Nhận đơn, xử lý đơn trong ngày: Bước đột phá trong cải cách thủ tục hành chính của TAND hai cấp Hải Phòng

5 giờ trướcBài gốc

Việc tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện là “cửa ngõ” đầu tiên để người dân tiếp cận công lý. Tuy nhiên, thực tiễn nhiều năm qua cho thấy quy trình này tại không ít Tòa án vẫn còn kéo dài, gây phiền hà, thậm chí phát sinh đơn thư khiếu nại. Từ trăn trở với thực trạng đó, TAND hai cấp TP. Hải Phòng đã triển khai giải pháp “xử lý đơn trong ngày”, một bước đi mạnh mẽ, quyết liệt, mang tính đột phá trong cải cách hành chính, hướng tới xây dựng nền tư pháp phục vụ, minh bạch và gần dân hơn.

Bí thư Đảng ủy, Chánh án TAND TP. Hải Phòng Lưu Tuấn Dũng.

Những hạn chế kéo dài và yêu cầu cấp thiết phải thay đổi

Nhận đơn và xử lý đơn khởi kiện là bước đầu tiên mở ra toàn bộ quá trình giải quyết vụ án dân sự. Đây cũng chính là thời khắc người dân tìm đến công lý, đặt niềm tin vào Tòa án. Tuy nhiên, theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự và thực tiễn lâu nay, quy trình này vẫn tồn tại nhiều điểm nghẽn.

Điều 191 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định rõ trình tự tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện: từ việc ghi sổ, cấp giấy xác nhận, phân công Thẩm phán trong 3 ngày, đến thời hạn 5 ngày để Thẩm phán xem xét và ra các quyết định như thụ lý, sửa đổi - bổ sung, chuyển đơn hoặc trả lại đơn. Tính tổng cộng, chỉ riêng giai đoạn đầu này đã mất tới 8 ngày làm việc, một khoảng thời gian không nhỏ đối với người dân đang cần giải quyết tranh chấp.

Trong thực tiễn, phần lớn các Tòa án khu vực tại Hải Phòng giao việc tiếp nhận đơn cho đội ngũ thư ký phụ trách văn phòng. Điều này dẫn đến những hạn chế nhất định như:

Thư ký khó xác định đầy đủ quan hệ pháp luật tranh chấp; Việc hướng dẫn người dân bổ sung hồ sơ còn rời rạc, nhiều lần; Có trường hợp bị từ chối nhận đơn vì thiếu giấy tờ về nhân thân hoặc lý do chưa thực sự phù hợp; Cách giải thích pháp luật đôi khi khó hiểu, thiếu sự tận tình.

Không chỉ gây phiền hà, sự kéo dài trong nhận và xử lý đơn còn là nguyên nhân tiềm ẩn tiêu cực, khiến người dân bức xúc, dẫn đến tình trạng khiếu nại, tố cáo liên quan đến công tác tiếp dân, thậm chí có đơn vượt cấp. Một số hồ sơ thậm chí bị tồn đọng nhiều năm do không có cơ chế quản lý, phân công xử lý rõ ràng.

Những hạn chế đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải thay đổi tư duy, đổi mới phương thức làm việc, chuyển từ mô hình hành chính sang mô hình phục vụ người dân theo hướng chuyên nghiệp, nhanh gọn, minh bạch.

Nhận thức được tầm quan trọng và tính cấp bách của vấn đề, Đảng ủy TAND TP. Hải Phòng đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/ĐU ngày 01/10/2025, trong đó nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm: “Đảm bảo thời hạn xử lý đơn khởi kiện; triển khai thực hiện xử lý đơn trong ngày; đảm bảo chất lượng xử lý đơn”.

Đây là chủ trương thể hiện sự quyết liệt của TAND hai cấp TP. Hải Phòng trong cải cách thủ tục hành chính, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và kỳ vọng của người dân.

Xử lý đơn ngay trong ngày - thay đổi mạnh mẽ từ tư duy đến hành động

Với sự chỉ đạo sâu sát của đồng chí Lưu Tuấn Dũng - Ủy viên Thành ủy, Bí thư Đảng ủy, Chánh án TAND TP. Hải Phòng, Tòa án hai cấp đã triển khai đồng bộ giải pháp “xử lý đơn trong ngày”, đem lại chuyển biến rõ rệt về hiệu quả và chất lượng phục vụ.

Theo đó, tại TAND thành phố và 13 TAND khu vực, mỗi ngày làm việc đều có: 1 lãnh đạo, 1 thẩm phán, 1 thư ký được phân công trực tiếp tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện, đơn yêu cầu, cùng các kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo của công dân.

Danh sách trực được niêm yết công khai, ghi rõ họ tên, số điện thoại liên hệ để người dân tiện tra cứu. Trường hợp thay đổi cán bộ trực, đơn vị phải thông báo bằng văn bản và niêm yết ngay trong ngày.

Nguyên tắc xuyên suốt là: tất cả các đơn phải được xử lý trong ngày làm việc, cụ thể: Đơn đủ điều kiện thụ lý và thuộc diện miễn án phí phải thụ lý ngay; Đơn phải nộp tạm ứng án phí thì ra thông báo ngay trong ngày; Đơn cần sửa đổi, bổ sung hồ sơ thì hướng dẫn một lần đầy đủ, rõ ràng, tuyệt đối không được yêu cầu sửa đổi nhiều lần gây phiền hà; Đơn không thuộc thẩm quyền phải thông báo và hướng dẫn ngay để người dân chuyển đúng nơi; Giữa các ca trực, cán bộ làm nhiệm vụ phải bàn giao rõ ràng từng đơn, từng hồ sơ đang xử lý và ký nhận vào sổ để đảm bảo không có đơn “rơi rớt”, không có tình trạng đùn đẩy, chậm trễ.

Một điểm nhấn quan trọng khác trong quy chế mới là thay đổi thái độ ứng xử: Giao tiếp tôn trọng, khiêm tốn, ân cần; Hướng dẫn pháp luật rõ ràng, dễ hiểu; Tận tình giải đáp các thắc mắc ngay khi tiếp dân.

Đây chính là tinh thần mà Đảng ủy Tòa án thành phố quán triệt: chuyển mạnh từ tư duy hành chính sang tư duy phục vụ, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo chất lượng hoạt động tư pháp.

Hiệu quả sau 1 tháng

Sau 1 tháng triển khai, kết quả đạt được rất ấn tượng: Số lượng đơn được thụ lý tăng, đúng thẩm quyền, đúng bản chất tranh chấp; Thời gian xử lý nhanh, dứt điểm, không còn tình trạng kéo dài 8 ngày như trước; Chấm dứt tình trạng khiếu nại, tố cáo liên quan đến công tác tiếp nhận đơn; Chất lượng xác định quan hệ pháp luật, đánh giá tài liệu - chứng cứ được nâng cao; Công tác quản lý đơn khoa học hơn nhờ phần mềm theo dõi và cơ chế bàn giao mỗi ca trực.

Đặc biệt, cách làm mới đã tạo dựng hình ảnh một Tòa án gần dân, hiểu dân, phục vụ nhân dân, đúng tinh thần đổi mới được Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: “Phải chuyển từ tư duy hành chính sang tư duy phục vụ”.

Giải pháp này cũng góp phần quan trọng hiện thực hóa phương châm hành động của TAND hai cấp TP. Hải Phòng: “Gần dân - Hiểu dân - Giúp dân - Học dân - Vì nhân dân phục vụ”.

Một bước tiến trong cải cách tư pháp, hướng tới Tòa án phục vụ

Từ một lĩnh vực còn nhiều bất cập, việc tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện tại TAND hai cấp TP. Hải Phòng đã có bước chuyển biến mạnh mẽ chỉ trong thời gian ngắn. Giải pháp “xử lý đơn trong ngày” không chỉ rút ngắn thời gian tố tụng, giảm chi phí xã hội, mà còn là minh chứng rõ ràng cho quyết tâm cải cách hành chính của TAND hai cấp TP. Hải Phòng.

Hơn hết, đó là sự thay đổi từ tư duy đến hành động, từ cách làm đến cách phục vụ, để người dân khi đến Tòa án luôn cảm nhận được sự tôn trọng, đồng hành, minh bạch và công bằng.

Đây là mô hình có thể nhân rộng, là tiền đề quan trọng để Tòa án ngày càng “gần dân hơn”, đưa công lý đến với nhân dân một cách kịp thời, thuận lợi và hiệu quả.

An Văn Khoái, Phó Chánh án TAND khu vực 11 - Hải Phòng

Nguồn Bảo Vệ Công Lý : https://baove.congly.vn/nhan-don-xu-ly-don-trong-ngay-buoc-dot-pha-trong-cai-cach-thu-tuc-hanh-chinh-cua-tand-hai-cap-hai-phong-500782.html