Ngành điện còn tồn tại nhiều vướng mắc
Ngày 17/10, tại Hội nghị ngành Công Thương các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc năm 2025 do Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì, nhiều địa phương đã có ý kiến phản ánh những vướng mắc mang tính hệ thống của ngành.
Trong đó, một điểm nghẽn được đề cập đến là hạ tầng năng lượng chưa đồng bộ. Dù là nơi có các công trình thủy điện lớn, song nhiều vùng nông thôn và khu sản xuất trên địa bàn tỉnh Phú Thọ vẫn phải chịu cảnh điện yếu, truyền tải kém ổn định.
Ông Trần Quang Tuấn - Giám đốc Sở Công Thương Phú Thọ nêu thực tế: "Phú Thọ là nơi sản xuất ra điện nhưng hệ thống hạ thế chưa đồng bộ, dẫn đến điện yếu ở một số khu vực. Chúng tôi đã đề xuất đầu tư nâng cấp hạ tầng để đảm bảo nguồn điện ổn định, vì điện không ổn định sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và đời sống dân sinh".
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị.
Tại Ninh Bình, hạ tầng điện cũng là mối quan tâm lớn khi có tới 20 khu công nghiệp và 43 cụm công nghiệp đang hoạt động, trong đó, nhiều doanh nghiệp phản ánh nguồn điện chưa linh hoạt, thiếu ổn định. Địa phương đề xuất Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các đơn vị liên quan hỗ trợ nguồn vốn đầu tư nâng cấp hệ thống điện nông thôn và trạm biến áp, nhằm phục vụ mở rộng công nghiệp.
Nhìn tổng thể, quá trình hợp nhất địa giới hành chính, các địa phương đều nhìn nhận, đã mở ra cơ hội lớn cho địa phương phía Bắc trong phát triển công nghiệp thương mại khi mở rộng quy mô, tăng tiềm lực, củng cố vị thế vùng. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành động lực thực sự, điều kiện tiên quyết là hoàn thiện khung thể chế, thống nhất quy trình và đồng bộ hạ tầng kỹ thuật.
Cũng tại hội nghị, Giám đốc Sở Công Thương Lai Châu, ông Vương Thế Mẫn nêu, liên quan đến các dự án năng lượng, công tác đấu thầu dự án có sử dụng đất hiện chưa thống nhất giữa các địa phương.
"Nơi giao Sở Tài chính, nơi lại giao Sở Công Thương, thậm chí có nơi giao cho cấp xã. Sự thiếu nhất quán này gây lúng túng trong xác định cơ quan chủ trì, kéo dài tiến độ", ông Vương Thế Mẫn nhấn mạnh.
Lãnh đạo Sở Công Thương các địa phương đã có những kiến nghị tại buổi làm việc.
Ngoài ra, công tác khảo sát, quy hoạch, giám sát cũng gặp khó. Trước đây, doanh nghiệp được phép tự khảo sát, tự lập dữ liệu, trong khi Nhà nước chưa có nguồn lực thực hiện. Do đó, phần lớn dữ liệu hiện nằm trong tay doanh nghiệp, gây vướng khi tích hợp lên quy hoạch cấp quốc gia.
Lai Châu cũng kiến nghị, bổ sung các loại giá năng lượng mới (điện mặt trời, điện tích năng, thủy điện tích năng...) và xem xét bỏ đấu thầu với dự án quy mô vừa và nhỏ để đẩy nhanh tiến độ đầu tư.
Với Điện Biên, bà Lê Thị Lưỡng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh cũng nêu những "nút thắt" lớn về hạ tầng và cơ chế liên quan đến điện. Đến nay, Điện Biên vẫn chưa có đường dây 220kV và trạm biến áp 220kV, khiến việc thu hút đầu tư năng lượng gặp rất nhiều trở ngại. Tỉnh kiến nghị Tập đoàn Điện lực Việt Nam sớm chỉ đạo triển khai các công trình này.
Điện Biên cũng đề nghị sửa đổi Luật Điện lực và Luật Đầu tư, bỏ quy định đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong một số trường hợp đặc thù, để ưu tiên cho những doanh nghiệp đã chủ động nghiên cứu, khảo sát, có dữ liệu đầy đủ.
"Các quy định hiện hành chưa có cơ chế ưu tiên cho nhà đầu tư tiên phong, khiến họ bị thiệt thòi", bà Lê Thị Lưỡng phân tích.
Toàn cảnh Hội nghị.
Cùng với đó, địa phương đề nghị Bộ sớm hướng dẫn thực hiện Nghị định 62/2025 quy định chi tiết thi hành Luật Điện lực về bảo vệ công trình điện lực và an toàn trong lĩnh vực điện lực. Đây là nội dung thiết yếu để đảm bảo năng lực quản lý, giám sát tại các dự án thủy điện.
Ông Quàng Anh Tuấn - Phó Giám đốc Sở Công Thương Sơn La cũng nêu, năng lượng tái tạo là một trong bảy trụ cột phát triển của tỉnh giai đoạn 2020 - 2025. Tỉnh hiện có tiềm năng khoảng 10.200 MW, đã đưa vào vận hành gần 4.000 MW, cung cấp từ 12- 15 tỷ kWh/năm, chiếm 4 - 5% sản lượng điện quốc gia. Riêng năm 2024, thu ngân sách từ năng lượng đạt 2.900 - 3.400 tỷ đồng, chiếm 50% tổng thu của tỉnh.
Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn gặp vướng mắc, nhất là ở khâu quy hoạch và chấp thuận chủ trương đầu tư. Dù Quy hoạch điện VIII đã được phê duyệt hơn 2 năm, nhưng đến nay Sơn La chưa được cấp phép cho dự án nào mới.
Tỉnh đang rà soát lại toàn bộ quy hoạch sử dụng đất, đảm bảo đồng bộ giữa các ngành, đồng thời đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm, trong đó ưu tiên hoàn thiện quy hoạch, rà soát cơ chế phối hợp giữa các ngành và đẩy mạnh thu hút đầu tư điện gió, điện mặt trời, thủy điện tích năng.
EVN cam kết phối hợp chặt hơn với địa phương
Trước phản ánh của các địa phương, tại Hội nghị, ông Trần Hoài Trang - Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương), ghi nhận các kiến nghị của địa phương và cho biết Bộ đã, đang tích cực xử lý.
Lãnh đạo Cục Điện lực cũng giải đáp một số kiến nghị cụ thể. Trong đó, về phân cấp công trình thủy điện, hiện quy định hầm dài trên 1,5 km được xếp loại "công trình đặc biệt", kéo theo hàng loạt yêu cầu về giám sát, tư vấn, đấu thầu đặc biệt, gây khó cho địa phương. Đại diện Cục Điện lực cho biết Bộ đã hai lần kiến nghị Bộ Xây dựng và theo phản hồi mới nhất, Bộ Xây dựng sẽ điều chỉnh trong quy định liên quan tới đây.
Liên quan đến 250 hộ dân Sơn La chưa có điện, Bộ Công Thương cũng đã làm việc với Bộ Tài chính và được thông tin rằng vướng mắc về nguồn vốn ODA đang được tháo gỡ, dự kiến sớm triển khai cấp điện cho các hộ dân vùng sâu, vùng xa.
Về kiến nghị bỏ quy định đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, ông Trần Hoài Trang cho biết, Luật Điện lực quy định rõ, khi có từ hai nhà đầu tư trở lên đăng ký, bắt buộc phải đấu thầu. Tuy nhiên, Bộ cũng ghi nhận thực tế triển khai còn chậm và đang rà soát để có hướng điều chỉnh, phối hợp chặt hơn giữa các cấp, ngành.
"Thực tế, nguyên nhân chậm không hoàn toàn do quy định đấu thầu, mà chủ yếu do khâu tổ chức, thẩm định, lựa chọn nhà đầu tư ở địa phương chưa đồng bộ", ông Trần Hoài Trang nhấn mạnh.
Lãnh đạo Cục Điện lực cũng cho biết, với việc Chính phủ ban hành Nghị định 225 mới đây, quy định về hồ sơ, bản đồ quy hoạch tỉ lệ 1/2000 đã được nới, tạo thuận lợi hơn cho các dự án năng lượng quy mô lớn. Theo đó, nhiều điểm nghẽn pháp lý sẽ được gỡ trong thời gian tới, giúp các địa phương có thêm dư địa để phát triển năng lượng sạch, bền vững.
Trao đổi thêm với các địa phương, ông Đinh Thế Phúc - Thành viên Hội đồng thành viên Tập đoàn Điện lực Việt Nam, cho biết, ngành công nghiệp điện và dịch vụ điện lực là lĩnh vực phục vụ trực tiếp cho phát triển kinh tế - xã hội, cũng như đời sống của nhân dân. Nhu cầu sử dụng điện ngày càng tăng, cả về sản lượng và chất lượng, do đó chúng tôi luôn cố gắng đáp ứng tốt nhất yêu cầu ngày càng cao của xã hội và người dân.
"Hiện nay, chúng tôi đã chỉ đạo các công ty điện lực tỉnh phải phối hợp thật chặt chẽ với Sở Công Thương tại địa phương, bởi đây là cơ quan quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng và các hoạt động trong lĩnh vực điện lực. Qua đó, nắm bắt được đầy đủ các nhu cầu, công việc, yêu cầu của người dân.
Tuy nhiên, trong quá trình phối hợp, vẫn còn một số vấn đề chưa đạt được như mong muốn. Thông qua các ý kiến, kiến nghị của các Sở Công Thương, chúng tôi đã tiếp thu và sẽ chỉ đạo các đơn vị trực thuộc thực hiện tốt hơn trong thời gian tới", ông Đinh Thế Phúc cho hay.
Phạm Thị Thanh Loan