Các tàu container cập bến ở cảng Oakland, California, Mỹ. Ảnh: Bay Area News Group
Chiến lược thuế quan của Nhà Trắng bị đe dọa sau khi ITC trong tuần này kết luận, động thái áp thuế đối ứng rộng rãi của ông Trump lên các đối tác thương mại bằng cách viện dẫn Đạo luật Quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA) là bất hợp pháp.
Hôm 29-5, một tòa phúc thẩm liên bang cho phép Nhà Trắng duy trì tính hiệu lực của thuế đối ứng trong quá trình kháng cáo phán quyết của ITC.
Dù vậy, nhóm cố vấn của ông Trump đang cân nhắc các phương án trong trường hợp cần tìm một thẩm quyền pháp lý mới để áp đặt mức thuế quan nhập khẩu cao.
Kế hoạch đó phản ánh những thách thức đối với chính sách thương mại quyết liệt của ông Trump, vốn dựa trên một cách diễn giải mới về luật thương mại.
Thông thường, thuế quan được áp dụng bằng cách sử dụng thẩm quyền có mục tiêu được Quốc hội Mỹ trao cho cho tổng thống. Tuy nhiên, nhóm của ông Trump đã dựa vào các quyền lực kinh tế khẩn cấp, vốn ít được sử dụng để áp đặt phần lớn các mức thuế quan rộng rãi một cách nhanh chóng.
Khi chiến lược đó đang bị đe dọa, nhóm của tổng thống đang cân nhắc một phản ứng hai hướng, theo các nguồn thạo tin.
Đầu tiên, chính quyền sẽ xem xét một nỗ lực tạm thời để áp thuế rộng rãi trên toàn cầu theo mục 122 chưa từng được sử dụng trước đây của Đạo luật Thương mại năm 1974 (TA74). Mục này cho phép áp thuế lên tới 15% trong 150 ngày để giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại với các quốc gia khác.
Điều đó sẽ giúp ông Trump có thời gian để đưa ra mức thuế riêng cho từng đối tác thương mại lớn theo mục 301 của TA74, được sử dụng để chống lại các hoạt động thương mại không công bằng của nước ngoài.
Bước thứ hai này đòi hỏi một quá trình thông báo và lấy ý kiến phản hồi kéo dài nhưng có tính pháp lý vững chắc hơn so với chính sách thuế quan đối ứng dựa vào IEEPA ị ITC phán quyết là bất hợp pháp.
Các nguồn tin cho biết, các cuộc thảo luận vẫn đang diễn ra và chính quyền vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng. Nhà Trắng có thể đợi để thực hiện bất kỳ kế hoạch thay thế nào sau khi tòa phúc thẩm liên bang cho phép thuế đối ứng khẩn cấo của ông Trump vẫn có hiệu lực trong quá trình kháng cáo.
Hôm 29-5, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt tiết lộ, chính quyền đang cân nhắc các lựa chọn khác để áp thuế khi kháng cáo phán quyết của ICT nhưng không đưa ra thông tin cụ thể.
Trao đối với báo chí, Peter Navarro, cố vấn cấp cao về thương mại và sản xuất của Nhà Trắng nhấn mạnh, nếu IEEPA cuối cùng không còn hiệu lực, chính quyền có thể áp dụng thuế quan theo bất kỳ quyền hạn nào trong Mục 232 của Đạo luật thương mại mở rộng năm 1962 hoặc Mục 301 của TA74, cũng như hai quyền hạn thương mại khác chưa từng được sử dụng, bao gồm Mục 338 của Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley năm 1930 và Mục 122 của TA74. Chính quyền cũng có thể mở rộng việc sử dụng thuế quan với lý do lo ngại an ninh quốc gia.
Tất cả các phương án nói trên đã được thảo luận trong những tuần đầu tiên sau khi ông Trump bước vào Nhà Trắng. Nhưng cuối cùng, nhóm cố vấn của ông Trumn quyết định viện dẫn IEEPA để áp thuế đối ứng. Đạo luật này cho phép chính quyền hành động nhanh chóng để áp thuế đối với hầu như mọi đối tác thương mại toàn cầu.
Thế nhưng, việc chuyển sang một thẩm quyền thuế quan khác có thể gây rủi ro. Nếu chính quyền viện dẫn một luật khác đề áp thuế đối ứng, điều đó có thể được tòa án phúc thẩm xem là sự thừa nhận thất bại pháp lý trong vụ kháng cáo phán quyết của ITC.
Phương án B về thuế quan của ông Trump có thể vẫn có thể đối mặt với những thách thức pháp lý, theo nhận định của Peter Harrell, người từng là giám đốc cấp cao về kinh tế quốc tế trong Hội đồng An ninh quốc gia của tổng thống tiền nhiệm Joe Biden. Nhưng Mục 122 và Mục 301 của TA74 có cơ sở pháp lý vững chắc hơn để áp thuế quan rộng rãi so với IEEPA.
“ITC dường như chỉ ra rằng Mục 122 là cách đúng đắn để chính quyền giải quyết thâm hụt thương mại”, Harrell nói và lưu ý thêm Mục 301 đã được sử dụng nhiều lần trước đây để áp thuế.
Hôm 29-5, Giám đốc Hội đồng kinh tế quốc gia Mỹ Kevin Hassett nhấn mạnh, các cuộc đàm phán thương mại với các nước sẽ tiếp tục. Ông tiết lộ có ba thỏa thuận thương mại sắp hoàn tất và sẽ sớm trình lên cho tổng Thống Trump. Cố vấn cấp cao về thương mại và sản xuất Peter Navarro cũng khẳng định hoạt động đàm phán thương mại không thay đổi.
Phán quyết của ITC được ra vài ngày sau khi Tổng thống Trump đe dọa áp thuế 50% đối với Liên minh châu Âu (EU) rồi nhanh chóng hoãn lại đến ngày 9-7 để cho phép hai bên có thời gian đàm phán. Tuy nhiên, thời hạn này đang bị đặt dấu hỏi vì chưa rõ tòa phúc thẩm sẽ kết luận ra sao đối với phán quyết của ITC.
Một số nhà phân tích cho biết phán quyết này, nếu được tòa phúc thẩm giữ nguyên, có thể mở đường cho một thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và EU bằng cách loại bỏ một điểm bế tắc chính trong các cuộc đàm phán.
Ignacio García Bercero, một cựu quan chức thương mại của EU, cho biết việc loại bỏ mức thuế cơ bản 10% của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ châu Âu và mối đe dọa về việc áp dụng thêm thuế quan trên diện rộng sẽ cho phép các nhà đàm phán thương mại tập trung vào các mức thuế theo ngành của Mỹ đối với các ngành công nghiệp như thép và ô tô.
Những mức thuế này được thực hiện trên cơ sở an ninh quốc gia, chứ không dựa vào IEEPA, do đó sẽ không bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến pháp lý đang diễn ra.
Theo WSJ
Chánh Tài