Nhận diện 'điểm nghẽn' và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực đất đai

3 giờ trướcBài gốc

Quang cảnh buổi hội thảo. Ảnh: N.M

Nhận diện điểm nghẽn về chính sách, thể chế

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV vào ngày 18/1/2024 Luật Đất đai năm 2024 (Luật Đất đai sửa đổi) được thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 với nhiều điểm đổi mới căn bản, toàn diện. Đây là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu, lấy ý kiến rộng rãi từ thực tiễn, thể chế hóa đầy đủ tinh thần các chủ trương lớn của Đảng tại Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 cũng như Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 15/1/2019 của Bộ Chính trị.

Luật Đất đai sửa đổi lần này đã có những bước tiến quan trọng như đổi mới cơ chế quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo hướng đồng bộ, thống nhất với quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch ngành, lĩnh vực; hoàn thiện quy định về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; bổ sung cơ chế định giá đất tiệm cận giá thị trường, minh bạch và công khai; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ số trong quản lý đất đai. Những nội dung đổi mới này được kỳ vọng sẽ khắc phục căn bản những bất cập kéo dài, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tiễn tổ chức thi hành pháp Luật Đất đai thời gian qua cho thấy vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại, hạn chế phát sinh. Qua nắm bắt báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và phản ánh, kiến nghị của các hiệp hội, doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực bất động sản, hệ thống pháp Luật Đất đai hiện hành và pháp luật có liên quan vẫn còn tình trạng chồng chéo, thiếu thống nhất; hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai hiện nay chưa phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; cơ chế định giá đất đã có nhiều đổi mới nhưng thực tiễn vẫn còn bất cập; có tình trạng bảng giá đất được điều chỉnh tăng cao ở một số địa phương để tiệm cận thị trường dẫn tới nhiều hệ quả: nghĩa vụ tài chính về đất của doanh nghiệp, người dân tăng đột biến; chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng đội lên; nhiều dự án đình trệ vì chi phí vượt khả năng của nhà đầu tư; đồng thời làm gia tăng khiếu kiện, phản ứng xã hội. Hệ thống pháp luật hiện nay vẫn đang tiếp tục điều chỉnh, thay đổi ở nhiều lĩnh vực, dẫn đến thiếu đồng bộ tại thời điểm áp dụng như: Luật Đấu giá tài sản, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Đấu thầu...

Việc tổ chức thi hành pháp luật về đất đai tại một số địa phương còn gặp khó khăn, nhất là trong giai đoạn chuyển tiếp giữa luật cũ và luật mới. Đặc biệt, nhiều dự án đầu tư sử dụng đất triển khai qua nhiều giai đoạn pháp lý khác nhau nhưng thiếu quy định chuyển tiếp rõ ràng, gây lúng túng cho địa phương trong xử lý hồ sơ và triển khai dự án. Bên cạnh đó, nhiều quy định mới của Luật Đất đai 2024 cần được hướng dẫn chi tiết, cụ thể để bảo đảm khả năng thi hành, tránh khoảng trống pháp lý trong quá trình thực hiện…

Hội thảo là kênh diễn đàn đối thoại chính sách hết sức thẳng thắn, cởi mở giữa cơ quan quản lý Nhà nước với các hiệp hội nghề nghiệp, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học để nhận diện đầy đủ, khách quan những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn; trao đổi, phân tích nguyên nhân của những “điểm nghẽn” trong thể chế và thi hành pháp Luật Đất đai. Đồng thời, đề xuất các giải pháp tháo gỡ cụ thể, khả thi nhằm bảo đảm Luật Đất đai đi vào cuộc sống một cách đồng bộ, hiệu quả.

Tại hội thảo, đại diện các cơ quan quản lý Nhà nước, các hiệp hội nghề nghiệp, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học đã trao đổi, phân tích nguyên nhân của những “điểm nghẽn” trong thể chế, những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành pháp Luật Đất đai. Đồng thời, đề xuất những định hướng hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai, bảo đảm việc triển khai Luật Đất đai sửa đổi được thống nhất, hiệu quả, ổn định, phục vụ sự phát triển bền vững của đất nước.

Đề xuất nhiều giải pháp về Luật Đất đai

Phát biểu tham luận tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến, Phó chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Luật Hà Nội, Trưởng khoa Pháp luật kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội đưa ra 4 vấn đề đó là: sửa luật lần này phải đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ nên xác định vị trí, vai trò của luật đất đai trong hệ thống pháp luật. Tất cả liên quan đến sử dụng đất thì dẫn chiếu theo luật đất đai.

Vấn đề thứ hai là giá, giá như thế nào thì bàn rất nhiều. Hệ thống thông tin đầu vào về giá thì Nhà nước phải làm. Xây dựng cơ sở dữ liệu trung tâm về đất đai thì Nhà nước phải làm. Vấn đề thứ ba là trong dự thảo ghi 75% bao gồm cả 2 khía cạnh người sử dụng đất và diện tích đất. PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến ủng hộ phương án này và đề nghị khi đưa ra con số 75% phải lập luận vì sao.

Vấn đề thứ 4 về thực thi, hiện nay thành lập chính quyền địa phương 2 cấp, vị trí vai trò của xã phường cực kỳ quan trọng, rất nhiều việc. Nhiều lãnh đạo xã là trưởng phòng giáo dục, văn hóa về làm chủ tịch xã không dám ký vì lĩnh vực mới. Đề nghị bộ Nông nghiệp và Môi trường tuyên truyền, tập huấn để địa phương làm. Hiện nay, phân cấp phần quyền cho địa phương làm, tự chịu trách nhiệm rất khó. Cần giải quyết nếu không công việc rất ách tắc.

Tại Hà Nội, các sở, ban, ngành dự hội thảo trực tiếp tại UBND TP Hà Nội và trực tuyến tại 126 điểm cầu UBND các xã, phường.

Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Ngô Anh Tuấn phát biểu tham luận tại hội thảo. Ảnh: Công Phương

Phát biểu tham luận tại hội thảo, Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Ngô Anh Tuấn cho biết, hiện nay, người sử dụng đất đến cơ quan thuế để nhận giấy tờ xác định nghĩa vụ thuế rồi đi nộp tiền và nộp tiền xong thì lại quay lại cơ quan thuế để xác định nghĩa vụ tài chính đã hoàn thành. Sau đó, nhận thông báo đã hoàn thành nghĩa vụ thuế rồi sang văn phòng đăng ký đất đai cùng cấp để làm thủ tục nhận sổ đỏ.

Quy trình này rất phức tạp vì pháp luật về đất đai không yêu cầu phải xác nhận hoàn thành nghĩa vụ tài chính. Pháp luật về quản lý thuế thì quy định thủ tục hành chính này là 10 ngày.

"Tôi đề xuất các bộ phận soạn thảo nghiên cứu bỏ quy định liên quan đến nội dung vừa nêu để thuận tiện cho người dân, góp phần cải cách thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, việc chỉ định một số ngân hàng quốc doanh để người dân nộp nghĩa vụ tài chính đã gây khó khăn cho người dân. Bởi lẽ, ngày thứ 7, chủ nhật một số trường hợp đi nộp tiền thì ngân hàng quốc doanh không làm việc, chỉ có ngân hàng ngoài quốc doanh, đề xuất nội dung này cần sửa ngay" - Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Ngô Anh Tuấn đề xuất.

Theo Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Ngô Anh Tuấn, Sở Tư pháp đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Bộ Tư pháp xem xét điều khoản của Luật đấu giá tài sản (khoản 3 Điều 33 Luật đấu giá tài sản). Trong đó quy định tổ chức hành nghề đấu giá ký hợp đồng đấu giá thì anh phải xem tính hợp pháp của tài sản đem ra đấu giá sẽ rất khó khăn nếu liên quan đến nhà và đất.

Bởi lẽ, người bán có quyền được đem tài sản ra đấu giá hay không. Thông thường khi khiếu kiện nhau thì kiện anh hành nghề đấu giá vì anh không kiểm tra, không thực hiện nghiêm khoản 3 Điều 33 Luật Đấu giá tài sản là phải kiểm tra hồ sơ, chứng minh quyền được đem tài sản ra đấu giá của chủ tài sản. Từ đó, đấu giá thành rồi nhưng câu chuyện giải quyết khiếu kiện rất phức tạp.

"Tôi đề xuất là các tổ chức hành nghề đấu giá không thể có chuyên môn, tổ chức chỉ biết hành nghề đấu giá, không có chuyên môn để kiểm tra tính hợp pháp của hồ sơ tài sản đem ra đấu giá, nhất là liên quan đến tài sản công, liên quan đến pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công cộng với pháp luật về đất đai và pháp luật khác.

Tôi đề xuất bỏ hẳn khoản 3 Điều 33 Luật đấu giá tài sản vì các tổ chức hành nghề đấu giá không có chuyên môn để kiểm tra tính hợp pháp của hồ sơ tài sản đem ra đấu giá, nhất là liên quan đến tài sản công, liên quan đến pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công cộng với pháp luật về đất đai và pháp luật khác. Và nếu có quy định thì quy định trách nhiệm người chủ tài sản đem ra đấu giá còn người đấu giá chỉ kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ và thực hiện các bước tiếp theo trong quy trình thực hiện đấu giá tài sản để thuận lợi và tránh khiếu kiện phức tạp, kéo dài" - Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Ngô Anh Tuấn nhấn mạnh.

Phát biểu kết luận tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc đề nghị, trong thời gian tới, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương với vai trò là cơ quan tư vấn giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, phối hợp thực hiện công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp tục tổ chức các hội thảo, tọa đàm, diễn đàn đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp để kịp thời nắm bắt các “điễm nghẽn” về thể chế, khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp và các địa phương, cơ sở trong tổ chức thi hành pháp luật liên quan đến doanh nghiệp, hoạt động sản xuất, kinh doanh. Từ đó nghiên cứu đưa ra các đề xuất định hướng, giải pháp để tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo hoàn thiện thể chế, pháp luật và chỉ đạo tháo gỡ.

Công Phương

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/nhan-dien-diem-nghen-va-de-xuat-giai-phap-trong-linh-vuc-dat-dai-431521.html