Nhiều bất cập, thiếu sót trong khai thác khoáng sản tại Huế

một giờ trướcBài gốc

TP Huế hiện có các loại khoáng sản làm VLXD như: Đất san lấp, đá làm VLXD thông thường, đất sét làm gạch ngói, đá sét, đá vôi, quặng sắt laterit, đá gabro làm ốp lát, cát sỏi làm VLXD thông thường, đất sét màu trắng, cát, thạch anh, đá sét đen… được phân bố rải rác khắp nơi trên địa bàn. Theo quyết định phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng tài nguyên khoáng sản đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, trên địa bàn TP Huế có 86 khu vực mỏ khoáng sản với tổng diện tích hơn 1.319ha. Quy hoạch này đã được tích hợp hoàn chỉnh vào Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030 theo Quyết định 1745/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 30/12/2023.

Khai thác khoáng sản vật liệu xây dựng trên địa bàn TP Huế vẫn còn những thiếu sót, tồn tại.

Đoàn thanh tra đã chọn 27 mỏ khoáng sản làm VLXD của 22 đơn vị khai thác khoáng sản để tiến hành thanh tra, trong đó 18 mỏ thanh tra việc chấp hành các quy định trong việc quản lý thăm dò, khảo sát, quy hoạch, cấp phép, khai thác, vận chuyển khoáng sản; 27 mỏ thanh tra việc kê khai, quyết toán thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường.

Qua thanh tra, Thanh tra TP Huế ghi nhận công tác ban hành văn bản, thủ tục hành chính của Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) về cơ bản được thực hiện đúng tiến độ. Tuy nhiên, khi đi sâu vào hoạt động cấp phép, nhiều sai sót có tính hệ thống đã bộc lộ. Trong số 40 giấy phép thăm dò được UBND TP Huế cấp trong kỳ thanh tra, đoàn thanh tra chọn ngẫu nhiên 7 hồ sơ để đối chiếu. Kết quả cho thấy 2 hồ sơ không được công khai danh sách tổ chức, cá nhân được lựa chọn theo quy định. Đáng chú ý, trong 18 mỏ được chọn thanh tra, có 3 giấy phép thăm dò không đúng mẫu quy định. Đối với giấy phép khai thác, đoàn thanh tra xác định có 5 mỏ được tham mưu cấp phép không đúng mẫu theo Thông tư của Bộ TN&MT.

Hoạt động đấu giá quyền khai thác khoáng sản, dù giai đoạn 2020–2024, tỉnh Thừa Thiên Huế trước đây đã tổ chức đấu giá 41 mỏ nhưng Sở TN&MT, nay là Sở NN&MT không ban hành kế hoạch đấu giá năm 2019 và 2021. Một số mỏ được cấp phép không thông qua đấu giá do thuộc trường hợp được miễn theo Luật Khoáng sản; một số mỏ phục vụ công trình sử dụng ngân sách nhà nước được cấp phép theo đề xuất của Ban quản lý Khu kinh tế - Công nghiệp tỉnh. Đoàn thanh tra khẳng định trách nhiệm về việc không tham mưu kế hoạch đấu giá đúng hạn là không đúng quy định. Đáng lưu ý, Đề án khoanh định khu vực cấm và tạm cấm hoạt động khoáng sản - nhiệm vụ phải hoàn thành từ năm 2021 - đến 6/2025 vẫn chưa hoàn tất dù kinh phí thẩm định đã có từ năm 2023.

Song song với các thiếu sót trong tham mưu và cấp phép, đoàn thanh tra ghi nhận nhiều vi phạm tại các doanh nghiệp được giao khai thác khoáng sản. Nhiều sai phạm được ghi nhận trong đất đai, môi trường, báo cáo kỹ thuật và nghĩa vụ tài chính. Có 5 mỏ chưa lập thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khu vực khai thác; nhiều đơn vị nộp chậm tiền ký quỹ phục hồi môi trường và tiền thuê đất. 6 mỏ chưa lập đầy đủ bản đồ hiện trạng và báo cáo thống kê trữ lượng theo Thông tư 17/2020 của Bộ TN&MT; 2 đơn vị thống kê sản lượng qua trạm cân không đầy đủ.

Điều đáng nói, đối với mỏ cát thạch anh tại khu vực Hòa Bình thuộc xã Phong Hòa và Phong Bình, huyện Phong Điền cũ (nay là phường Phong Dinh, TP Huế), ngày 21/2/2008, Công ty CP XNK Dịch vụ và đầu tư Việt Nam (Vicosimex) được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là TP Huế) cấp Giấy chứng nhận đầu tư có nội dung trách nhiệm: “Sau khi hoàn thành thủ tục xin khai thác mỏ và được cấp mỏ, chuyển toàn bộ nhiệm vụ khai thác, chế biến cát cho Công ty TNHH MTV Vico Silica đã đăng ký kinh doanh tại Thừa Thiên Huế...”.

Đến ngày 23/5/2018, Chủ tịch Công ty Vicosimex có ủy quyền cho Công ty TNHH MTV Vico Khai khoáng được khai thác, chế biến, ký kết hợp đồng mua bán với các đối tác; làm các thủ tục với các cơ quan có liên quan. Theo Thanh tra TP Huế, trong phạm vi được ủy quyền, Công ty TNHH MTV Vico Khai khoáng đã kê khai, nộp các khoản thuế, khoản thu và thực hiện các quy định hiện hành của Công ty Vicosimex là không đúng đối tượng được nhận “nhiệm vụ khai thác, chế biến cát” quy định tại Giấy chứng nhận đầu tư.

Bên cạnh đó, đối với việc kê khai và thực hiện nghĩa vụ tài chính tại các đơn vị khai thác, kết quả thanh tra cho thấy, có 27/27 mỏ của 22 đơn vị khai thác không gửi Thông báo cho cơ quan thuế về phương pháp xác định giá tính thuế đối với từng loại tài nguyên khai thác. Khi thanh tra chi tiết, có 14/27 mỏ có vi phạm trong việc kê khai thiếu sản lượng, kê khai không đúng đơn giá tính thuế tài nguyên, chưa nhân hệ số quy đổi từ sản lượng khoáng sản thành phẩm ra sản lượng khoáng sản nguyên khai để tính phí bảo vệ môi trường, chưa kê khai mức phí bảo vệ môi trường. Thanh tra TP Huế cho rằng, đây là nguyên nhân chính tạo ra chênh lệch lớn giữa sản lượng kê khai và sản lượng khai thác thực tế.

Từ các sai phạm này, Chánh Thanh tra TP Huế Lương Bảo Toàn đã ban hành 14 quyết định thu hồi với tổng số tiền hơn 13,5 tỷ đồng; trong đó hơn 11,6 tỷ đồng thuế tài nguyên và 1,9 tỷ đồng phí bảo vệ môi trường. Theo đánh giá của Thanh tra TP Huế, đây là một trong những số tiền truy thu lớn nhất liên quan đến lĩnh vực khai thác khoáng sản tại Huế trong nhiều năm qua.

Cũng từ kết quả thanh tra, Chánh Thanh tra TP Huế kiến nghị Chủ tịch UBND TP Huế chỉ đạo Sở NN&MT kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân; tăng cường công tác kiểm tra hoạt động khai thác; phối hợp chặt với cơ quan thuế trong việc giám sát nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp. UBND các phường, xã được yêu cầu tăng cường quản lý địa bàn, phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm về đất đai, môi trường trong quá trình khai thác.

Đối với doanh nghiệp, kết luận thanh tra yêu cầu khẩn trương lập thủ tục cấp đất khai thác, nộp đầy đủ tiền thuê đất và ký quỹ cải tạo môi trường, thống kê sản lượng qua trạm cân chính xác, lập đầy đủ bản đồ hiện trạng và báo cáo kỹ thuật theo quy định. Tất cả các đơn vị phải nghiêm túc thực hiện quyết định truy thu và báo cáo kết quả khắc phục về UBND thành phố. Thanh tra TP Huế nhấn mạnh, dù công tác quản lý khoáng sản tại Huế có nhiều chuyển biến trong thời gian qua, nhưng những hạn chế kéo dài cho thấy yêu cầu phải siết chặt, đảm bảo nguồn tài nguyên được quản lý minh bạch, không để thất thoát ngân sách Nhà nước.

Hải Lan

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/ban-doc-cand/nhieu-bat-cap-thieu-sot-trong-khai-thac-khoang-san-tai-hue-i789357/