Bộ Y tế đã từng chỉ ra, Việt Nam đang đứng trong nhóm những nước có tỷ lệ kháng thuốc cao nhất thế giới. Phần lớn kháng sinh được bán tại nhà thuốc không có đơn của bác sĩ, trong khi những người bán thuốc lại thường không có kinh nghiệm. Không ít người đi khám, sử dụng kháng sinh theo chỉ định bác sĩ nhưng thấy chỉ cần uống thuốc 2-3 ngày thấy hiệu quả, khỏi rồi thì tự động ngưng thuốc, không uống đủ liều. Điều này cũng là sử dụng kháng sinh sai, bừa bãi, ảnh hưởng hậu quả sau này. Hoặc có người đi khám bác sĩ này, uống một vài ngày chưa thấy đỡ lại đi khám bác sĩ khác, được cho đơn thuốc khác, đổi thuốc liên tục, gây nhiều nguy cơ về đề kháng kháng sinh.
TS.BS Lê Quốc Hùng - Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Chợ Rẫy) cho biết, tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh đang lan rộng khắp thế giới như một “đại dịch”. Tại Việt Nam, vấn đề này dần trở nên cấp bách hơn khi tình trạng nhiễm trùng đa kháng thuốc ở người bệnh tại các bệnh viện đang ngày càng gia tăng chóng mặt. Chỉ trong năm 2020, ước tính có hơn 2 triệu ca nhiễm nấm xâm lấn. Riêng ở Bệnh viện Chợ Rẫy, trung bình mỗi tháng có 480 ca nhiễm khuẩn Gr(-) đa kháng khó điều trị và khoảng 200 ca nhiễm khuẩn Gr(+) kháng thuốc, với nguyên nhân chủ yếu là do nhiễm khuẩn cộng đồng gây ra. Điều này làm tăng tỷ lệ tử vong lên 1,6 lần, tăng tổng chi phí điều trị lên gần 2 lần và tăng chi phí thuốc kháng sinh lên gấp 3 lần so với bình thường.
Theo TS.BS CK2 Nguyễn Tri Thức - Thứ trưởng Bộ Y tế, tình trạng vi sinh vật kháng thuốc đang trở thành vấn đề y tế cấp bách. Thực trạng này làm tăng thời gian nằm viện, chi phí điều trị và tỷ lệ biến chứng nặng dẫn đến tử vong cho bệnh nhân, gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cộng đồng. Do đó, việc sử dụng kháng sinh không chỉ đòi hỏi sự chính xác về loại thuốc, liều lượng mà còn phải cân nhắc dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, ở từng điều kiện khác nhau. Sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ lâm sàng, bác sĩ vi sinh và dược sĩ lâm sàng sẽ giúp đưa ra phương hướng lựa chọn sử dụng kháng sinh một cách hợp lý nhất, giảm tác dụng phụ do thuốc gây ra và ngăn chặn sự lan rộng của vi sinh vật kháng thuốc.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh, chiến lược quản lý, tối ưu hóa sử dụng kháng sinh, công cụ chẩn đoán nhanh, phối hợp đa chuyên ngành trong điều trị nhiễm trùng đa kháng là bước quan trọng để đối phó với vấn đề này. Việc triển khai đồng bộ và hiệu quả các chiến lược sẽ giúp kiểm soát và giảm thiểu sự phát triển của vi sinh vật kháng thuốc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hệ thống y tế trong tương lai.
Theo các chuyên gia y tế, có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng kháng kháng sinh. Điển hình như vi khuẩn kháng thuốc. Các loại vi khuẩn gây bệnh thường biến đổi không ngừng để thích nghi với cơ thể. Chúng có thể đột biến gene, phân hủy hoặc tạo ra những thay đổi trong cấu trúc làm mất tác dụng của thuốc. Ngoài ra, việc tự ý dùng thuốc kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ cũng là một trong những nguyên nhân thường gặp dẫn đến nhiễm trùng đa kháng thuốc.
Do đó, khi có vấn đề sức khỏe, cần đến các cơ sở y tế để khám, chữa bệnh. Chỉ mua và sử dụng kháng sinh theo đơn, theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Dùng kháng sinh đủ liều, đủ thời gian, không bỏ dở giữa chừng khi thấy sức khỏe khá hơn. Không sử dụng kháng sinh thừa của lần điều trị trước, hoặc thuốc theo đơn của người khác.
Bộ Y tế và Bệnh viện Chợ Rẫy vừa phối hợp tổ chức hội nghị về chiến lược sử dụng thuốc kháng sinh - kháng nấm và vai trò của phối hợp đa chuyên gia trong điều trị bệnh nhiễm trùng đa kháng thuốc hiện nay tại Việt Nam. Các thảo luận, báo cáo chuyên sâu đề cập đến: Tình hình vi sinh vật kháng thuốc, một thách thức nghiêm trọng trong chăm sóc sức khỏe và kinh tế y tế; thách thức trong chẩn đoán và điều trị vi khuẩn đa kháng thuốc, những giải pháp trong tương lai; vai trò của xét nghiệm vi sinh trong chẩn đoán, điều trị và giám sát nhiễm khuẩn đa kháng thuốc: Tương tác với bác sĩ lâm sàng…
An Thái