Nhà sách đóng cửa - Một phần đời sống văn hóa đô thị phai dần

2 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa

Bài 1: Khi không gian đọc dần vắng bóng giữa lòng phố thị

Từ Hà Nội, TPHCM cho đến nhiều tỉnh, thành phố khác, hàng loạt nhà sách phải ngừng hoạt động vì chi phí thuê mặt bằng tăng cao, thói quen đọc thay đổi và sức ép từ thương mại điện tử. Sự biến mất của những không gian từng quen thuộc này đang để lại khoảng trống không dễ lấp đầy trong đời sống tinh thần của người dân thành phố.

Những "thánh đường tri thức" khó duy trì sức sống

Nếu như trước đây, phố Đinh Lễ (Hoàn Kiếm, Hà Nội) từng được ví như "thủ phủ sách" với hàng chục cửa hàng nối dài, tấp nập người mua bán, thì nay khung cảnh đã khác. Nhà sách Huy Hoàng, một địa chỉ quen thuộc suốt nhiều năm với độc giả Thủ đô, đã đóng cửa, thay vào đó là quán cà phê. Nhà sách Mão, nổi tiếng hơn 30 năm, cũng đã cải tạo một phần không gian thành homestay. Chỉ còn lại vài cửa hiệu nhỏ gắng gượng duy trì, khiến người yêu sách không khỏi tiếc nuối.

Cách đó không xa, Phố sách Hà Nội - nơi từng được kỳ vọng là không gian văn hóa đọc hiện đại - cũng rơi vào cảnh vắng vẻ, thưa thớt người ghé. Phần lớn khách đến chỉ để "check-in", ít người thật sự mua sách. Hình ảnh ấy gợi lên một câu hỏi: Phải chăng một phần đời sống văn hóa đô thị đang dần biến mất?

Trong vòng vài năm trở lại đây, cảnh nhà sách phải đóng cửa không còn xa lạ. Ở Hà Nội, TPHCM hay các địa phương, những tấm biển "trả mặt bằng", "sang nhượng" xuất hiện ngày càng nhiều trên các không gian từng là điểm hẹn quen thuộc của độc giả. Sự thu hẹp của hệ thống nhà sách phản ánh không chỉ khó khăn trong kinh doanh, mà còn đặt ra một câu hỏi lớn: Điều gì đang khiến một phần đời sống văn hóa đô thị dần biến mất?

Một nguyên nhân dễ thấy là chi phí thuê mặt bằng quá cao. Phần lớn nhà sách nằm tại các trục đường lớn, vị trí trung tâm, nơi giá thuê không ngừng tăng. Trong khi đó, sách vốn không phải là mặt hàng có biên lợi nhuận lớn, doanh thu khó bù chi phí. Nhiều chủ nhà sách đành buông tay, chấp nhận đóng cửa dù gắn bó nhiều năm.

Thương mại điện tử cũng là một áp lực đáng kể. Chỉ với vài cú nhấp chuột, độc giả có thể mua sách trực tuyến với mức giá nhiều khi rẻ hơn nhà sách truyền thống. Các nền tảng thương mại điện tử lại mạnh tay khuyến mại, tích hợp giao hàng nhanh, khiến thói quen "đi nhà sách" dần bị thay thế bằng việc "mua sách online".

Cùng với đó, là sự thay đổi thói quen đọc của một bộ phận độc giả, đặc biệt là giới trẻ. Nhiều người chuyển sang đọc sách điện tử, sách nói hoặc tìm đến các nguồn giải trí trực tuyến. Việc cầm một cuốn sách giấy trên tay dần trở thành lựa chọn ít phổ biến hơn.

Không ít người cho rằng sự suy giảm văn hóa đọc mới là nguyên nhân sâu xa. Khi nhu cầu đọc giảm đi, những "thánh đường tri thức" khó duy trì sức sống. Đáng tiếc hơn cả, sự biến mất của nhà sách không chỉ là câu chuyện kinh doanh, mà còn là sự mất mát của một "địa chỉ văn hóa", nơi nhiều thế hệ từng tìm đến để sống cùng tri thức, để nuôi dưỡng tình yêu chữ nghĩa.

Tiếc nuối một không gian văn hóa đọc

Từ đầu tháng 9/2025, nhiều người đi ngang nhà sách Cá Chép chi nhánh Nguyễn Thị Minh Khai (phường Cầu Ông Lãnh, TPHCM) không khỏi chú ý những dòng chữ "Chào tạm biệt" và "Cảm ơn các bạn" treo trước cửa. Sau hơn 10 năm hoạt động, chi nhánh này ngừng kinh doanh từ ngày 24/9.

Những ngày cuối cùng trước khi đóng cửa, hàng nghìn độc giả đã đến chia tay nhà sách. Các lối đi ken đặc người, muốn di chuyển từ đầu đến cuối quầy sách phải khẽ xin nhường đường. Có người tranh thủ mua thêm vài cuốn, có người chỉ ghé chụp ảnh, ghi lại kỷ niệm gắn bó với một phần ký ức với tâm trạng đầy nuối tiếc…

Chị Hoàng Mỹ Hạnh (TPHCM) chia sẻ: "Không chỉ nhà sách Cá Chép, mình từng chứng kiến nhiều nhà sách khác đóng cửa. Có nơi trước đây mình thường dắt con đến, một ngày quay lại thì thấy thay bằng quán trà sữa. Cảm giác hụt hẫng lắm, vì với mình, đi nhà sách không chỉ để mua vài cuốn sách, mà còn là một thói quen, một nét văn hóa. Ở đó có mùi giấy mới, có không gian cho con trẻ được chạm vào sách, mở ra thế giới tưởng tượng. Đi nhà sách là một trải nghiệm sống - điều mà mua online không thể thay thế".

Thói quen "đi nhà sách cuối tuần" không chỉ gắn liền với việc mua sách mà còn là trải nghiệm văn hóa, tạo ký ức cho gia đình. Chính vì vậy, dù nhà sách Cá Chép đóng cửa, việc hàng nghìn khách vẫn đến là tín hiệu đáng quý: Văn hóa đọc chưa mất, chỉ đang tìm cách thích nghi, dù không hề dễ dàng.

Ảnh minh họa

Thay đổi thói quen đọc sách của giới trẻ

Chia sẻ về cảm xúc khi thấy sự thay đổi trong thói quen đọc của bản thân hoặc bạn bè, đặc biệt khi sách điện tử, mạng xã hội phát triển mạnh, em Lê Khánh Linh (lớp 12A1, Trường THPT Chuyên Chu Văn An, Hà Nội) cho biết: "Trước đây em hay đọc sách giấy, bạn bè mượn nhau từng quyển để tiết kiệm tiền tiêu vặt. Giờ ai cũng bận, lại có mạng xã hội nên chúng em dần quên đi những trang sách. Em cũng đọc sách điện tử nhưng dễ chán, bị lướt thông tin trong sách, đọc xong quên rất nhanh. Còn sách giấy thì khác, em đọc kỹ hơn, nhớ lâu hơn. Nhưng đúng là thói quen đọc đang bị rút ngắn, vì mọi thứ bây giờ đều nhanh".

Khánh Linh cho rằng, để thu hút độc giả trẻ, nhà sách nên tạo không gian trải nghiệm nhiều hơn. Chẳng hạn như có khu đọc thử, tổ chức sự kiện, quán cà phê nhỏ hoặc chương trình ưu đãi hội viên để gắn bó độc giả. "Em nghĩ nhà sách không nên chỉ là chỗ mua - bán, mà nên trở thành nơi người ta muốn đến chơi, muốn ở lại lâu, như một điểm đến văn hóa thực sự", Khánh Linh chia sẻ.

Sự thu hẹp của hàng loạt nhà sách cho thấy khó khăn và thách thức mà văn hóa đọc đang phải đối mặt trong đời sống đô thị. Không chỉ là câu chuyện kinh doanh, đó còn là dấu hiệu của một thói quen văn hóa đang phai nhạt, một phần ký ức đang dần mất đi.

Làm thế nào để giữ lại nhịp văn hóa đọc giữa phố thị, để sách vẫn có chỗ đứng như một phần đời sống tinh thần đô thị hôm nay?

Bài sau: Giữ nhịp văn hóa từ những "trạm dừng tri thức"

An Khê

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/nha-sach-dong-cua-mot-phan-doi-song-van-hoa-do-thi-phai-dan-20251119095212095.htm