Các chuyên gia y tế cảnh báo, sữa bột giả tiềm ẩn nguy cơ gây nguy hiểm cho sức khỏe. Khi sử dụng trong thời gian dài, các thành phần độc tính (nếu có) có thể tích tụ trong cơ thể, dẫn đến tình trạng nhiễm độc.
Sữa giả có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng
Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an điều tra vụ án "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm" xảy ra tại Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma, Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group, các cơ quan, tổ chức liên quan trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh, TP trên toàn quốc.
Kết quả điều tra cho thấy, từ tháng 8/2021 đến nay, nhóm này đã sản xuất, kinh doanh tới 573 nhãn hiệu sữa bột giả các loại (thu về gần 500 tỷ đồng), hướng đến đối tượng tiêu dùng là người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ mang thai…
Các đối tượng đã bỏ một số nguyên liệu đầu vào và thay thế, bổ sung thêm một số chất phụ gia. Các sản phẩm công bố nhiều thành phần như chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột mắc ca, bột óc chó... Nhưng trên thực tế sản phẩm hoàn toàn không có những chất này.
Cơ quan Công an xác định, sữa bột có chỉ tiêu chất lượng một số chất đạt dưới 70% so với mức công bố, đủ điều kiện để xác định là hàng giả. Vụ việc một lần nữa làm dấy lên lo ngại về an toàn thực phẩm (ATTP), nhất là trẻ nhỏ, người cao tuổi và những bệnh nhân cần bổ sung dinh dưỡng đặc biệt.
Liên quan đến vụ việc này, PGS.TS Trần Quang Trung - Chủ tịch Hiệp hội sữa Việt Nam cho biết, hiện nay, các sản phẩm sữa giả, sữa kém chất lượng hầu hết tập trung vào nhóm sản phẩm dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người già, người có bệnh nền…
Kho sữa chứa sản phẩm giả bị phát hiện. Ảnh: VTV
Nhóm khách hàng này thường bị lợi dụng tiêu thụ thông qua kênh phân phối trực tuyến như sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, livestream,… và được quảng cáo như “thần dược”, gây khó khăn cho việc kiểm soát, xử lý của các cơ quan chức năng.
“Việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng sữa giả có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe người tiêu dùng. Đặc biệt, sữa giả không bảo đảm chất lượng ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ em, thế hệ tương lai của đất nước, gây nên tình trạng trầm trọng về sức khỏe đối với người có bệnh nền.
Bên cạnh đó, sữa kém chất lượng có thể chứa các thành phần độc hại, gây nên ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính, giảm khả năng hấp thụ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của cơ thể, khiến người tiêu dùng đối mặt với các vấn đề sức khỏe dài hạn” – PGS.TS Trần Quang Trung cảnh báo.
Đồng quan điểm, bác sĩ Nguyễn Thu Yên - Phụ trách Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội) cho rằng, sữa giả có nguy cơ gây thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe bà mẹ và em bé. Việc thiếu hụt dinh dưỡng có thể khiến mẹ bầu mệt mỏi, chuột rút, đau mỏi cơ, tê bì chân tay, suy nhược... Nguy cơ sẽ rõ rệt hơn với các mẹ bầu ở 3 tháng đầu thai kỳ, giai đoạn mẹ bầu thường bị nôn nghén nhiều, ăn kém.
Chuyên gia cảnh báo, sữa giả thường không chứa đủ các dưỡng chất thiết yếu như protein, canxi, sắt, kẽm, vitamin D, DHA... cần thiết, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của thai nhi, đặc biệt là não bộ và hệ xương. Các thành phần không phù hợp hoặc nhiễm khuẩn trong sữa giả có thể khiến thai phụ bị rối loạn tiêu hóa gây hại cho sức khỏe và làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng, thậm chí gây ngộ độc nguy hiểm.
Ngoài ra, bác sĩ Nguyễn Thu Yên cũng lưu ý, sữa giả có thể chứa các chất phụ gia độc hại, kim loại nặng, chất tạo màu hoặc chất bảo quản vượt mức cho phép gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi. Nhiễm độc có thể dẫn đến các biến chứng thai kỳ nghiêm trọng, thậm chí gây dị tật bẩm sinh hoặc tử vong thai nhi. Các thành phần lạ hoặc không đảm bảo trong sữa giả có thể làm tăng nguy cơ dị ứng ở cả mẹ và em bé.
Không nên tin vào quảng cáo thổi phồng
Có thể thấy, hiện nay, trên mạng xã hội tràn lan các quảng cáo về sữa và thực phẩm chức năng hỗ trợ tăng chiều cao, đánh vào tâm lý lo lắng của cha mẹ, người tiêu dùng về sự phát triển thể chất của trẻ. Một số sản phẩm sữa công thức được "thần thánh hóa”, thổi phồng công dụng quảng cáo có thể giúp trẻ cao lớn, thông minh khiến nhiều khách hàng tiền mất, tật mang.
Đáng nói, nhiều cha mẹ mua sữa chỉ nghe theo lời quảng cáo, ít quan tâm đến thành phần trong sữa. Trong khi, các thành phần trong sữa rất quan trọng, về hàm lượng, các chất bổ sung. Thậm chí, nhiều cha mẹ cũng “thần thánh hóa” sữa, coi sữa là thực phẩm cốt lõi cho sự phát triển chiều cao của trẻ nên không ngại chi tiền triệu mua các loại sữa được quảng cáo giúp trẻ cao vượt trội.
Thế nhưng, các chuyên gia y tế khẳng định đây chỉ là những quảng cáo thổi phồng công dụng, không có cơ sở khoa học. Thực tế, không có bất kỳ sản phẩm nào có thể giúp trẻ cao thần tốc trong vài tháng.
Nhiều cha mẹ mua sữa chỉ nghe theo lời quảng cáo, ít quan tâm đến thành phần trong sữa.
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm - nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, hiện nay trên thị trường có nhiều sản phẩm sữa dành cho trẻ nhỏ, người trưởng thành, nhất là người cao tuổi. Qua các cuộc tổng điều tra dinh dưỡng (khoảng 5-10 năm/cuộc), Viện Dinh dưỡng quốc gia nhận thấy, khẩu phần canxi của người Việt Nam chỉ mới đáp ứng từ 50-60% nhu cầu kiến nghị.
Sữa và các sản phẩm sữa là nguồn thực phẩm cung cấp canxi vô cùng quý. Đối với trẻ đang trong độ tuổi tăng trưởng, nếu không bổ sung thêm sữa, chiều cao cũng sẽ không tốt, ảnh hưởng đến khi trưởng thành. Tuy nhiên, các phụ huynh trẻ nên trở thành những người tiêu dùng thông thái, chọn sữa cho con cũng cần có kiến thức, theo quy chuẩn của Việt Nam.
Đề cập đến chiều cao của trẻ, TS Nguyễn Trọng Hưng - Viện Dinh dưỡng quốc gia cho rằng, trong các yếu tố quyết định chiều cao có 23% do di truyền, 25% do môi trường sống, bệnh tật, giấc ngủ, 32% do chế độ dinh dưỡng, 20% do vận động, thể dục. Trong đó, dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình tăng trưởng; thiếu dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
TS Nguyễn Trọng Hưng khuyến cáo, để bổ sung thực phẩm nhiều canxi cho trẻ nhỏ, không chỉ có sữa mà còn nhiều loại thực phẩm giàu chất đạm và canxi như thịt, cá, tôm, cua, trứng và các sản phẩm từ trứng, sữa... Đó là chưa kể nhiều vi chất dinh dưỡng có liên quan đến tăng trưởng chiều cao như vitamin A, D, lysin, canxi, sắt, kẽm, iốt. Ngoài ra, trẻ muốn cao lớn cần phải được ngủ đủ giấc, nhất là giấc ngủ ban đêm.
Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ở giai đoạn 3-5 tuổi trẻ có thể tăng chiều cao từ 0,5 - 0,7cm mỗi tháng. Do đó, TS Nguyễn Trọng Hưng cho rằng, dù trẻ không uống sữa, giai đoạn này vẫn có sự phát triển chiều cao rất tốt..
Các chuyên gia y tế khuyến cáo, để phát triển chiều cao tối ưu, trẻ cần được cung cấp đầy đủ năng lượng, vitamin và khoáng chất cần thiết, không thể chỉ uống sữa mà bỏ qua chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý và mong con cao lớn.
Cha mẹ không nên tin vào những lời quảng cáo thổi phồng về sữa tăng chiều cao. Nếu nhận thấy con có dấu hiệu tăng trưởng chậm hơn so với chuẩn của WHO, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được tư vấn phù hợp. Ngoài ra, phụ nữ mang thai nên cẩn trọng lựa chọn sữa, các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng có nguồn gốc rõ ràng, uy tín và đã được kiểm chứng về chất lượng.
Nghiên cứu khoa học cho thấy, sữa bột cung cấp một hàm lượng canxi cần thiết cho sự phát triển xương và chiều cao của trẻ. Canxi trong sữa kết hợp với vitamin D và các khoáng chất khác sẽ giúp trẻ hấp thu tốt và cao lớn hơn. Do đó, nếu kết hợp với chế độ dinh dưỡng cân đối, luyện tập thể dục, việc uống sữa thường xuyên sẽ giúp trẻ cao lớn đáng kể.
Sữa là một loại thực phẩm dinh dưỡng trẻ sử dụng giống như người lớn ăn cơm, cháo, rau quả hằng ngày, không phải là một sản phẩm thần kỳ và không nên “thần thánh hóa” nó. Việc các nội dung quảng cáo không đúng bản chất sản phẩm, thổi phồng công dụng của sữa, coi sữa như thần dược của chiều cao hay trí thông minh có thể gây ra nhiều hệ lụy. Quảng cáo quá đà có thể khiến phụ huynh tin rằng sữa bột là nguồn dinh dưỡng duy nhất và tốt nhất cho trẻ, dẫn đến việc bỏ qua các thực phẩm khác quan trọng cho sự phát triển của trẻ.
Bác sĩ Phạm Thị Ngọc - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội sữa Việt Nam
Thanh Bình