Nhân tố kinh tế sau việc Ấn Độ từ chối yêu cầu của Tổng thống Trump, tiếp tục mua dầu Nga

6 giờ trướcBài gốc

Xe tải chở dầu bên ngoài một nhà máy lọc dầu tại Mumbai, Ấn Độ. Ảnh: Bloomberg

Theo kênh CNN ngày 6/8, Thủ tướng Modi đang thực hiện một hành động cân bằng đầy khó khăn là duy trì quan hệ đối tác chặt chẽ với Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, đồng thời khẳng định Ấn Độ là một bên trung lập trong cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.

Nhưng giờ đây, có vẻ như ông Trump đã hết kiên nhẫn và đã yêu cầu ông Modi cuối cùng phải chọn phe, đồng thời lấy việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu giá rẻ từ Nga làm đòn bẩy trong cuộc chiến thương mại.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan này đang đẩy ông Trump và ông Modi vào thế ngày càng đối đầu nhau trong bối cảnh cả hai nhà lãnh đạo này thường mô tả mối quan hệ giữa họ bằng những lời lẽ nồng ấm.

Ngày 4/8, ông Trump tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn với CNBC rằng ông sẽ tăng mạnh thuế đối với hàng hóa Ấn Độ trong vòng 24 giờ tới vì nước này vẫn mua dầu từ Nga. Hiện chưa rõ mức thuế mới là bao nhiêu hoặc vì sao ông lại phản đối một việc mà Ấn Độ đã thực hiện suốt nhiều năm qua. Lời cảnh báo mới này được đưa ra sau khi ông Trump đã công bố mức thuế tối thiểu 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ hồi tuần trước.

Với Thủ tướng Modi, mọi chuyện không đơn giản. Trong khi nhiều quốc gia khác vội vã ký kết các thỏa thuận thương mại với chính quyền Tổng thống Trump, Ấn Độ – nền kinh tế lớn thứ tư thế giới – đã phản ứng một cách thách thức, cho rằng họ đang bị nhắm đến một cách bất công và gọi biện pháp đó là vô lý.

Ấn Độ cũng chỉ ra rằng Mỹ và châu Âu vẫn tiếp tục giao thương với Nga về các mặt hàng khác như phân bón và hóa chất.

Vì sao Ấn Độ không muốn ngừng mua dầu từ Nga?

Ấn Độ từ lâu đã phụ thuộc vào dầu thô Nga để phục vụ cho nền kinh tế đang bùng nổ và dân số đang tăng nhanh, hiện đã vượt 1,4 tỷ người.

Là quốc gia đông dân nhất thế giới, Ấn Độ hiện là nước tiêu thụ dầu lớn thứ ba toàn cầu và với tốc độ tiêu thụ đang tiếp tục tăng nhanh, nước này dự kiến sẽ vượt Trung Quốc vào năm 2030.

Sự chuyển mình của Ấn Độ thành một siêu cường kinh tế đã giúp cải thiện đời sống của hàng triệu hộ gia đình, kéo theo đó là nhu cầu mua ô tô, xe máy tăng cao, làm gia tăng nhu cầu sử dụng xăng dầu.

Dầu thô Nga chiếm 36% tổng lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ, biến Nga trở thành nhà cung cấp hàng đầu.

Vì sao Ấn Độ không thể mua dầu từ nơi khác?

Sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào năm 2022, các nước châu Âu phần lớn đã ngừng mua dầu Nga. Dòng chảy dầu này hiện chủ yếu chuyển hướng sang châu Á, trong đó Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ là những khách hàng lớn của Nga và trở thành nguồn thu quan trọng đối với Nga.

Theo ông Amitabh Singh, Phó giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Nga và Trung Á thuộc Đại học Jawaharlal Nehru (JNU), Ấn Độ đang mua dầu Nga với mức chiết khấu sâu, mức giá mà các nhà cung cấp dầu khí truyền thống sẽ không bao giờ chấp nhận.

Ông Singh cho rằng việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu là quyết định hoàn toàn mang tính kinh tế và thương mại. Đây là điều mà chính quyền Ấn Độ cũng lập luận, nhưng lại vấp phải phản ứng từ Ukraine và các đồng minh.

Dù đã đa dạng hóa nguồn nhập khẩu dầu trong những năm qua, nhưng loại bỏ hoàn toàn dầu Nga sẽ tạo ra một khoảng trống khó có thể lấp đầy.

Ấn Độ nhập khẩu tới 80% nhu cầu dầu của mình, trong khi sản lượng trong nước không đủ bù đắp thiếu hụt. Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) có thể có một phần công suất dự phòng, nhưng không dễ để yêu cầu họ bơm thêm 3,4 triệu thùng dầu mỗi ngày chỉ sau một đêm.

Lựa chọn của Ấn Độ cũng bị hạn chế bởi các biện pháp của Mỹ. Ấn Độ buộc phải ngừng mua dầu từ Iran và Venezuela sau khi ông Trump áp đặt trừng phạt và cảnh báo áp thuế đối với các quốc gia mua dầu từ hai nước này.

Trước khi dừng nhập khẩu dầu từ hai nước này, Ấn Độ từng là một trong những khách hàng lớn nhất của Iran, mua tới 480.000 thùng mỗi ngày.

Ông Singh nói: “Chúng ta như bị trói tay. Thị trường và nền kinh tế dầu mỏ của Ấn Độ có không gian hoạt động rất hạn chế”. Ông dự báo rằng hiện tại, khả năng Ấn Độ sẽ nhượng bộ trước yêu cầu của ông Trump là rất thấp. Chính quyền Thủ tướng Modi sẽ tiếp tục đàm phán thương mại với Mỹ và tìm cách quay lại con đường truyền thống là dầu từ Trung Đông, đồng thời nỗ lực giảm dần phụ thuộc vào dầu Nga. Tuy nhiên, việc này không thể diễn ra trong một sớm một chiều.

Giá dầu toàn cầu có thể tăng, kể cả ở Mỹ

Dầu của Nga cũng giúp duy trì tăng trưởng kinh tế Ấn Độ – một yếu tố then chốt trong thương mại dầu toàn cầu. Ấn Độ cho rằng việc họ mua dầu Nga đã giúp giữ giá dầu thế giới ở mức thấp, do không phải cạnh tranh với các nước phương Tây về nguồn cung dầu từ Trung Đông.

Khi chiến sự Nga - Ukraine nổ ra dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden, ai cũng biết rằng Ấn Độ đang mua dầu từ Nga. Theo ông Singh, các nước phương Tây đã chấp nhận điều này vì họ biết rằng nếu Ấn Độ không mua dầu từ Nga thì lạm phát sẽ tăng cao.

Nếu Ấn Độ chuyển sang mua dầu từ nơi khác với giá cao hơn, người tiêu dùng Mỹ cũng có khả năng phải gánh chịu hậu quả. Một phần dầu thô Nga nhập về Ấn Độ sau đó được tinh chế và xuất khẩu sang các nước khác vì các lệnh trừng phạt Nga không áp dụng với các sản phẩm đã qua tinh chế bên ngoài Nga.

Đây là một kẽ hở mang lại lợi ích cho cả kinh tế Ấn Độ và các quốc gia nhận hàng. Năm 2023, Ấn Độ xuất khẩu 86,28 tỷ USD sản phẩm dầu tinh chế, trở thành nước xuất khẩu sản phẩm dầu mỏ lớn thứ hai thế giới.

Một số khách hàng lớn nhất mua các sản phẩm tinh chế từ dầu Nga này bao gồm châu Âu, Mỹ và Anh.

Quan hệ lịch sử và việc duy trì cân bằng quan hệ

Quan hệ giữa Ấn Độ và Nga không chỉ giới hạn ở dầu mà còn kéo dài suốt nhiều thập kỷ, là một lý do khác khiến việc từ bỏ dầu Nga không dễ dàng.

Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô, Ấn Độ chính thức giữ vị thế không liên kết. Tuy nhiên, từ những năm 1970, khi Mỹ bắt đầu viện trợ tài chính và quân sự cho Pakistan – quốc gia láng giềng và đối thủ của Ấn Độ, thì Ấn Độ bắt đầu nghiêng về phía Liên Xô. Đây cũng là thời điểm Liên Xô bắt đầu cung cấp vũ khí cho Ấn Độ.

Những năm gần đây, Ấn Độ ngày càng xích lại gần Mỹ, tăng cường mua vũ khí từ Mỹ và các đồng minh như Pháp và Israel.

Tuy vậy, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Ấn Độ vẫn là khách hàng mua vũ khí Nga lớn nhất. Ông Modi vẫn duy trì quan hệ thân thiết với ông Putin, thậm chí còn có chuyến thăm tới Moskva năm 2024.

Trong khi đó, ông Trump và ông Modi trước đây cũng từng ca ngợi tình bạn giữa hai người. Ông Trump từng tuyên bố tại một cuộc vận động tranh cử năm 2019 rằng Ấn Độ chưa bao giờ có người bạn tổng thống nào tốt hơn Tổng thống Donald Trump.

Chuyên gia Singh nhận định người ta từng kỳ vọng tình bạn đó sẽ tiếp tục khi ông Trump bước vào nhiệm kỳ hai tại Nhà Trắng. Nhưng mọi thứ hiện đã rạn nứt khi Ấn Độ không hài lòng khi ông Trump nhận công về việc đạt được lệnh ngừng bắn trong xung đột gần đây giữa Ấn Độ và Pakistan, hay việc ông cáo buộc các hoạt động nhập khẩu dầu của Ấn Độ đang giúp Nga trong xung đột ở Ukraine.

Về phần mình, ông Trump cũng phản pháo, ngày càng thất vọng vì không thể kết thúc cuộc chiến Nga – Ukraine như đã cam kết.

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/nhan-to-kinh-te-sau-viec-an-do-tu-choi-yeu-cau-cua-tong-thong-trump-tiep-tuc-mua-dau-nga-20250806171817332.htm