Gạo tại kho dự trữ ở Fukushima, Nhật Bản. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Hồi tháng 8/2025, cựu Thủ tướng Shigeru Ishiba từng đưa ra tuyên bố mạnh mẽ rằng nước này sẽ thay đổi lộ trình và thúc đẩy sản xuất, đánh dấu sự đảo chiều so với chính sách kiểm soát sản lượng truyền thống. Tuy nhiên, định hướng này nhanh chóng bị đảo ngược khi người kế nhiệm ông, bà Sanae Takaichi, nhậm chức vào tháng 10. Bà Takaichi kiên định với quan điểm duy trì sản xuất phải bám sát nhu cầu thực tế.
Bộ trưởng Nông nghiệp Norikazu Suzuki, một thành viên chủ chốt trong nội các của bà Takaichi, đã khẳng định lập trường "không can thiệp vào giá cả". Ông nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu là phải đảm bảo đầu ra, bao gồm cả nhu cầu xuất khẩu, trước khi tính đến việc tăng sản lượng. Bộ trưởng Suzuki cảnh báo nếu nông dân tăng gia sản xuất trước khi tạo được nhu cầu ở nước ngoài, giá gạo sẽ lao dốc do dư cung.
Trong khi đó, người tiền nhiệm của ông Suzuki, cựu Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi – người từng tham gia giải quyết cơn sốt giá gạo dưới thời ông Ishiba – lại có cái nhìn khác. Ông Koizumi cho rằng trong bối cảnh biến đổi khí hậu gây ra nhiều bất ổn, việc điều chỉnh sản xuất dựa trên dự báo nhu cầu có giới hạn rất lớn vì khó đảm bảo tính chính xác của dự báo.
Ông Koizumi lập luận rằng việc tăng sản lượng chính là khuôn khổ chính sách linh hoạt giúp ngăn chặn thị trường bị xáo trộn bởi những biến động nhỏ trong cân đối cung cầu.
Bên cạnh vấn đề giá cả, Nhật Bản còn đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân lực trầm trọng. Các kế hoạch sử dụng đất nông nghiệp khu vực trong 10 năm tới cho thấy có tới 30% diện tích đất chưa xác định được nhu cầu khai thác. Bộ trưởng Suzuki thừa nhận sự thiếu hụt người kế thừa xuất phát từ việc làm nông khó kiếm lời hơn các ngành khác.
Đáp lại, Thủ tướng Takaichi đã chỉ thị phải cải thiện lợi nhuận cho ngành nông nghiệp, đồng thời nhấn mạnh quan điểm phải quan tâm tới cầu tiêu dùng. Bà đặt trọng tâm vào việc kích cầu, đặc biệt là mở rộng thị trường xuất khẩu gạo.
Rõ ràng, nếu ngành sản xuất lúa gạo có thể trở thành một ngành công nghiệp tăng trưởng sinh lời, thu hút được lực lượng nông dân trẻ, đó sẽ là kịch bản lý tưởng cho an ninh lương thực quốc gia. Tuy nhiên, với những mâu thuẫn chính sách hiện tại, viễn cảnh này khó có thể trở thành hiện thực trong một sớm một chiều.
Trà My/vnanet.vn