Tên lửa đất đối hạm Type 12 của Nhật Bản được phóng trong một cuộc tập trận quân sự ở Australia. Ảnh: AP
Tăng ngân sách kỷ lục
Ngân sách 122,3 nghìn tỉ yên (785 tỉ USD Mỹ) cho năm tài chính bắt đầu từ tháng 4.2026 sẽ bao gồm khoảng 9 nghìn tỉ yên cho chi tiêu quốc phòng trong bối cảnh chính quyền Thủ tướng Sanae Takaichi đặt mục tiêu đẩy nhanh quá trình nâng cấp toàn diện quân đội quốc gia.
Một trong những trọng tâm của kế hoạch chi tiêu là khoản ngân sách 100 tỉ yên dành cho hệ thống phòng thủ bờ biển đa tầng Shield (Tấm khiên).
Hệ thống này đòi hỏi sự kết hợp của nhiều loại phương tiện không người lái trên không, trên mặt nước và dưới nước nhằm ngăn chặn nguy cơ xâm nhập từ lực lượng quân sự nước ngoài.
Chính phủ Nhật Bản kỳ vọng hệ thống Shield sẽ hoàn thiện vào tháng 3.2028. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa công bố chi tiết các khu vực ven biển cụ thể sẽ được triển khai hệ thống này.
Tổng ngân sách dự kiến đạt khoảng 122 nghìn tỉ yên, tăng mạnh so với mức 115 nghìn tỉ yên của năm tài chính hiện tại kết thúc vào tháng 3, tiếp tục thiết lập một kỷ lục mới về chi tiêu công của Nhật Bản.
Việc mở rộng ngân sách diễn ra trong bối cảnh thị trường ngày càng lo ngại các chính sách chi tiêu quy mô lớn của chính quyền Thủ tướng Sanae Takaichi có thể làm gia tăng gánh nặng nợ công của Nhật Bản.
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Nhật Bản hiện là quốc gia có tỷ lệ nợ công trên GDP cao nhất trong nhóm các nền kinh tế lớn, với mức dự kiến lên tới 232,7% trong năm nay.
Trước đó, vào đầu tháng này, Quốc hội Nhật Bản đã thông qua một ngân sách bổ sung quy mô lớn nhằm hỗ trợ cho gói kích thích kinh tế trị giá 21,3 nghìn tỉ yên, được chính phủ công bố khoảng một tháng trước.
Phản ứng của thị trường
Thị trường đã phản ứng bằng cách đẩy giá trị đồng yên xuống trong khi lợi suất chuẩn của trái phiếu chính phủ Nhật Bản tăng lên.
Một số nhà quan sát cho rằng diễn biến hiện tại đang gợi nhớ tới tình trạng biến động mạnh trên thị trường trái phiếu Anh năm 2022, thời kỳ Thủ tướng Liz Truss.
Trước những lo ngại này, Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi tiếp tục bảo vệ quan điểm chi tiêu tài khóa mở rộng nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Trong cuộc họp báo tuần trước, bà nhấn mạnh Nhật Bản cần thúc đẩy chính sách tài khóa chủ động để củng cố nền tảng phát triển lâu dài.
Theo ông Takahide Kiuchi, nhà kinh tế điều hành tại Viện Nghiên cứu Nomura, quy mô ngân sách hiện tại khó có khả năng gây xáo trộn lớn đối với thị trường trái phiếu.
Tuy nhiên, trong một báo cáo công bố trước ngày 26.12, ông cảnh báo rằng nếu ngân sách tăng lên khoảng 125 nghìn tỉ yên hoặc cao hơn, tình trạng bất ổn trên thị trường trái phiếu có thể gia tăng.
Các chuyên gia cho rằng giới đầu tư đang theo dõi sát diễn biến này. Việc đồng yên suy yếu cùng với giá trái phiếu tiếp tục giảm, nếu xảy ra, có thể làm dấy lên lo ngại về tác động mạnh mẽ đối với nền kinh tế và đời sống người dân.
Đồng yên suy yếu sẽ làm gia tăng chi phí nhập khẩu đối với Nhật Bản – quốc gia nghèo tài nguyên và phụ thuộc lớn vào nguồn cung từ bên ngoài, đặc biệt là lương thực, năng lượng và nguyên liệu thô phục vụ nền kinh tế.
Dự thảo ngân sách hiện vẫn cần được Quốc hội Nhật Bản xem xét và phê chuẩn trước khi chính thức có hiệu lực.
DUY HOÀNG