Ảnh minh họa INT.
Là kỳ thi đầu tiên theo Chương trình GDPT 2018 với nhiều điểm mới, công tác tập huấn nghiệp vụ coi thi đã và đang được triển khai chặt chẽ khắp nơi. Một trong những vấn đề liên quan đến việc bảo đảm an toàn kỳ thi được nhiều địa phương quan tâm là công tác phòng chống gian lận thi cử bằng thiết bị công nghệ cao.
Thời gian gần đây, trên thị trường, qua các kênh mạng xã hội xuất hiện khá dày tình trạng rao bán thiết bị công nghệ có thể phục vụ cho gian lận thi cử. Bên cạnh tai nghe thông minh truyền thống, còn có một số thiết bị mới như nhẫn, bút, kính mắt…
Các thiết bị có hình dạng giống đồ vật thông dụng, thiết kế nhỏ gọn, có thể liên kết giữa trong và ngoài phòng thi. Phần trong phòng thi có tai nghe và thiết bị thu phát, như tai nghe siêu nhỏ đút lọt trong lỗ tai, thiết bị thu phát thí sinh có thể giấu bất kỳ chỗ nào trong người.
Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023, lực lượng công an từng phát hiện ra phương thức sử dụng máy ghi âm kỹ thuật số, dù không thu phát sóng trực tuyến nhưng bằng cách nào đó thí sinh vẫn có thể tiếp nhận được dàn ý, đáp án sau khi đề được đưa ra.
Năm 2024, dù chưa phát hiện thí sinh gian lận thi bằng thiết bị công nghệ cao, nhưng qua kiểm tra cho thấy các địa phương còn gặp khó khăn trong việc phát hiện thiết bị gian lận thi cử. Điều này chứng tỏ tình hình sử dụng công nghệ cao trong gian lận thi cử diễn biến phức tạp, có nơi thí sinh còn gắn thiết bị trong đế giày khiến việc phát hiện gặp nhiều khó khăn.
Nhằm phát hiện, ngăn chặn thiết bị gian lận thi cử, hằng năm Bộ GD&ĐT đã phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Công an tập huấn cho tất cả cán bộ làm thi. Công an các tỉnh/thành phố tiếp tục tập huấn về nhận diện thiết bị công nghệ cao và nguy cơ thí sinh có thể sử dụng cho đội ngũ làm công tác thi tại địa phương; xây dựng clip ngắn với nội dung phù hợp cho từng đối tượng, đăng tải trên các nền tảng truyền thông và mạng xã hội.
Các địa phương cũng tăng cường giải pháp bảo đảm an toàn, an ninh thi cử như trang bị camera, bố trí phòng thi xa nhà ở dân cư, quy định khoảng cách nơi để đồ dùng của thí sinh…
Các giải pháp kỹ thuật là quan trọng nhưng có thể thấy công nghệ ngày càng tiên tiến, AI được sử dụng nhiều, nguy cơ gian lận ngày càng cao, càng khó phát hiện. Việc triển khai thiết bị rà soát, ngăn chặn đối với một kỳ thi trên quy mô cả nước rất khó. Do đó, để phòng chống gian lận thi cử hiệu quả, quan trọng vẫn là giải pháp con người, trong đó việc lựa chọn nhân lực làm thi được xem như khâu đặc biệt quan trọng, nhất là cán bộ coi thi, thanh tra thi.
Thực tế cho thấy dù các thiết bị công nghệ cao với mục đích gian lận có xuất hiện tràn lan, nhưng nếu cán bộ coi thi được lựa chọn đúng, tập huấn kỹ, có khả năng nắm bắt tâm lý, quan sát hành vi của thí sinh, kiểm tra các vật dụng, hoàn toàn có thể ngăn chặn được hành vi gian lận.
Hiện các địa phương trong giai đoạn sắp xếp lại tổ chức bộ máy các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, công tác bố trí nhân lực làm thi, nhất là lực lượng thanh tra Kỳ thi tốt nghiệp THPT gặp không ít khó khăn.
Trong bối cảnh này, chủ động xây dựng phương án huy động lực lượng, siết chặt công tác lựa chọn nhân sự và tổ chức tập huấn chuyên sâu để kỳ thi diễn ra an toàn, đúng quy chế là yêu cầu cấp thiết. Song song với bảo đảm chất lượng nhân sự làm thi, cần tăng cường truyền thông về phòng chống gian lận thi cử bằng các thiết bị công nghệ cao và những hệ lụy nguy hiểm, để thí sinh nâng cao nhận thức, tự giác tuân thủ kỷ cương, vì một mùa thi thành công.
Mai Nguyên