Tôi sinh ra ở một miền quê nắng gió, nơi mùa gặt là mùa hội của làng. Khi lúa đã chín vàng, từng bó được gặt xong, phơi khô rồi gom lại thì những thân rạ còn sót trên đồng được gom thành hàng, thành ụ rồi đốt lên. Khói bốc cao, quấn quýt lấy nắng chiều, tạo thành một khung cảnh vừa quen thuộc vừa huyền ảo.
Minh họa: HUYỀN TRANG
Mùi khói rơm rạ có gì đó rất đặc trưng, ngai ngái, ấm nồng và thấm sâu vào từng sợi tóc, từng tà áo. Với đứa con quê như tôi, đó là hương vị của ký ức, là mùi của những ngày tháng yên bình, khi cả làng cùng nhau ra đồng, khi trẻ con í ới gọi nhau, vừa chạy nhảy, vừa né những đám tro còn đang đỏ rực.
Tôi nhớ cái cảm giác đứng giữa cánh đồng rộng lớn, ngước mắt nhìn bầu trời nhuộm một màu cam rực rỡ, lẫn trong làn khói mỏng tang bay là là trên mặt đất. Gió thổi qua mang theo mùi khói hòa với mùi đất mới cày, khiến lòng người như được ru dịu, như thấy thời gian chậm lại.
Có những chiều, mẹ bảo tôi mang nước ra đồng cho ba. Tôi xách bình nước chạy trên con đường làng, men theo những lối nhỏ cắt ngang cánh đồng. Từ xa đã thấy dáng ba lom khom bên đống rạ đang bốc khói. Cái dáng gầy gò của ba như lẫn vào trong sương khói, như một phần của đất trời quê hương. Tôi ngồi xuống bên ba, lặng lẽ nhìn những làn khói bay lên.
Rồi thời gian trôi đi, tôi lớn lên, rời làng ra thành phố học tập, làm việc. Những cánh đồng cùng mùa khói rơm rạ lùi dần vào quá khứ. Cuộc sống nơi phố thị bận rộn, người ta không còn đốt rạ nữa, hoặc nếu có, cũng chỉ là chuyện hiếm hoi, không còn là hình ảnh thân quen như ngày xưa. Vậy nên, mỗi khi có dịp về quê vào mùa gặt, tôi lại tìm cho mình một góc nhỏ nơi cánh đồng, ngồi đó hít một hơi khói đồng đầy lồng ngực như để tìm lại chính mình.
Có lẽ ai đã từng lớn lên từ ruộng đồng mới hiểu hết nỗi nhớ khói đốt đồng. Nó không chỉ là hình ảnh, không chỉ là mùi hương mà còn là một phần của tâm hồn. Khói bay lên rồi tan vào không trung nhưng ký ức thì cứ ở lại mãi, như một lát cắt dịu dàng trong tim.
Ngày nay, người ta dần hạn chế đốt rơm rạ để giảm ô nhiễm không khí. Tôi hiểu điều đó là cần thiết nhưng lòng vẫn cứ bâng khuâng mỗi khi nhớ đến những ngày xưa cũ. Phải chăng chính sự thô mộc của khói đồng lại là điều làm cho tuổi thơ trở nên thi vị đến vậy?
Chiều nay, giữa thành phố đông người vội vã, tôi bắt gặp một làn khói mong manh từ bếp than ven đường. Mùi khói ấy dẫu không phải từ đồng quê nhưng vẫn đủ để kéo tôi về với những ngày xưa bên cánh đồng, về với những tháng năm bình dị, nơi lòng người còn nguyên vẹn như lúa vừa gặt xong.
NHẬT THÀNH