Nhớ lời Bác dặn để viết báo thành công

5 giờ trướcBài gốc

Di tích quốc gia địa điểm Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng

Những dòng thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi lớp học viết báo Huỳnh Thúc Kháng năm xưa luôn là lời nhắc nhở chưa bao giờ cũ đối với các thế hệ làm báo sau này. Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025), từng dòng người tìm về ngôi trường đặc biệt để ôn lại ký ức hào hùng, thấm thía bài học viết báo thành công mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dặn dò.

Lớp học khai sinh trong khói lửa chiến tranh

Gần 80 năm về trước, giữa chiến khu Việt Bắc, năm 1949, một lớp học báo chí đặc biệt được khai sinh trong khói lửa kháng chiến. Thực hiện chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng bộ Việt Minh và đoàn báo chí kháng chiến đã thành lập Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.

Ngôi trường được dựng lên giữa rừng Việt Bắc, tại xóm Bờ Rạ xã Tân Thái, huyện Đại Từ (Thái Nguyên). Tên trường do đích thân Chủ tịch Hồ Chí Minh chọn đặt. Nhà báo Đỗ Đức Dục làm Giám đốc, nhà báo Xuân Thủy làm Phó Giám đốc, các nhà báo Như Phong, Đồ Phồn, Tú Mỡ là ủy viên Ban Giám đốc.

Không chỉ là cơ sở đào tạo đội ngũ người viết báo đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa non trẻ, mái trường còn là cái nôi hình thành nên một thế hệ người cầm bút “viết báo như chiến đấu”. Trong lịch sử báo chí nước nhà, đây là ngôi trường dạy viết báo đặc biệt nhất, nơi hội tụ đội ngũ giảng viên là các nhà hoạt động chính trị, nhà báo, văn nghệ sĩ nổi tiếng: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Lê Quang Đạo, Tố Hữu, Trần Huy Liệu, Đỗ Đức Dục, Xuân Thủy, Nguyễn Văn Tạo, Đào Duy Kỳ, Vũ Đình Hòe, Lý Ban, Hoàng Tuấn, Hà Xuân Trường, Nguyễn Thành Lê, Quang Đạm, Đồ Phồn, Như Phong, Tú Mỡ, Xuân Diệu, Nguyễn Xuân Khoát, Trần Đình Thọ, Nguyễn Huy Tưởng, Thế Lữ, Nguyễn Tuân, Nguyễn Đình Thi, Nam Cao, Văn Tân, Từ Giấy, Nguyễn Văn Hải…

Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm và đã hai lần gửi thư động viên tinh thần, hướng dẫn nghiệp vụ làm báo cách mạng cho các học viên. Người căn dặn: “Lớp này là lớp học viết báo đầu tiên. Tôi mong các chú và các cô thi đua nhau học và hành cho xứng đáng, là những người tiên phong trên mặt trận báo chí… Báo chí cũng phải thực hiện khẩu hiệu: Tất cả để chiến thắng!”. “Nếu các bạn viết báo mà quần chúng hiểu, quần chúng ham đọc, quần chúng khen hay, thế là các bạn tiến bộ. Trái lại là các bạn chưa thành công…”. Lời dặn của Người trải qua nhiều năm tháng vẫn luôn vẹn nguyên giá trị, là mệnh lệnh thiêng liêng Bác gửi đến các thế hệ người cầm bút hôm qua, hôm nay và mai sau.

Các học viên sau khi tốt nghiệp khóa học đầu tiên trong lịch sử cách mạng Việt Nam và duy nhất trong kháng chiến chống Pháp đã về nhận nhiệm vụ tại các cơ quan báo chí, tuyên truyền, trở thành những cây bút chủ lực, có nhiều đóng góp trong sự nghiệp kháng chiến kiến quốc và xây đắp nền báo chí nước nhà. Gần 80 năm đã trôi qua, tinh thần của lớp học năm xưa vẫn lan tỏa mạnh mẽ trong từng tác phẩm báo chí hôm nay. Câu hỏi “Viết báo như thế nào để thành công, hấp dẫn người đọc?” luôn là điều trăn trở của người làm báo. Điều mà gần tám thập kỷ trước, Bác Hồ đã căn dặn.

Nhà báo Trần Kim Hoa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam chia sẻ, điểm nhấn tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam luôn thu hút sự quan tâm của công chúng là không gian trưng bày tư liệu, hình ảnh, hiện vật liên quan đến ngôi trường dạy làm báo mang tên Huỳnh Thúc Kháng. Vì sao một ngôi trường tranh tre, nứa lá giữa rừng xanh Việt Bắc với thời gian tính từ khi ngày khai giảng (4.4.1949) và đến ngày bế giảng (6.7.1949) chỉ vẻn vẹn 3 tháng lại có thể đi vào lịch sử kháng chiến, lịch sử Việt Bắc, lịch sử báo chí cách mạng sống động như một dấu son ngời sáng như vậy? Đó chính là điểm đặc biệt của ngôi trường này.

Ký ức không quên về ngôi trường đặc biệt, duy nhất trong cuộc kháng chiến chống Pháp và trong dòng chảy lịch sử một thế kỷ qua của nền báo chí cách mạng Việt Nam, đối với các thế hệ người làm báo, chính là thông điệp sâu sắc và ý nghĩa nhất mà các bậc tiền nhân truyền lại. Mái lá đơn sơ, ghế ngồi là thân cây rừng, bàn học là những tấm ván ghép vội, nơi đây đã quy tụ những người ưu tú từ các cơ quan Trung ương, các chiến khu, mặt trận. Trường được tổ chức với mô hình hiện đại và bài bản, chương trình học kéo dài ba tháng, gồm các nội dung từ lý luận chính trị, đường lối kháng chiến đến kỹ năng viết báo thực hành. Các môn học gồm: “Báo chí là gì?”, “Mục đích của báo chí cách mạng”, “Tin - bài - phóng sự - tiểu phẩm - tranh châm biếm - làm thơ - viết kịch ngắn”, đến cách ra một tờ báo, kỹ thuật in ấn, phát hành... Hơn 30 giảng viên của lớp học không chỉ dạy nghề, họ truyền cho học viên ngọn lửa yêu nước, tinh thần dấn thân và bản lĩnh cầm bút.

Lãnh đạo và cán bộ, phóng viên Báo Văn Hóa tham quan di tích quốc gia địa điểm Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng

“Muộn một ngày là đã trở nên lạc hậu…”

Lớp học chỉ kéo dài ba tháng, nhưng ngọn lửa nhiệt huyết từ lớp học đặc biệt giữa núi rừng ngày ấy thì mãi được nối dài qua nhiều thế hệ. Kết thúc ba tháng đào tạo cấp tốc, 42 học viên tỏa đi khắp các chiến trường, các địa bàn trọng yếu của Tổ quốc. Xông pha nơi tuyến lửa, cây bút cũng như cây súng, những nhà báo chiến sĩ vừa viết báo tuyên truyền, cổ vũ nhân dân kháng chiến, vừa tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Những cây bút chủ lực của Báo Nhân Dân, Quân đội nhân dân, Văn nghệ…, những “hạt giống” đầu tiên của nền báo chí cách mạng như: Thép Mới, Trần Kiên, Lý Thị Trung, Mai Cương; đạo diễn Bành Châu, Trần Vũ; nhà văn Hữu Mai, Hải Như, Từ Bích Hoàng… đã được đào tạo và trưởng thành từ chính lớp học tranh tre nứa lá đơn sơ và ngập tràn đam mê ấy.

Trực tiếp giảng dạy tại Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, Tổng Bí thư Trường Chinh đã để lại bút tích trong Sổ ghi cảm tưởng của lớp học: “Khóa thứ nhất Trường Huỳnh Thúc Kháng này là một thí nghiệm hay. Tôi tin rằng sau khi rút tỉa kinh nghiệm của khóa này, Tổng bộ Việt Minh sẽ thành công hơn trong việc đào tạo cán bộ chiến đấu với quân thù bằng ngòi bút và hướng dẫn dư luận quốc dân”. Nhiều bài học về nghề báo, cách thức làm báo được đúc rút và truyền lại từ các lãnh đạo, nhà báo uy tín của ngôi trường.

Giám đốc Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, nhà báo Đỗ Đức Dục viết: “… Nghề viết báo đòi hỏi hơn đâu hết sự luôn luôn tiến bộ, luôn luôn kịp thời. Muộn một ngày là đã trở nên lạc hậu, chậm một bước là dễ dàng bị đào thải… Nếu không có một tấm lòng tha thiết yêu nghề thì nhất định không đủ can đảm mà thu nhận những lời phê bình của đủ các hạng độc giả phức tạp ở bốn phương, không đủ nhẫn nại mà luôn luôn học tập cầu tiến được”. Nhà báo Xuân Thủy viết: “… Lớp Huỳnh Thúc Kháng đã cho chúng ta những bí quyết của người cầm bút, nhưng muốn trở thành những nhà văn, nhà báo sắc sảo, chúng ta cần phải vác bút đi thực nghiệm trong trường đời, nhất là thực nghiệm ngay trong những tòa báo hiện có”.

Bức phù điêu tại khuôn viên di tích

Gọi tên những nhà báo trưởng thành từ Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là “Trung đội Chiến sĩ mới trên mặt trận báo chí”, học viên, nhà báo Phạm Văn Thái viết: “Một trung đội cán bộ đã được đào tạo. Một trung đội Chiến sĩ mới trên mặt trận báo chí đã xuất phát với nhiệm vụ đánh giặc, dựng nước trên chiến trường bút mực”. Theo Chủ bút báo Lao động, giảng viên Nguyễn Quang Huy: “Lớp huấn luyện viết báo Huỳnh Thúc Kháng này là viên gạch đầu tiên của Tổng bộ Việt Minh xây nền móng cho nền báo chí Việt Nam, ghi thêm một sự nghiệp lớn lao nữa trên sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Lớp Huỳnh Thúc Kháng mở thêm một kỷ nguyên mới cho lịch sử báo chí Việt Nam”. “Trước khi tốt nghiệp lớp viết báo, tôi được giao phỏng vấn nhà báo, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và tôi luôn ghi nhớ điều ông đã dặn dò chúng tôi, rằng: “Người xưa có câu: “Thiên thượng địa hạ, duy ngã độc tôn”, cứ tự tin ở mình, làm báo không phải run sợ trước tình huống nào cả!”, học viên, nhà báo Phạm Viết Thiệu, nguyên Tổng Biên tập Báo Hòa Bình, Tạp chí Tuyên truyền Học viện Báo chí - Tuyên truyền.

Ngần ấy thời gian đã trôi qua, ký ức về Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng sẽ là những ký ức bất tử trong lịch sử nền báo chí cách mạng Việt Nam. Lớp học đặc biệt dưới tán rừng Bờ Rạ năm xưa đã hun đúc nên những giá trị mãi vẹn nguyên và ngày càng tỏa sáng. Di tích không chỉ là nơi tưởng nhớ một sự kiện lịch sử của giới báo chí, mà đã trở thành biểu tượng của tinh thần và đạo đức người làm báo Việt Nam.

Nhà báo Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam khẳng định, di tích quốc gia Địa điểm Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là công trình văn hóa, lịch sử quan trọng nhằm tôn vinh di sản báo chí to lớn mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và các nhà báo cách mạng tiền bối đã để lại cho các thế hệ làm báo hôm nay và mai sau. “Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng ra đời là dấu mốc đặc biệt gắn liền với những chặng đường làm báo vinh quang dưới sự dẫn dắt của Chủ tịch Hồ Chí Minh - người thầy đầu tiên của báo chí cách mạng, vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc ta...”, nhà báo Lê Quốc Minh khẳng định.

PHƯƠNG ANH; ảnh: TR.HUẤN

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/bao-chi/nho-loi-bac-dan-de-viet-bao-thanh-cong-144229.html