, riêng 7 tháng đầu năm 2025, tiến độ triển khai đã có bước bứt phá khi cả nước hoàn thành 36.862 căn, bằng hơn 80% kết quả của cả năm 2024 và gấp hơn 7 lần so với năm 2022. Đáng khích lệ hơn, 9/31 địa phương được giao chỉ tiêu năm 2025 đã có khả năng hoàn thành và vượt kế hoạch đề ra.

Tuy nhiên, mục tiêu đạt 1 triệu căn nhà ở xã hội vào năm 2030 vẫn còn xa bởi nhìn vào thực tế, hàng loạt chính sách tháo gỡ khó khăn được ban hành nhưng việc thực thi chính sách vẫn chưa thực sự hiệu quả, doanh nghiệp vẫn trầy trật khi triển khai. Khoảng cách lớn giữa chủ trương và thực tiễn đang là rào cản lớn nhất khiến việc phát triển nhà ở xã hội khó đạt được kỳ vọng.

Do đó, chỉ khi địa phương thay đổi tư duy, thay vì chờ được giao việc thì chủ động đồng hành cùng doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua những vướng mắc thực tiễn; chỉ khi chính quyền coi phát triển nhà ở xã hội là một phần trong mục tiêu phát triển bền vững của địa phương mình, thì những đổi mới thể chế mới thật sự có giá trị.

Trong bối cảnh nhu cầu nhà ở xã hội ngày càng bức thiết, thực sự cần sự chung tay của tất cả các bên. Nếu làm được điều đó, giấc mơ an cư của hàng triệu người thu nhập thấp sẽ không còn xa vời và mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội vào năm 2030 sẽ được hiện thực hóa.

LÊ ANH

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/nha-o-xa-hoi-truoc-co-hoi-moi-post910652.html