Nhiều góp ý 'nóng' về nhà giáo đồng cơ hữu trong dự thảo Luật Giáo dục mới

5 giờ trướcBài gốc

Chiều 10-10, tại TP.HCM, Bộ GD&ĐT tổ chức Tọa đàm góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Tọa đàm thu hút sự tham gia của đại diện các sở GD&ĐT, trường ĐH, cơ sở giáo dục nghề nghiệp cùng nhiều chuyên gia, nhà quản lý, nhà giáo. Phần lớn ý kiến tập trung vào những điểm mới trong dự thảo Luật Giáo dục đại học.

GS.TS Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT trình bày điểm mới trong dự thảo Luật Giáo dục đại học. Ảnh: THANH QUANG

Cần làm rõ khái niệm “bộ môn”, “phân hiệu” và cơ chế ngân sách

PGS.TS Bùi Anh Thủy, Trưởng khoa Luật Trường ĐH Văn Lang, nhận định dự thảo có nhiều đổi mới tích cực nhưng vẫn cần chỉnh sửa để sát thực tế hơn, nhất là với khối trường tư.

Ông cho rằng khái niệm “bộ môn” (Điều 3) cần được diễn giải rõ vì dù không phải đơn vị hành chính, bộ môn vẫn có vai trò học thuật cốt lõi, nhất là tại các ĐH lớn. “Nếu mục tiêu là tinh gọn bộ máy thì chỉ nên áp dụng cho trường công, không nên bỏ hẳn bộ môn,” ông nói.

Về chính sách ngân sách (Điều 5), ông đánh giá tích cực vì Nhà nước bảo đảm kinh phí cho người học, giảng viên và cơ sở giáo dục, song đề nghị mở cơ chế tiếp cận nguồn lực công cho khối tư để bảo đảm công bằng.

Ở nội dung tổ chức và quản trị trường, PGS Thủy đề xuất phân biệt rõ giữa trường công lập và tư thục, tránh dồn quá nhiều quyền cho hiệu trưởng; đồng thời cho phép chủ tịch hội đồng trường có thể là người đại diện pháp luật tùy mô hình hoạt động.

Ông cũng góp ý cần quy định rõ ràng cơ sở được phép đào tạo tiến sĩ, tránh tình trạng Nhà nước can thiệp sâu vào việc phê duyệt chương trình như các ngành sư phạm, y, luật – điều có thể làm giảm quyền tự chủ.

Bên cạnh đó, cần nới cơ chế tuyển dụng chuyên gia nước ngoài, sử dụng giảng viên sau khi nghỉ hưu, cũng như xác định rõ đơn vị được phép xếp hạng ĐH để tránh tình trạng sai lệch hoặc thương mại hóa xếp hạng.

PGS.TS Bùi Anh Thủy, Trưởng khoa Luật Trường ĐH Văn Lang nêu ý kiến. Ảnh: THANH QUANG

Đại diện Trường ĐH Kinh tế TP.HCM lại quan tâm đến quy định về “phân hiệu”, cho rằng các điều khoản hiện chưa thống nhất.

Khoản 1 điều 15 xem phân hiệu là bộ phận hành chính trong cơ cấu trường, trong khi điều 20 lại định nghĩa đó là “địa điểm đào tạo khác với nơi đặt trụ sở chính”. Sự không thống nhất này có thể gây nhầm lẫn trong vận hành.

Theo đại diện trường, nếu phân hiệu đặt xa trụ sở chính như ở Vĩnh Long, Khánh Hòa, thì cần có bộ máy quản lý riêng, bao gồm ban giám đốc, phòng ban, tổ chức đảng và hệ thống hành chính độc lập. “Nếu chỉ xem phân hiệu là địa điểm đào tạo, việc phối hợp với chính quyền địa phương và đảm bảo chất lượng sẽ rất khó,” vị này nhận định.

Ngoài ra, trường cũng góp ý về “bộ môn” trong điều 15: nhiều ĐH hiện quản lý theo chương trình đào tạo thay cho bộ môn truyền thống. Do đó, cần bổ sung cụm “bộ môn hoặc đơn vị tương đương” để phản ánh linh hoạt các mô hình hiện nay.

Làm rõ khái niệm “nhà giáo đồng cơ hữu”, tăng tự chủ nhân sự

PGS.TS Nguyễn Chí Ngôn, Phó chủ tịch Hội đồng trường Trường ĐH Cần Thơ, đánh giá khái niệm “nhà giáo đồng cơ hữu” là điểm mới thể hiện tư duy đột phá, nhưng nếu không quy định rõ có thể dẫn đến tình trạng giảng viên “đứng tên” nhiều nơi để mở ngành, tuyển sinh.

Ông đề nghị phải lượng hóa, quy định cụ thể về điều kiện cơ hữu để tránh việc lợi dụng hoặc chồng chéo giữa các trường.

Về quy chế tổ chức – hoạt động, ông Ngôn cho rằng giao cho hiệu trưởng ban hành có thể thiếu khách quan. “Nên để Đảng ủy trường phê duyệt để đảm bảo tính độc lập, minh bạch và tránh tình trạng vừa đá bóng vừa thổi còi,” ông nêu quan điểm.

Liên quan đến “liêm chính học thuật”, ông cho rằng dự thảo cần quy định tiêu chí cụ thể (như tỉ lệ trùng lặp cho phép) thay vì nêu chung chung “không sao chép”, nhằm tạo cơ sở thống nhất trong thực hiện.

Ông cũng đồng tình với hướng không xem bộ môn là đơn vị hành chính, mà tập trung vào chuyên môn, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và nghiên cứu.

Đại diện Trường ĐH Công nghệ TP.HCM (HUTECH) cho rằng thành phần hội đồng trường (Điều 17) cần được làm rõ hơn, đặc biệt về vai trò và quyền hạn của người học trong việc tham gia thảo luận, biểu quyết các nội dung quản trị, tài chính, nhân sự. Bộ GD&ĐT nên có hướng dẫn cụ thể để thống nhất thực hiện.

Ngoài ra, dự thảo yêu cầu giảng viên phải có trình độ từ thạc sĩ trở lên có thể gây khó cho khối đào tạo sức khỏe, nơi nhiều bác sĩ chỉ có bằng chuyên khoa I, II nhưng giàu kinh nghiệm thực hành. Trường đề nghị công nhận tương đương các văn bằng này để họ có thể tham gia giảng dạy.

Bên cạnh đó, quy định giảng viên thỉnh giảng chỉ được là viên chức trong tổ chức khoa học công lập là chưa phù hợp; nên mở rộng cho chuyên gia, bác sĩ, nhà khoa học tư nhân tham gia, nhằm tăng tính linh hoạt và thực tiễn trong đào tạo.

TS Thái Thị Tuyết Dung nêu ý kiến tại tọa đàm. Ảnh: HN

TS Thái Thị Tuyết Dung, Phó Trưởng ban phụ trách Ban Pháp chế, ĐH Quốc gia TP.HCM, nhấn mạnh cần cụ thể hóa nhiều điểm để tháo gỡ vướng mắc thực tiễn.

Bà cho rằng phân luồng sau THCS và THPT đã được đề ra từ 2018 nhưng hiệu quả chưa đạt kỳ vọng, vì nhiều học sinh “rẽ” sang học nghề khi không vào được trường công lập, trong khi các cơ sở dạy nghề chưa đủ hấp dẫn. Do đó, Nhà nước cần tăng hỗ trợ tài chính cho giáo dục nghề nghiệp, nâng cao chất lượng và hình ảnh của loại hình này.

Về khái niệm “nhà giáo đồng cơ hữu”, bà Dung nhận định quy định hiện hành còn gây nhầm lẫn. Thực tế có tình trạng giảng viên ký hợp đồng lao động nhưng không làm việc toàn thời gian, hoặc không được đóng bảo hiểm xã hội tại trường — dẫn đến sai lệch trong xác định chỉ tiêu giảng viên cơ hữu. Bà kiến nghị chỉ tính là “cơ hữu” khi giảng viên làm việc toàn thời gian và được cơ sở đóng bảo hiểm xã hội, nhằm đảm bảo tính minh bạch và trung thực.

Đối với Luật Giáo dục đại học, bà góp ý cần mở rộng quyền tự chủ về tổ chức nhân sự cho các trường công lập đã tự chủ tài chính, vì hiện nay họ vẫn bị ràng buộc bởi quy định dành cho đơn vị sự nghiệp công lập. Ngoài ra, bà đề nghị làm rõ quy định tại Điều 11 và Điều 15 liên quan đến trường ĐH thành viên của ĐH quốc gia, ĐH vùng để tránh hiểu sai về tư cách pháp nhân.

Cuối cùng, bà lưu ý quy định mới cho phép hiệu trưởng ban hành quy chế tổ chức và hoạt động là phù hợp với cơ chế tự chủ, nhưng với các ĐH quốc gia và vùng – vốn là tổ hợp nhiều pháp nhân – cần có quy định riêng để đảm bảo tính thống nhất trong quản trị giữa các trường thành viên.

Sửa đổi luật phải tháo gỡ thực tế, không tạo thêm rào cản

Kết luận tọa đàm, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc ghi nhận và đánh giá cao các góp ý tâm huyết của đại biểu, chuyên gia, đại diện các cơ sở giáo dục.

Ông cho biết Ban soạn thảo sẽ nghiên cứu kỹ, tiếp thu đầy đủ để hoàn thiện dự thảo trước khi trình Quốc hội, đồng thời tiếp tục chỉnh sửa sau khi có ý kiến đại biểu để bảo đảm tính khả thi và đồng bộ cao nhất.

Thứ trưởng nhấn mạnh, dự thảo lần này được xây dựng trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 122/2025, với nhiều điểm mới mang tính đột phá. Vì vậy, việc rà soát phải kỹ lưỡng để bảo đảm tinh thần đổi mới về quản trị, tổ chức và tự chủ ĐH được thể hiện rõ trong luật.

Ông đặc biệt lưu ý đến các quy định chuyển tiếp, như việc chấm dứt hoạt động hội đồng trường và hiệu lực văn bản do hội đồng ban hành trước đó, cần có hướng dẫn chi tiết để các trường vận hành thông suốt khi luật có hiệu lực.

Một số vấn đề khác như phân biệt cơ sở đào tạo và phân hiệu, quy định về trường trong trường ĐH, bộ môn, hay điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại nhiều địa điểm cũng sẽ tiếp tục được xem xét kỹ.

“Mọi sửa đổi phải hướng đến tháo gỡ khó khăn thực tế, không tạo thêm rào cản mới, đồng thời bảo đảm sự đồng bộ trong hệ thống giáo dục quốc dân và tiệm cận chuẩn mực quốc tế,” Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc khẳng định.

PHẠM ANH

Nguồn PLO : https://plo.vn/nhieu-gop-y-nong-ve-nha-giao-dong-co-huu-trong-du-thao-luat-giao-duc-moi-post874860.html