Nhật Bản cân nhắc ưu đãi thuế R&D cho công nghệ lượng tử và AI

6 giờ trướcBài gốc

Nữ thủ tướng Nhật Sanae Takaichi muốn đẩy mạnh phát triển công nghệ

Động thái này cho thấy nỗ lực của Tokyo trong việc thúc đẩy nghiên cứu các lĩnh vực còn mơ hồ về khả năng sinh lợi, đồng thời tránh nguy cơ tụt hậu trước cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu ngày càng khốc liệt.

Chính sách ưu đãi mới và tầm nhìn công nghệ chiến lược

Chính phủ Nhật Bản đang xem xét bổ sung một danh mục mới cho "công nghệ chiến lược" vào hệ thống tín dụng thuế doanh nghiệp dành cho nghiên cứu và phát triển, với mức giảm trừ khả dĩ từ 30 - 40%. Dự kiến danh mục này sẽ bao gồm các lĩnh vực mà Tokyo đang ưu tiên cho tăng trưởng hoặc an ninh kinh tế, bao gồm bán dẫn, công nghệ sinh học, nhiệt hạch và không gian vũ trụ.

Ưu đãi mới dự kiến được đưa vào các thay đổi trong bộ luật thuế tài khóa năm 2026 và sẽ được hoàn thiện vào cuối năm nay. Đây là một bước tiến đáng kể trong chính sách khuyến khích đổi mới của Nhật Bản, phản ánh sự nhận thức ngày càng tăng về tầm quan trọng của việc đầu tư vào những công nghệ có thể định hình tương lai nền kinh tế.

Việc đánh giá triển vọng thương mại hóa của một công nghệ mới ở giai đoạn nghiên cứu có thể rất khó khăn. Nhiều quốc gia hỗ trợ nghiên cứu như vậy thông qua trợ cấp hoặc ưu đãi thuế, trong khi Nhật Bản đang tìm cách mở rộng hỗ trợ cho công nghệ tiên tiến để tránh bị tụt lại phía sau. Đây không chỉ là vấn đề cạnh tranh kinh tế mà còn liên quan đến an ninh quốc gia và khả năng tự chủ công nghệ trong bối cảnh địa chính trị ngày càng bất ổn.

Hệ thống ưu đãi thuế nghiên cứu và phát triển ở dạng hiện tại được thiết lập sẽ hết hạn vào cuối năm tài chính này. Chính phủ có kế hoạch thắt chặt các tiêu chí đủ điều kiện cho các danh mục hiện có từ năm tài chính tiếp theo trở đi, cho thấy một sự cân bằng giữa việc mở rộng hỗ trợ cho các lĩnh vực ưu tiên mới trong khi kiểm soát chặt chẽ hơn các chương trình hiện có để đảm bảo hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước.

Đối với tín dụng dành cho các công ty lớn, các doanh nghiệp sẽ chỉ có thể yêu cầu mức ưu đãi cao nếu họ tăng đáng kể chi tiêu cho nghiên cứu thực nghiệm. Những người chỉ trích cho rằng tình hình hiện tại không phục vụ mục đích thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu và phát triển. Sự thay đổi này phản ánh nỗ lực của chính phủ trong việc đảm bảo rằng các ưu đãi thuế thực sự tạo ra các động lực đúng đắn thay vì chỉ đơn thuần là phần thưởng cho chi tiêu hiện có.

Thách thức về công bằng và minh bạch trong hệ thống ưu đãi

Tổng số ưu đãi thuế mà các công ty yêu cầu theo hệ thống tín dụng nghiên cứu và phát triển đạt đỉnh trong năm tài chính 2023 ở mức khoảng 950 tỉ yên, tương đương 6,1 tỉ USD theo tỷ giá hiện tại. Việc cắt giảm các biện pháp thuế đặc biệt như vậy cho các doanh nghiệp là một nguồn thu nhập tiềm năng cho chính phủ sau khi loại bỏ thuế tạm thời đối với xăng và dầu diesel. Con số này cho thấy quy mô đáng kể của chương trình ưu đãi và cũng giải thích tại sao chính phủ muốn đảm bảo rằng nguồn lực này được sử dụng hiệu quả nhất có thể.

Tuy nhiên, một vấn đề quan trọng nảy sinh từ cách thức hoạt động của hệ thống hiện tại là sự bất bình đẳng trong phân phối lợi ích. Bởi vì các doanh nghiệp thua lỗ không phải nộp thuế doanh nghiệp nên không thể yêu cầu ưu đãi thuế, lợi ích của tín dụng nghiên cứu và phát triển có xu hướng nghiêng về các công ty lớn thay vì các công ty khởi nghiệp đang nghiên cứu công nghệ tiên tiến. Đây là một nghịch lý đáng lo ngại, vì chính các startup và công ty nhỏ thường là những đơn vị cần hỗ trợ nhiều nhất và có tiềm năng đột phá lớn nhất trong các lĩnh vực công nghệ mới nổi.

Hơn nữa, không có hồ sơ công khai nào về việc những công ty nào nhận được ưu đãi, dẫn đến những chỉ trích về sự thiếu minh bạch trong hệ thống. Sự thiếu minh bạch này không chỉ làm suy yếu niềm tin của công chúng vào công bằng của chính sách mà còn khiến việc đánh giá hiệu quả thực sự của chương trình trở nên khó khăn. Nếu không biết công ty nào đang nhận được bao nhiêu hỗ trợ và họ đang sử dụng nguồn lực đó như thế nào, các nhà hoạch định chính sách sẽ gặp khó khăn trong việc điều chỉnh và cải thiện chương trình.

Những thách thức này đặt ra câu hỏi quan trọng về cách thiết kế các chính sách khuyến khích nghiên cứu và phát triển sao cho vừa hiệu quả vừa công bằng. Trong khi việc tăng cường ưu đãi cho các công nghệ chiến lược là cần thiết để Nhật Bản duy trì khả năng cạnh tranh toàn cầu, chính phủ cũng cần giải quyết những vấn đề cơ cấu trong hệ thống hiện tại để đảm bảo rằng các nguồn lực công được phân bổ một cách công bằng và hiệu quả nhất.

Trong bối cảnh các công ty khởi nghiệp công nghệ cao đóng vai trò ngày càng quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới, việc tìm ra cách hỗ trợ những doanh nghiệp này một cách hiệu quả là rất cần thiết. Có thể chính phủ Nhật Bản cần xem xét các cơ chế hỗ trợ thay thế như trợ cấp trực tiếp hoặc các khoản tín dụng có thể hoàn lại cho các công ty chưa có lãi, để đảm bảo rằng các nguồn lực không chỉ đổ vào các tập đoàn lớn đã thành công mà còn nuôi dưỡng thế hệ tiên phong công nghệ tiếp theo.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nhat-ban-can-nhac-uu-dai-thue-r-d-cho-cong-nghe-luong-tu-va-ai-241983.html