Nhận xét và gợi ý đáp án đề thi môn Ngữ văn (theo chương trình cũ)

7 giờ trướcBài gốc

Sau đây là phần nhận xét và gợi ý đáp án đề thi môn Ngữ văn theo Chương trình Giáo dục phổ thông cũ 2006.

Theo tiến sĩ Đỗ Thị Cẩm Vân, giảng viên Trường đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, đề thi Ngữ văn năm 2025 với văn bản Nếp nghĩ và đoạn trích từ Vợ chồng A Phủ có cấu trúc đề thi giữ nguyên, hài hòa giữa đọc và viết. Đề thi gồm 2 phần quen thuộc: Phần I - Đọc hiểu (3,0 điểm): Văn bản thơ hiện đại (Nếp nghĩ - Nguyễn Đức Mậu). Phần II - Làm văn (7,0 điểm): Câu 1 (2,0 điểm): Nghị luận xã hội (viết đoạn 200 chữ). Câu 2 (5,0 điểm): Nghị luận văn học, phân tích đoạn trích trong Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài), làm rõ sự thay đổi của nhân vật Mị. Đây là cấu trúc mang tính ổn định, giúp học sinh dễ dàng chuẩn bị ôn luyện và phân bổ thời gian khi làm bài.

Đề thi Ngữ văn (theo chương trình cũ), Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025. Ảnh: Hải Yến

Ngữ liệu phần Đọc hiểu là bài thơ Nếp nghĩ. Đây là một bài thơ thú vị, giàu chất triết lý và cảm xúc. Với hình thức thơ hiện đại, đề thi tạo điều kiện để học sinh suy ngẫm sâu sắc về thái độ sống, sự lười biếng suy nghĩ và ý thức vượt lên trong nghịch cảnh.

Các câu hỏi được thiết kế đa dạng từ nhận biết đến vận dụng. Trong đó: Nhận diện ngôn ngữ biểu cảm (câu 1), chỉ ra nội dung (câu 2), giải thích từ ngữ văn học (câu 3), đọc hiểu chi tiết biểu hiện của “nếp nghĩ” (câu 4), trả lời câu hỏi mở - nhận định triết lý sống (câu 5).

Hệ thống câu hỏi đọc hiểu trên giúp cho học sinh thể hiện khả năng đọc sâu, hiểu nghĩa hàm ẩn và bày tỏ quan điểm cá nhân một cách tự nhiên.

Phần Làm văn mang tính truyền thống, có hướng mở rộng cách tiếp cận.

Câu 1 - Nghị luận xã hội (200 chữ): Yêu cầu trình bày suy nghĩ về sự cần thiết phải thay đổi nếp nghĩ của con người trong bối cảnh hiện nay. Đây là câu hỏi sát thực tiễn, đòi hỏi tư duy phản biện và gắn kết thực tế xã hội.

Câu 2 - Nghị luận văn học (5 điểm): Phân tích diễn biến tâm trạng của Mị trong Vợ chồng A Phủ qua đoạn trích. Đây là cách ra đề mang tính tái hiện - phân tích chi tiết - đánh giá biến chuyển nội tâm, giúp học sinh khai thác chiều sâu của nhân vật và từ đó mở rộng đến tư tưởng nhân đạo của nhà văn.

Cách ra đề này vẫn là dạng đề phân tích nhân vật quen thuộc - gần như đã trở thành “khuôn mẫu” trong ôn luyện. Học sinh chỉ cần học thuộc kỹ đoạn phân tích về Mị là có thể làm tốt, chưa thật sự thúc đẩy khả năng tư duy mới, liên hệ mở rộng hoặc cảm thụ cá nhân sâu sắc như Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Đề thi Ngữ văn năm 2025 với văn bản Nếp nghĩ và đoạn trích từ Vợ chồng A Phủ là một đề thi an toàn, vừa sức, nhân văn và có chiều sâu, phù hợp với mục tiêu xét tốt nghiệp và nền tảng kiến thức phổ thông.

“Đây là một đề thi đảm bảo tính chuẩn mực và định hướng đúng, nhưng để tiệm cận sâu sắc hơn với yêu cầu phát triển năng lực học sinh trong thời đại mới, đề cần được cải tiến theo hướng: đa dạng hóa ngữ liệu - tích hợp liên ngành - khơi gợi tư duy phản biện - mở rộng không gian cá nhân hóa cho người học” - tiến sĩ Đỗ Thị Cẩm Vân cho hay.

* Gợi ý đáp án

Thầy Nguyễn Ngọc Hùng, giáo viên môn Ngữ văn tại phường Tân Phong, thành phố Biên Hòa đưa ra một số gợi ý đáp án cho đề thi môn Ngữ văn này như sau:

Câu 1: Văn bản được viết theo thể thơ tự do.

Câu 2: Theo văn bản, con người mệt mỏi kiếm tìm “cái mới”/“bao điều mới lạ”.

Câu 3: Phép điệp ngữ: “Sao không” có tác dụng:

- Về nghệ thuật: tạo âm hưởng, nhịp điệu, tăng nhạc tính cho thơ.

- Về nội dung: gây ấn tượng, nhấn mạnh tầm quan trọng, sự khẩn thiết trong việc cần phải thay đổi những “lối mòn” cũ, cách tư duy cũ trong cuộc sống. Tác giả muốn kêu gọi mọi người nên mạnh dạn thay đổi lối sống và cách nghĩ cũ kỹ và tích cực sáng tạo, đổi mới nhiều hơn.

Câu 4: Gợi ý các bài học cuộc sống

- Biết trân trọng những điều bình dị xung quanh ta bởi chính những vui buồn thường ngày mới làm nên ý nghĩa và giá trị đích thực của cuộc sống.

- Đừng cố chạy theo những thứ xa vời, không thực tế, mơ hồ, chẳng mang lại ý nghĩa nào cho cuộc sống của mình.

- Cần phải tỉnh táo, bản lĩnh và nhận thức được đâu là giá trị thực để ta hướng tới, đâu là những thứ ảo vọng, phù phiếm để ta tránh xa...

Ở phần viết đoạn văn nghị luận xã hội, thí sinh cần lý giải tại sao cần phải làm mới chính mình và đưa ra các lợi ích khi bản thân "làm mới" chính bản thân mình. Thí sinh cần lựa chọn dẫn chứng phù hợp và thực tế cũng như đưa ra các lý lẽ thuyết phục để tỏ bày quan điểm của mình.

Đối với bài văn nghị luận văn học phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị trong trích đoạn đêm mùa đông (đêm cởi trói cho A Phủ) của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ. Có thể thấy, đây là yêu cầu đề khá dễ đối với những thí sinh có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Sau khi phân tích xong, thí sinh cần phải có đoạn văn nhận xét tư tưởng nhân đạo mà nhà văn Tô Hoài thể hiện trong đoạn trích. Đó là sự đồng cảm, nỗi xót thương của nhà văn đối với số phận bi kịch của nhân vật Mị và A Phủ - những con người chịu áp bức bóc lột của thần quyền và cường quyền.

Hải Yến

Nguồn Đồng Nai : https://baodongnai.com.vn/xa-hoi/giao-duc/202506/nhan-xet-va-goi-y-dap-an-de-thi-mon-ngu-van-theo-chuong-trinh-cu-3c20663/