Nhìn lại 17 năm Warren Buffett đầu tư vào hãng xe điện Trung Quốc BYD

10 giờ trướcBài gốc

Tỷ phú Warren Buffett (thứ hai từ phải sang) và cộng sự Charlie Munger, thứ hai từ trái sang, tham dự sự kiện ra mắt cả BYD cùng nhà sáng lập hãng xe Wang Chuanfu và nhà đồng sáng lập Microsoft Bill Gates tại Bắc Kinh vào tháng 9/2010 - Ảnh: Reuters

17 năm trước, BYD mới chỉ là một nhà sản xuất xe điện ít người biết đến khi nhận được khoản đầu tư khoảng 230 triệu USD từ ông Buffett. Khoản đầu tư giúp BYD vươn lên trở thành nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới, đồng thời bổ sung thêm vào thành tựu của nhà đầu tư huyền thoại.

CÚ HUÝCH CHO CÔNG TY XE ĐIỆN VÔ DANH

Đầu tuần này, BYD xác nhận Berkshire đã thoái vốn hoàn toàn khỏi công ty, sau khi bắt đầu bán dần cổ phần vài năm trước.

Năm 2008, nhà đầu tư Mỹ mua cổ phiếu BYD với giá 8 đôla Hồng Kông/cổ phiếu. Trước đợt chia tách cổ phiếu theo tỷ lệ 1:3 gần đây của BYD, Berkshire đã bán hầu hết số cổ phần đang nắm giữ với giá 200 đôla Hồng Kông.

Giá trị cổ phần BYD trong báo cáo của Berkshire được ghi là 0 USD vào cuối tháng 3/2025. Phiên giao dịch thứ Sáu tuần trước, cổ phiếu BYD đóng cửa ở mức 113,5 đôla Hồng Kông.

Hành trình đó bắt đầu vào sáng ngày 29/9/2008, chỉ vài tuần sau vụ sụp đổ công ty Lehman Brothers châm ngòi cho khủng hoảng tài chính toàn cầu. Buổi sáng hôm đó, BYD bị tạm dừng giao dịch trên sàn chứng khoán Hồng Kông do “tính chất nhạy cảm về giá”. Chỉ vài giờ, nhà sáng lập BYD, cũng là chủ tịch công ty, ông Wang Chuanfu thông báo Berkshire đã đồng ý mua 225 triệu cổ phiếu của công ty với giá 8 đôla Hồng Kông.

“Thương vụ này giúp gia tăng vị thế tài chính của BYD. Và hơn hết, việc có một nhà đầu tư như Berkshire là cổ đông lớn là minh chứng cho sự tin tưởng vào hành trình cũng như lợi thế tương lai của BYD”, ông Wang nói trong một thông cáo. Khi đó, Berkshire nắm 9,9% cổ phần của BYD.

Ngay từ khi mới thành lập công ty, ông Wang đã ấp ủ tham vọng đưa BYD vượt ra ngoài biên giới Trung Quốc. Thương vụ đã chắp cánh cho tham vọng này. Khoản đầu tư từ Berkshire chủ yếu được BYD dùng để phát triển pin sạc lại và xe điện, mở đường cho hành trình tăng trưởng chóng mặt của công ty sau này.

Tầm quan trọng của khoản đầu tư từ Berkshire được nhắc lại nhiều lần trong các báo cáo thường niên của BYD từ năm 2009. Nhà đầu tư Mỹ luôn được nhắc tới là một “đối tác chiến lược dài hạn", cho tới tháng 3/2023, khi cụm từ này không còn xuất hiện trong báo cáo.

Mối quan hệ giữa BYD và Berkshire là quan hệ đôi bên cùng có lợi. Trong thư gửi cổ đông Berkshire tháng 2/2009, ông Buffett hứa rằng mẫu xe điện sạc điện mới của BYD sẽ được trưng bày tại đại hội đồng cổ đông thường niên của công ty ở Omaha vài tháng sau đó. Ông mô tả đây là mẫu xe tuyệt vời của tương lai.

Trong thư gửi cổ đông năm sau đó, vị tỷ phú nói rằng BYD - công ty khi đó đạt vốn hóa thị trường hơn 1 tỷ USD - đã gia nhập “câu lạc bộ” các khoản đầu tư cổ phiếu tốt nhất của Berkshire, cùng với các tên tuổi lớn trong danh mục như Coca-Cola, American Express và Procter & Gamble.

Khi Berkshire thay đổi phương thức công bố thường niên để chỉ hiển thị 15 khoản đầu tư cổ phiếu hàng đầu, BYD tạm thời biến mất khỏi danh sách nhưng trở lại vào năm 2017. Lần cuối cùng BYD xuất hiện là trong báo cáo thường niên của Berkshire là năm 2021, ngay trước khi công ty bắt đầu bán cổ phiếu vào tháng 8/2022.

VÌ SAO BERKSHIRE THOÁI VỐN?

Ông Buffett được biết đến là nhà đầu tư tập trung vào thị trường Mỹ. Ông cho biết khoản đầu tư vào BYD được thúc đẩy bởi cộng sự lâu năm của ông, Charlie Munger, người đã qua đời vào tháng 11/2023 ở tuổi 99.

"Charlie đã hai lần đập bàn và nói với tôi rằng 'mua đi, mua đi, mua đi'. BYD là một trong hai lần đó, lần còn lại là Costco. Và chúng tôi đã mua một lượng cổ phiếu Costco, mua rất nhiều cổ phiếu BYD”, ông Buffett chia sẻ với cổ đông Berkshire tại đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2024 sau khi ông Munger qua đời.

Tỷ phú 95 tuổi chưa công khai lý do ông rút vốn khỏi BYD nhưng ông từng đề cập tới những khó khăn khi lựa chọn cổ phiếu trong lĩnh vực ô tô. Năm ngoái, ông nhắc tới Henry Ford, người tiên phong trong ngành công nghiệp ô tô, như một lời cảnh báo khi Ford từng “sở hữu cả thế giới” nhưng lại “mất tiền” chỉ 20 năm sau đó.

"Đây là ngành kinh doanh mà bạn có rất nhiều đối thủ cạnh tranh trên toàn thế giới. Họ sẽ không biến mất và luôn có vẻ sẽ trở thành người chiến thắng bất kỳ lúc nào. Điều này khiến bạn không thể duy trì ở một vị trí lâu dài”, ông Buffett phát biểu tại đại hội cổ đông năm 2023, sự kiện cuối cùng ông đồng hành cùng ông Merger và trả lời các câu hỏi trong nhiều giờ liền.

Chính BYD là một ví dụ điển hình cho quan điểm này của ông Buffett. Công ty này chỉ mới tham gia cuộc đua toàn cầu từ lúc nhận được khoản đầu tư từ Berkshire nhưng năm ngoái đã đứng vị trí thứ 7 toàn cầu về doanh số, cách không xa Ford Motor một chút và đứng trước Honda Motor. Tuy nhiên, công ty đang đứng trước nhiều thử thách vì cuộc chiến giá gay gắt tại Trung Quốc.

Ông Buffett ít khi đề cập trực tiếp tới các rủi ro địa chính trị nhưng nhìn vào các động thái trước đây của Berkshire, có thể thấy rủi ro này cũng là một nguyên nhân để rút khỏi BYD.

Berkshire lần đầu rót vốn vào châu Á với khoản đầu tư vào PetroChina, một trong ba tập đoàn dầu khí quốc doanh lớn của Trung Quốc, vào năm 2002. Tuy nhiên, nhà đầu tư Mỹ vấp phải chỉ trích khi bạo lực ở khu vực Darfur của Sudan leo thang vào năm 2007. Nguyên nhân là Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC), công ty mẹ của PetroChina, sở hữu một lượng cổ phần đáng kể trong một doanh nghiệp dầu khí của Sudan.

Tháng 2/2008, Berkshire thoái vốn khỏi PetroChina nhưng không đề cập tới Darfur, thu về khoản lợi nhuận khổng lồ. Công ty này trả 1,2 tỷ USD tiền thuế từ khoản lợi nhuận này.

Thời điểm đó, ông Buffett không rời khỏi Trung Quốc mà dồn tâm huyết vào một công ty Trung Quốc, BYD. Nhưng gần đây, vị tỷ phú chuyển hướng đầu tư khỏi Trung Quốc và quay sang Nhật Bản, một đồng minh của Mỹ tại châu Á.

Ông bắt đầu rót vốn vào một công ty thương mại của Nhật vào tháng 8/2020. Ở thời điểm BYD lần cuối xuất hiện trong danh sách cổ phiếu hàng đầu trong danh mục của Berkshire, ba công ty Nhật Bản gồm Itochu, Mitsubishi Corp. và Mitsui & Co. lọt vào danh sách này.

Ô tô điện BYD cập cảng Itajai ở Santa Catarina, Brazil vào tháng 5/2025 - Ảnh: Reuters

Bản thân Berkshire cũng đang trải qua một cuộc chuyển giao quyền lực. Ông Munger, người ủng hộ BYD, đã qua đời, còn ông Buffett chuẩn bị trao lại quyền lãnh đạo cho ông Greg Abel từ đầu năm sau. Dù ông Buffett sẽ vẫn giữ cương vị chủ tịch, ông Abel, 62 tuổi, người có công lớn trong việc củng cố quan hệ với các công ty thương mại Nhật Bản, sẽ dần đảm trách nhiều nhiệm vụ hơn.

Giờ đây, cả BYD và Berkshire đều đang đi trên con đường riêng. Trong một bài đăng trên mạng xã hội đầu tuần này, ông Li Yunfei, giám đốc quan hệ công chúng của BYD, cảm ơn ông Munger và ông Buffett vì tầm nhìn xa và sự hợp tác của hai nhà đầu tư trong suốt 17 năm qua.

“Doanh thu của BYD đã tăng vọt gấp 37 lần, đạt 777 tỷ nhân dân tệ (109 tỷ USD) vào năm ngoái, so với thời điểm trước khi nhận được khoản đầu tư của Berkshire. Trong khi đó, lợi nhuận ròng tăng gấp 25 lần, đạt hơn 40 tỷ nhân dân tệ”, ông Li viết. Berkshire cũng lãi gấp 40 lần từ khoản đầu tư vào công ty này.

Tuy nhiên, Berkshire ra đi đúng thời điểm quan trọng của nhà sản xuất Trung Quốc. Công ty này không chỉ đối mặt cạnh tranh khốc liệt ở cả trong và ngoài nước. Mối lo Trung Quốc sẽ làm thế giới ngập tràn xe điện giá rẻ đang khiến các nhà sản xuất ô tô nước này đối mặt môi trường kinh doanh bất lợi trên toàn cầu.

Ngọc Trang

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/nhin-lai-17-nam-warren-buffett-dau-tu-vao-hang-xe-dien-trung-quoc-byd.htm