Nước mắm không thể phát hiện hàn the trong bún
Những ngày gần đây, các trang mạng xã hội bất ngờ đưa ra thông tin về cách kiểm tra sợi bún có chứa chất hàn the độc hại bằng cách dùng một chén nước mắm. Cách làm được chia sẻ như sau: "Đổ một lượng nước mắm vào chén sau đó cho vài sợi bún vào chén nước mắm đó rồi trộn đều, quan sát hiện tượng xảy ra. Nếu thấy sợi bún ngấm nước mắm nhanh và bị mềm ra thì chứng tỏ đó là bún sạch. Ngược lại, sợi bún vẫn khá bóng và khô, chỉ ngấm chút nước nhỏ thì chắc chắn bún đó có chứa hóa chất, trong đó có hàn the khiến sợi bún giòn dai, khó thấm nước".
Bên dưới các bài đăng thu hút hàng trăm lượt bình luận, chia sẻ và hàng ngàn lượt "bấm like". Trong khi nhiều người còn nghi ngờ về tính hiệu quả của phương pháp này thì vẫn có người tin vào cách này và bình luận rằng sẽ làm thử để phân biệt bún chứa hàn the.
Cho bún vào nước mắm để thử hàn the là cách làm không chính xác.
Trước thông tin gây hoang mang này, TS Vũ Thị Tần, giảng viên Hóa vô cơ ĐH Bách Khoa Hà Nội khẳng định: "Cách phân biệt bún chứa hàn the bằng mẹo nhúng bún vào bát nước mắm là không chính xác và thiếu cơ sở khoa học".
Lý do là nước mắm có nhiều thành phần phức tạp như chất điều vị, độ mặn, độ đậm đặc khác nhau... nên việc sợi bún khó thấm nước mắm không thể dùng làm dấu hiệu chắc chắn cho việc có hàn the hay không.
TS Tần cho biết cách đáng tin cậy, khoa học hơn là dùng giấy quỳ tím để thử trong sợi bún có chứa chất hàn the hay không. Khi bún có hàn the (một chất kiềm), nếu bạn làm ướt sợi bún rồi cho tiếp xúc với giấy quỳ tím, giấy sẽ đổi màu sang xanh. Hàn the làm tăng độ kiềm, thay đổi pH khiến giấy quỳ tím phản ứng.
Giấy quỳ tím mọi người có thể mua ở các sàn thương mại điện tử, giá khá rẻ chỉ 10.000 - 15.000 đồng hộp cả trăm tờ. Ngoài ra còn có thể dùng giấy nghệ để thử vì giấy nghệ sẽ đổi màu đỏ khi gặp hàn the. Tuy nhiên, giấy quỳ tím phổ biến, giá rẻ và dễ mua hơn nên TS Tần khuyên nên dùng loại này để kiểm tra.
"Tóm lại, mẹo nhúng nước mắm không tin cậy, dễ bị sai do đặc tính nước mắm. Dùng giấy quỳ tím là cách phân biệt chuẩn xác, dễ thực hiện và giá rẻ. Nếu bạn cần kiểm tra bún có an toàn hay không, nên chọn cách khoa học, tránh tin vào các mẹo dân gian chưa có cơ sở rõ ràng", TS Tần nói.
Nhận biết bún sạch, an toàn
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, hiện nay, người làm bún sản xuất bằng máy móc, nhiều nơi cho thêm chất bảo quản, chất làm sáng màu, rất trắng, bóng đẹp, hoàn toàn không để lại mùi vị, khi đưa ra ánh sáng mặt trời sợi bún thường trắng óng ánh. Nhiều mẫu kiểm tra cho thấy bún chứa huỳnh quang (tinopal) và hàn the.
Tinopal có tác dụng làm sợi bún trong, bóng hơn, hàn the để sợi giòn, dai. Hàn the là muối natri của acid boric, được sử dụng trong công nghệ thực phẩm để giữ món ăn tươi ngon thời gian dài, không bị ôi thiu. Đây là những hóa chất vô cùng độc hại, được cấm trong sản xuất thực phẩm bởi ảnh hưởng sức khỏe về lâu dài và có thể làm sa sút trí tuệ. Trên thực tế, nhiều người kinh doanh vẫn bỏ các hóa chất này như một chất phụ gia vào thực phẩm để món ăn dai ngon hơn.
Ăn bún ngậm hóa chất có thể gây đau bụng, tiêu chảy, ngộ độc, tùy theo lượng độc tố vào cơ thể mà có thể gây ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính. Nó có thể làm hư hại đường tiêu hóa, niêm mạc thành ruột có thể dẫn đến viêm loét ruột, dạ dày. Ở mức độ nặng, chúng tích tụ lâu dài sẽ gây suy gan, thận, thậm chí tăng nguy cơ ung thư. Huỳnh quang chứa nhiều tạp chất, nhất là các kim loại nặng, nếu sử dụng lâu dài, các tồn dư kim loại nặng sẽ tích tụ lại trong cơ thể rất nguy hiểm..
Chuyên gia cho rằng rất khó để phân biệt bún nhiễm hóa chất chỉ bằng mắt thường hay nếm thử, để biết chính xác chỉ có thể đem đi xét nghiệm. Tuy nhiên, bạn có thể nhìn vào màu của sợi bún để loại trừ.
Bún được làm từ gạo, nên màu của bún khi thành phẩm sẽ không thể trắng hơn gạo mà thường có màu trắng ngà tương tự màu cơm. Bún trắng bất thường, cọng bún sáng bỏng mẩy, giòn rụm, thì có khả năng người chế biến đã cho vào chất tẩy trắng hoặc một số chất tương tự. Bún không dùng hóa chất khi sờ có cảm giác dính hơn. Ngoài ra, bún làm từ gạo nên dễ bị chua, cần bảo quản ở nhiệt độ thấp hoặc thoáng mát để tránh bị ngộ độc.
Trẻ nhỏ thường xuyên ăn bún sẽ ảnh hưởng tới đường tiêu hóa chưa hoàn thiện. Tốt nhất không nên cho trẻ ăn bún quá sớm, hoặc hạn chế món này. Phụ nữ sau sinh cũng được khuyên không nên ăn bún, lý do là bún được làm từ gạo ngâm nở chua, các hóa chất đi kèm được người sản xuất sử dụng để chế biến sẽ ảnh hưởng không tốt đến hệ tiêu hóa của cơ thể người mẹ và bé.
Tô Hội