Sắt heme (dễ hấp thu) có nhiều trong thịt đỏ (bò, lợn), gan động vật, lòng đỏ trứng, hải sản.
Biểu hiện thường gặp của thiếu sắt
Mệt mỏi, suy nhược
Một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của thiếu sắt là tình trạng mệt mỏi kéo dài. Khi lượng hemoglobin giảm, oxy không được cung cấp đủ cho các tế bào, khiến cơ thể thường xuyên cảm thấy uể oải, thiếu sức sống, giảm khả năng tập trung.
Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt
Thiếu sắt ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tạo hồng cầu, từ đó làm da và niêm mạc môi, mắt, lòng bàn tay trở nên nhợt nhạt. Đây là dấu hiệu dễ nhận thấy bằng mắt thường.
Chóng mặt, hoa mắt, đau đầu
Do lượng oxy lên não giảm, người thiếu sắt dễ bị chóng mặt, đau đầu, nhất là khi thay đổi tư thế đột ngột. Trường hợp nặng có thể kèm theo cảm giác tim đập nhanh, khó thở.
Rụng tóc, móng tay dễ gãy
Thiếu sắt kéo dài khiến tóc khô xơ, dễ rụng; móng tay mỏng, giòn, thậm chí có dạng lõm hình thìa. Đây là biểu hiện ngoài da khá điển hình của tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.
Rối loạn tiêu hóa, thèm ăn bất thường
Một số người thiếu sắt có cảm giác chán ăn, buồn nôn, táo bón. Thậm chí, có người xuất hiện thói quen “thèm ăn lạ” như ăn đất, đá, giấy – hiện tượng được gọi là “pica”.
Suy giảm miễn dịch
Khi cơ thể thiếu sắt, hệ miễn dịch cũng hoạt động kém hiệu quả, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, cảm cúm, viêm họng hoặc viêm da.
Nguyên nhân gây thiếu sắt
- Chế độ ăn uống thiếu sắt: người ăn uống kém đa dạng, ăn ít thịt đỏ, hải sản, rau xanh sẽ dễ bị thiếu sắt.
- Mất máu kéo dài: phụ nữ có kinh nguyệt nhiều, người bị xuất huyết tiêu hóa, trĩ hoặc hiến máu thường xuyên.
- Nhu cầu tăng cao: trẻ em đang lớn, phụ nữ mang thai, phụ nữ sau sinh cần nhiều sắt hơn bình thường.
- Khả năng hấp thu kém: một số bệnh lý đường ruột (viêm loét dạ dày, bệnh celiac, viêm ruột) làm giảm hấp thu sắt.
Cách khắc phục tình trạng thiếu sắt
Bổ sung thực phẩm giàu sắt trong khẩu phần ăn
- Sắt heme (dễ hấp thu): có nhiều trong thịt đỏ (bò, lợn), gan động vật, lòng đỏ trứng, hải sản (hàu, sò, tôm, cua).
- Sắt non-heme (hấp thu kém hơn): có trong các loại rau lá xanh (rau bina, rau ngót), đậu đỗ, hạt mè, hạt điều, nho khô.
Để tăng hiệu quả hấp thu, nên ăn cùng thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, ổi, dứa.
Tránh thực phẩm cản trở hấp thu sắt
Trà đặc, cà phê, sữa, thực phẩm chứa nhiều canxi có thể làm giảm khả năng hấp thu sắt. Do đó, không nên dùng những loại này cùng lúc với bữa ăn giàu sắt.
Bổ sung viên sắt hoặc thuốc theo chỉ định
Trường hợp thiếu sắt nghiêm trọng, bác sĩ thường kê đơn bổ sung sắt dạng viên uống hoặc tiêm truyền. Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng, vì thừa sắt cũng có thể gây hại cho gan, tim.
Chăm sóc sức khỏe theo từng đối tượng
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: cần bổ sung viên sắt, axit folic theo hướng dẫn y tế để phòng ngừa thiếu máu cho cả mẹ và bé.
- Trẻ em và thanh thiếu niên: cần chế độ ăn giàu đạm, sắt để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nhanh.
- Người cao tuổi: nên kiểm tra định kỳ tình trạng thiếu máu, kết hợp ăn uống hợp lý để duy trì sức khỏe.
Khám sức khỏe định kỳ
Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện sớm tình trạng thiếu sắt ngay cả khi triệu chứng chưa rõ ràng. Điều này đặc biệt quan trọng với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và người có bệnh lý đường tiêu hóa.
Vân Lê