Ngày 13.11, Viện An ninh phi truyền thống (Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội) phối hợp với Cổng TTĐT Chính phủ tổ chức tọa đàm tham gia góp ý vào các Văn kiện Đại hội lần thứ 14 của Đảng.
An ninh con người là hạt nhân quốc gia
Thiếu tướng, PGS-TS Nguyễn Bá Dương (Tổng cục Chính trị, Bộ Quốc phòng) cho hay trong bối cảnh mới, các mối đe dọa phi truyền thống như dịch bệnh, thiên tai, khủng bố, tội phạm mạng... tác động trực tiếp đến đời sống người dân, đến sự ổn định xã hội.
Vì vậy, văn kiện đại hội nên bổ sung quan điểm: "An ninh con người là hạt nhân của an ninh quốc gia". Mọi chính sách, mọi biện pháp quốc phòng, an ninh đều hướng tới bảo vệ lợi ích, tính mạng và quyền lợi cơ bản của nhân dân; xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, tạo "mạng lưới an ninh phi truyền thống toàn dân".
Ngoài ra, cần xây dựng "cơ chế phản ứng linh hoạt - thời gian thực", tức là hệ thống ứng phó rủi ro, khủng hoảng, dịch bệnh, thiên tai, tội phạm mạng… được tổ chức theo mô hình liên ngành, liên vùng, cập nhật dữ liệu liên tục và phản ứng kịp thời.
Thiếu tướng, PGS.TS. Nguyễn Bá Dương (Tổng cục Chính trị, Bộ Quốc phòng) - Ảnh: VGP
TS Nguyễn Văn Hiếu, Phó giám đốc Sở KH-CN tỉnh Tuyên Quang cũng nhìn nhận rằng thiên nhiên vốn hài hòa. Sự mất cân bằng hôm nay chủ yếu do con người gây ra. Phát triển kinh tế nếu đánh đổi bằng môi trường là mất "cái gốc" của phát triển bền vững.
Vì vậy, ông Hiếu đề nghị vấn đề môi trường và an ninh phi truyền thống được nhìn nhận đúng tầm, không chỉ là kỹ thuật, mà là một trụ cột của an ninh quốc gia, ảnh hưởng trực tiếp đến ổn định và phát triển kinh tế.
Ông Hiếu đề xuất cần xây dựng chiến lược an ninh quốc gia toàn diện đến năm 2050, xác định rõ các trụ cột của an ninh phi truyền thống, thiết lập cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ngành, địa phương.
Tiếp theo, phát triển quốc phòng - an ninh lưỡng dụng, gắn với công nghiệp và công nghệ cao quốc gia; chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, khai thác hợp lý các khu kinh tế quốc phòng; xây dựng văn hóa ứng phó rủi ro cộng đồng, lấy con người làm trung tâm...
“Phát triển kinh tế có thể tạo ra của cải vật chất, nhưng chỉ khi người dân cảm thấy an toàn, an tâm, tin tưởng vào tương lai, chúng ta mới thực sự đạt được mục tiêu cao nhất của an ninh, đó là "an dân"”, ông Hiếu nói.
Nhiều nước muốn Việt Nam hỗ trợ
TS Lộc Thị Thủy, Viện Nghiên cứu châu Âu và châu Mỹ (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cũng nhấn mạnh cần xây dựng chiến lược phát triển an ninh phi truyền thống và coi an ninh phi truyền thống nằm trong tổng thể của chiến lược phát triển kinh tế xã hội.
“Chúng ta mặc dù nhắc đến chiến lược nhưng đâu đó vẫn chưa có một chiến lược tổng thể”, bà Thủy nói và khuyến nghị Bộ Ngoại giao có thể tính toán xuất khẩu an ninh phi truyền thống, bởi rất nhiều kinh nghiệm xử lý các vấn đề an ninh phi truyền thống của Việt Nam mà thế giới cần.
TS. Lộc Thị Thủy (Viện Nghiên cứu châu Âu và châu Mỹ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) - Ảnh: VGP
Bà Thủy chia sẻ, nhiều đại sứ các nước ở Việt Nam nói rằng rất muốn Việt Nam hỗ trợ về mặt cơ chế, thể chế, pháp lý, đặc biệt nhất là về mặt kỹ thuật. Bởi vì họ đến Việt Nam, thấy Việt Nam là một đất nước rất an toàn nhưng không biết làm cách nào có thể an toàn được như thế.
“Sự kiện A80 chúng ta đảm bảo được an ninh an toàn. Đấy là một điều đáng ngạc nhiên và họ rất là muốn hợp tác với chúng ta. Chúng ta cần tập trung vào vấn đề này và coi đây là nền tảng để phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế”, bà Thủy nêu.
Song song đó, bà Thủy nhìn nhận rằng cần coi an ninh phi truyền thống là nền tảng phát triển kinh tế xã hội của đất nước và hội nhập quốc tế. “Ví dụ như vấn đề an ninh lương thực, Việt Nam là nước rất mạnh trên thế giới về xuất khẩu lương thực. Tại sao chúng ta không lấy lợi thế của chúng ta làm bàn đạp?”.
Bà Thủy cho hay rất nhiều nước ở khu vực Mỹ Latin nói rằng muốn học tập kỹ thuật canh tác nông nghiệp, đặc biệt là lúa nước. Đó là một cách để xuất khẩu.
“Rất nhiều nước ở Mỹ Latin đã không đảm bảo được an ninh quốc gia. Họ không sản xuất thì không có lương thực, không tạo ra được giá trị thặng dư, dẫn đến bất ổn xã hội, và điều đó ảnh hưởng đến chính trị và ổn định của quốc gia”, bà Thủy cho hay.
TS Nguyễn Anh Dương, Trưởng phòng Nghiên cứu tổng hợp và hội nhập quốc tế, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược (Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương) khuyến nghị, việc xử lý vấn đề an ninh phi truyền thống đòi hỏi cách tiếp cận vượt ra ngoài các cam kết truyền thống.
“Nếu chỉ thực hiện đúng cam kết quốc tế, chúng ta có thể thiếu các nguồn lực, công nghệ cần thiết cho an ninh y tế và sức khỏe. Văn kiện nên khuyến nghị cân nhắc các ý tưởng hợp tác quốc tế vượt khuôn khổ các cam kết truyền thống để đảm bảo an ninh phi truyền thống”, ông Dương nói.
Ông Dương nêu ví dụ, khi tham gia Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các hiệp định thương mại tự do (FTA), Việt Nam đã kiên quyết bảo vệ không gian chính sách cho Việt Nam, ví dụ như không cho phép nước ngoài tham gia cung cấp dịch vụ phân phối dược phẩm để tạo dư địa cho doanh nghiệp trong nước phát triển.
Tuy nhiên, trong dịch COVID-19, Việt Nam đã gặp khó khăn trong việc tự chủ vắc xin và đã thực hiện "ngoại giao vắc xin". Nhưng, việc cung cấp vắc xin đòi hỏi một hệ thống phân phối tương thích, bao gồm kho lạnh và các điều kiện bảo quản nghiêm ngặt. Sau dịch, cộng đồng doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nước ngoài đã đặt vấn đề cho họ tham gia phân phối dược phẩm tại Việt Nam. Luật Dược sửa đổi vừa qua đã có sự điều chỉnh nhất định.
Lam Thanh