Cầu nhân lực tăng mạnh nhờ làn sóng công nghệ mới
Chuyển đổi số hiện nay không chỉ dừng ở việc ứng dụng máy tính hay phần mềm quản lý, mà đã hình thành một phương thức sản xuất hoàn toàn mới – phương thức sản xuất số. Ở đó, dữ liệu không chỉ là công cụ hỗ trợ ra quyết định, mà trở thành tài nguyên chiến lược, đóng vai trò như một loại tư liệu sản xuất. Con người và trí tuệ nhân tạo kết hợp chặt chẽ để vừa vận hành, vừa sáng tạo, vừa tối ưu hóa toàn bộ hệ thống sản xuất.
TS. Triệu Tuyên Hoàng - Giám đốc Kỹ thuật Công ty Cổ phần Hitex Toàn Cầu (Hitex Global JSC) khẳng định, ngành kỹ thuật điều khiển và tự động hóa hiện có nhu cầu nhân lực rất cao trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất thông minh, hạ tầng đô thị, năng lượng, an ninh quốc phòng đến giáo dục. Đặc biệt, khi AI được tích hợp vào tự động hóa, ứng dụng của ngành này không còn bó hẹp trong phạm vi nhà máy mà mở rộng ra mọi ngóc ngách của đời sống xã hội, từ bệnh viện, giao thông cho tới nông nghiệp công nghệ cao.
Ảnh minh họa
Bên cạnh triển vọng việc làm, kỹ sư ngành này còn được đánh giá cao về thu nhập và cơ hội thăng tiến. Nhiều doanh nghiệp sẵn sàng trả mức lương khởi điểm cao hơn hẳn mặt bằng chung, đồng thời áp dụng chính sách thưởng theo dự án, đào tạo nâng cao với chuyên gia quốc tế và tạo điều kiện để kỹ sư trẻ sớm đảm nhiệm các vị trí quản lý.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Quản lý tuyển dụng Ban Tổ chức nhân sự của Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel Group) – nhận định rằng xu hướng dịch chuyển dây chuyền sản xuất và thiết bị công nghiệp từ các nước sang Việt Nam đang ngày càng rõ nét. Song song với đó, nhu cầu ứng dụng tự động hóa trong công nghiệp tăng mạnh ở nhiều lĩnh vực và quy mô khác nhau, khiến thị trường nhân lực ngành này luôn trong tình trạng “nóng” ngay cả khi kinh tế chung có biến động.
Tương lai nghề nghiệp và thu nhập nhiều triển vọng
Trong bối cảnh công nghiệp 4.0 bùng nổ, hầu hết các nhà máy, công ty đều cần hệ thống điều khiển tự động để nâng cao năng suất, giảm chi phí lao động và tối ưu vận hành. Tự động hóa trở thành giải pháp then chốt để doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh. Nhờ đó, sinh viên ngành kỹ thuật điều khiển và tự động hóa gần như không phải đối diện với nỗi lo thất nghiệp. Nhiều công ty thậm chí chủ động tiếp cận sinh viên từ khi các em còn đang học năm cuối, nhằm thu hút nhân tài trước khi họ chính thức ra trường.
Cơ hội nghề nghiệp dành cho kỹ sư mới tốt nghiệp vô cùng đa dạng. Họ có thể đảm nhiệm công việc vận hành và bảo trì hệ thống, bảo dưỡng và sửa chữa thiết bị tự động, lập trình điều khiển robot công nghiệp, làm chuyên gia hệ thống, chỉ huy dự án, hoặc trở thành nhà tư vấn giải pháp tự động hóa. Một số người chọn hướng đi giảng dạy tại các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp để vừa truyền đạt kiến thức, vừa tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu.
Theo thống kê, mức thu nhập khởi điểm của kỹ sư mới ra trường dao động từ 10 đến 18 triệu đồng/tháng, tùy năng lực và quy mô doanh nghiệp. Sau 2–3 năm kinh nghiệm, con số này thường tăng lên 20–30 triệu đồng/tháng. Với những người có chuyên môn cao, am hiểu lập trình điều khiển, robot công nghiệp hoặc làm việc cho công ty nước ngoài, mức thu nhập có thể vượt 50 triệu đồng/tháng. Các vị trí quản lý kỹ thuật, trưởng nhóm dự án hay chuyên gia tư vấn ở các dự án quốc tế thường nhận từ 1.000 đến 1.500 USD/tháng hoặc cao hơn.
Câu chuyện của anh Nguyễn Tuấn Dũng, cựu sinh viên ngành kỹ thuật điều khiển và tự động hóa, Trường Đại học Vinh là một minh chứng. Ngay sau khi tốt nghiệp, anh đã được tuyển vào một công ty giải pháp tự động hóa công nghệ với mức lương tốt. Công việc chính của anh là lập trình, cấu hình hệ thống điều khiển, kiểm tra và sửa lỗi phần mềm, phần cứng để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định. Anh chia sẻ rằng mức thu nhập trong ngành này phụ thuộc nhiều vào năng lực cá nhân, kinh nghiệm làm việc, vị trí công tác và loại hình doanh nghiệp, nhưng nhìn chung đều ở mức hấp dẫn và có xu hướng tăng nhanh theo thời gian.
Đào tạo bài bản, đáp ứng chuẩn quốc tế
Ngành kỹ thuật điều khiển và tự động hóa hiện được đào tạo ở nhiều trường đại học hàng đầu trên cả nước. Tại miền Bắc, các cơ sở uy tín bao gồm Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ – ĐHQG Hà Nội, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Đại học Công nghiệp Hà Nội. Ở miền Trung, Đại học Bách khoa Đà Nẵng và Đại học Vinh là những địa chỉ nổi bật. Miền Nam có Đại học Bách khoa TP.HCM, Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, Đại học Cần Thơ, Đại học Giao thông Vận tải TP.HCM.
Chương trình đào tạo của các trường không chỉ cung cấp kiến thức nền tảng về điện, điện tử, kỹ thuật điều khiển, mà còn tích hợp các môn học hiện đại như trí tuệ nhân tạo, thị giác máy tính, IoT công nghiệp, phân tích dữ liệu và an ninh mạng công nghiệp. Sinh viên được tiếp cận hệ thống dây chuyền mô phỏng, robot công nghiệp, bộ điều khiển lập trình (PLC) và các giải pháp giám sát – điều khiển SCADA từ các hãng công nghệ hàng đầu thế giới.
Mô hình hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp cũng được đẩy mạnh, giúp sinh viên tham gia thực tập, làm dự án thực tế, qua đó rút ngắn khoảng cách giữa kiến thức học thuật và kỹ năng nghề nghiệp. Các chuyên gia dự báo, nếu tận dụng tốt làn sóng dịch chuyển sản xuất toàn cầu, đồng thời tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao, Việt Nam không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn có thể xuất khẩu kỹ sư sang các thị trường đang thiếu hụt như Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu.
Trong bối cảnh thế giới chuyển mình mạnh mẽ về công nghệ, kỹ sư kỹ thuật điều khiển và tTự động hóa không còn đơn thuần là người vận hành máy móc, mà đã trở thành những nhà sáng tạo giải pháp, góp phần định hình tương lai của sản xuất và quản lý thông minh. Với nhu cầu nhân lực ngày càng cao, thu nhập hấp dẫn và cơ hội phát triển nghề nghiệp rộng mở, đây chắc chắn là một trong những ngành nghề chiến lược, phù hợp cho những bạn trẻ muốn chinh phục đỉnh cao tri thức và công nghệ trong thời đại 4.0.
Đức Thuận