Trường hợp được ghi nhận tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là anh Đ.D.L (25 tuổi), đến khám vì đau cơ đùi hai bên. Khai thác bệnh sử cho thấy, trước đó hai ngày, anh L. tập gym cường độ cao trong thời gian kéo dài. Sau buổi tập, anh bắt đầu cảm thấy đau nhiều ở đùi, đặc biệt là bên phải, kèm theo hiện tượng nước tiểu sẫm màu.
Tiêu cơ vân là bệnh lý nguy hiểm có thể gây suy thận và nhiều biến chứng nghiêm trọng khác nếu không được xử trí kịp thời.
Khám lâm sàng ghi nhận người bệnh đau các bắp cơ đùi và cơ cẳng chân hai bên. Bệnh nhân được chỉ định làm các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh để xác định nguyên nhân.
Kết quả cho thấy men cơ (CK total) tăng rất cao, lên tới 111.825 U/L (trong khi giá trị bình thường là 38-174 U/L). Siêu âm cũng ghi nhận hình ảnh tổn thương cấp ở cơ tứ đầu đùi hai bên. Anh L. được chẩn đoán mắc tiêu cơ vân cấp và nhanh chóng được nhập viện điều trị. Sau 7 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân ổn định và được xuất viện.
Theo bác sỹ chuyên khoa I Đào Việt Hưng (Chuyên khoa Nội, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC), tiêu cơ vân là tình trạng phá hủy tế bào cơ vân, khiến các chất như creatin kinase, myoglobin và phospho từ cơ bị giải phóng vào máu.
Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến là vận động quá sức như tập gym cường độ cao, nhất là trong điều kiện thời tiết nóng bức.
Ngoài ra, tiêu cơ vân còn có thể do chấn thương (tai nạn, vùi lấp, điện giật), do dùng một số loại thuốc (giảm mỡ máu, chống loạn thần, thuốc lắc, cocain…), nhiễm trùng (như cúm, Covid-19), hoặc do các tình trạng y khoa khác như sốt cao, hạ thân nhiệt, rối loạn chuyển hóa...
Triệu chứng điển hình của tiêu cơ vân là đau cơ, yếu cơ và nước tiểu sẫm màu. Tuy nhiên, bác sỹ Hưng cho biết, chỉ khoảng 10% bệnh nhân có đầy đủ cả ba triệu chứng này. Đa số các trường hợp còn lại biểu hiện không rõ ràng, dễ bị bỏ sót.
Người bệnh cũng có thể kèm theo mệt mỏi, buồn nôn, tiểu ít, chuột rút, tim đập nhanh hoặc thậm chí vô niệu, dấu hiệu nguy hiểm báo động nguy cơ suy thận cấp.
Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, tiêu cơ vân cấp có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy thận cấp, rối loạn điện giải, loạn nhịp tim, tụt huyết áp, toan chuyển hóa, sốc giảm thể tích, rối loạn đông máu (DIC), tổn thương gan và tổn thương đa cơ quan.
Dù nguy hiểm, nhưng tiêu cơ vân cấp hoàn toàn có thể hồi phục nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Bác sỹ Hưng khuyến cáo người dân, đặc biệt là người trẻ thường xuyên tập luyện thể thao, cần lắng nghe cơ thể mình.
Khi xuất hiện triệu chứng đau cơ dữ dội, yếu cơ, tiểu sẫm màu sau vận động mạnh hoặc trong các tình huống nguy cơ, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra và xử trí kịp thời.
Ngoài biến chứng tiêu cơ vân nguy hiểm, theo các chuyên gia y tế, các chấn thương thể thao phổ biến nhất bao gồm căng cơ, bong gân, chấn thương đầu gối, viêm gân khớp vai, rách dây chằng, thậm chí tổn thương khớp nghiêm trọng có thể dẫn tới tàn phế nếu không điều trị đúng cách.
Việc phòng ngừa chấn thương thể thao cần bắt đầu từ khâu khởi động. Người tập cần khởi động kỹ trong 10 - 15 phút với các động tác nhẹ nhàng như xoay khớp, nâng cao đùi, chạy tại chỗ để làm nóng cơ bắp, giúp tăng độ đàn hồi của cơ và gân, giảm nguy cơ chấn thương đột ngột. Ngoài ra, cần lựa chọn trang phục, giày thể thao phù hợp với từng môn tập, đảm bảo độ linh hoạt, thông thoáng và hỗ trợ vận động tối ưu.
Một lưu ý quan trọng khác là lựa chọn bài tập phù hợp với thể trạng. Người mới tập, đang phục hồi sau chấn thương hoặc có bệnh lý mạn tính nên ưu tiên các môn có cường độ thấp như bơi, đạp xe, cầu lông…
Bên cạnh đó, cần duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học, uống đủ nước trước, trong, sau khi tập luyện để duy trì mức glycogen và tránh mỏi cơ. Người tập cũng nên phân bổ thời gian nghỉ ngơi hợp lý, không tập quá sức, đặc biệt khi cơ thể đang mệt mỏi hoặc thiếu ngủ.
Đối với các bộ môn đòi hỏi kỹ thuật phức tạp, người tập nên có huấn luyện viên cá nhân để thiết kế chương trình vận động an toàn, phù hợp với thể trạng. Ngoài ra, việc khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ, tránh được những tai biến trong tập luyện.
Cuối cùng, bác sỹ khuyến cáo người dân không nên chủ quan với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau ngực, khó thở sau khi tập luyện. Đây có thể là cảnh báo sớm của những biến chứng nguy hiểm như tràn khí màng phổi, cần được khám và điều trị kịp thời để tránh hậu quả nghiêm trọng về sau.
D.Ngân