Nhiều địa phương đã 'choàng tỉnh' sau công bố FTA Index

3 giờ trướcBài gốc

FTA Index được công bố lần đầu tiên vào tháng 4/2024.

Sau thời gian khảo sát, nghiên cứu, tháng 4/2025 Bộ Công Thương đã công bố Bộ Chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các Hiệp định thương mại tự do tại các địa phương (FTA Index) năm 2024, đánh dấu cột mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.

Bộ chỉ số FTA Index được xây dựng dựa trên 4 trụ cột chính: Công tác tuyên truyền, phổ biến FTA; thực hiện quy định pháp luật về FTA; chính sách hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh; triển khai các cam kết về phát triển bền vững. Tổng điểm của từng địa phương được tính dựa trên thang điểm 10 cho mỗi chỉ số thành phần, hợp thành tổng điểm tối đa là 40.

FTA Index 2024 ghi nhận điểm số trung bình của 63 tỉnh thành là 26,20 điểm, trong khi tỉnh có điểm số thấp nhất chỉ đạt 14,49 điểm. Điều này cho thấy sự chênh lệch đáng kể giữa các địa phương trong năng lực triển khai cam kết hội nhập.

TỪ SỰ THỜ Ơ VỚI FTA...

Tại tọa đàm “Kết quả Bộ chỉ số FTA index năm đầu tiên - Những vấn đề đặt ra”, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) nhận định Bộ chỉ số FTA Index lần đầu tiên được công bố đã trở thành một "hàn thử biểu" quan trọng, giúp Việt Nam nhìn rõ bức tranh thực thi các FTA ở cấp địa phương và doanh nghiệp.

Kết quả khảo sát Bộ chỉ số FTA Index năm đầu tiên đã chỉ ra những hạn chế và thách thức mang tính hệ thống, tồn tại ở cả cấp địa phương và doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh xu hướng bảo hộ thương mại ngày càng gia tăng.

Ở góc độ địa phương, kết quả thực thi FTA đặc biệt là FTA thế hệ mới không đồng đều, thể hiện rõ qua hiệu số kim ngạch. Các chính sách hỗ trợ của các địa phương cũng không đồng đều. Có những tỉnh có rất nhiều biện pháp hỗ trợ nhưng có những tỉnh còn khiêm tốn.

Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương.

Một điểm quan trọng nữa đó là nhân lực để triển khai thực thi FTA tại các tỉnh phải còn rất mỏng. Nhiều tỉnh chỉ có một nhân lực phụ trách nhưng lại phụ trách thêm nhiều vấn đề khác nữa, nên ảnh hưởng đến khả năng hỗ trợ triển khai thực thi FTA.

Còn về phía doanh nghiệp, hầu như không có doanh nghiệp nào có bộ phận pháp lý hay có kết nối với các công ty chuyên về tư vấn FTA để giúp họ đàm phán, nghiên cứu, tìm hiểu về các cam kết trong các FTA, cũng như những cơ hội tiếp cận thị trường có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Điều đáng nói, doanh nghiệp vẫn quen với các thị trường truyền thống, những thị trường mới, còn những thị trường có FTA như EU, Canada, Mexico, Vương quốc Anh thì dường như nhiều doanh nghiệp chưa chú ý đến, khiến thị phần của những thị trường FTA còn khiêm tốn.

Là đơn vị phối hợp thực hiện điều tra, tổng hợp, phân tích dữ liệu và xây dựng Bộ chỉ số FTA Index tại các địa phương, PGS.TS Đào Ngọc Tiến, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương cũng thừa nhận chính quyền địa phương chưa coi FTA là chiến lược và cần phải làm một chiến lược dài hạn. Sự kết nối giữa chính quyền địa phương với các doanh nghiệp còn lỏng lẻo, hờ hững. Nhiều địa phương dường như chỉ nghĩ đến việc ra văn bản mà ít quan tâm đến việc triển khai thực thi, dẫn đến doanh nghiệp thậm chí còn không biết đến sự tồn tại của các FTA.

Bên cạnh đó, trong 4 trụ cột của FTA Index, có 1 trụ cột về thực hiện các cam kết phát triển bền vững, thì trụ cột về thực hiện các cam kết phát triển bền vững có sự chênh lệch lớn. Nhiều tỉnh còn mờ nhạt trong câu chuyện phát triển bền vững và chỉ tập trung vào thuế, phi thuế.

… ĐẾN CHUYỂN BIẾN VỀ TƯ DUY

Tuy nhiên, sau năm đầu tiên công bố FTA Index, PGS.TS Tiến cảm nhận được rằng có một sự thay đổi rất lớn ở đa số các địa phương. “Khi công bố các kết quả, có những địa phương dường như mới choàng tỉnh thấy rằng hóa ra việc thực thi FTA của địa phương mình không tốt như mình nghĩ. Nên hiện nay nhiều địa phương đã có sự thay đổi nhận thức và cách tiếp cận của họ cũng thay đổi”, PGS.TS Tiến đánh giá.

Nếu như trước kia, các địa phương quan tâm FTA mang tính chất tổ chức tuyên truyền, phổ biến trong 5 - 10 buổi tọa đàm, hội thảo… thì đến nay, trong các kế hoạch hoạt động, các địa phương đã có những mục tiêu cụ thể. Họ lấy kết quả thực hiện các FTA, lấy các doanh nghiệp xuất khẩu trở thành trung tâm, tức là không phải là tổ chức tuyên truyền, phổ biến mà chia sẻ câu chuyện FTA đem lại gì cho doanh nghiệp và doanh nghiệp cần làm gì…

Các diễn giả tham gia tọa đàm.

Đặc biệt, tỉnh xác định thị trường nào là thị trường mục tiêu của mình và ngành hàng nào sẽ là thế mạnh của địa phương. Từ những xác định này, tỉnh sẽ định hướng hoạt động tuyên truyền sâu đến đối tượng là các doanh nghiệp xuất khẩu.

Riêng về vấn đề phát triển bền vững, PGS.TS Tiến cho rằng đã có một vài địa phương quan tâm đến yếu tố bền vững trong hoạt động xuất khẩu, tuy nhiên cũng chưa nhiều.

Điểm đáng mừng, ông Khanh cho biết sau công bố đã có tín hiệu tích cực hơn, nhiều địa phương đã đề nghị Bộ Công Thương có những hỗ trợ, hướng dẫn để họ nâng cao hiệu quả thực thi FTA.

“Quan trọng nhất có những lãnh đạo tỉnh, thành phố trực tiếp tham gia vào bàn về cách thức tận dụng FTA, hỗ trợ cho doanh nghiệp thực chất chứ không phải bàn mục tiêu nâng điểm. Rõ ràng đã có nhiều chuyển biến về tư duy lãnh đạo của một số tỉnh, thành – đây là điều đáng mừng”, ông Khanh nhấn mạnh.

Song Hà

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/nhieu-dia-phuong-da-choang-tinh-sau-cong-bo-fta-index.htm