Những cuộc chiến pháp lý trong bóng đá

9 giờ trướcBài gốc

Nền công nghiệp bóng đá có doanh thu hàng trăm tỉ USD mỗi năm trên toàn thế giới không chỉ thuần túy là các vấn đề chuyên môn. Hàng loạt phát sinh nơi hậu trường sân cỏ, từ những vụ tranh chấp hợp đồng, khiếu kiện tài chính, kỷ luật, chuyển nhượng cho đến bản quyền hình ảnh. Khi mâu thuẫn không thể giải quyết trong nội bộ câu lạc bộ (CLB) hoặc liên đoàn quốc gia, các bên thường đưa nhau ra "tòa".

Vai trò luật pháp

Trong thế giới thể thao, có một nguyên tắc được thừa nhận rộng rãi: Tính tự chủ của thể thao. Nguyên tắc này cho phép các tổ chức như LĐBĐ thế giới (FIFA) tự xây dựng hệ thống pháp lý và cơ chế tài phán riêng, tách biệt với tòa án dân sự. Khi một cầu thủ ký hợp đồng thi đấu chuyên nghiệp, họ mặc nhiên chấp nhận mọi tranh chấp liên quan đến hoạt động bóng đá sẽ phải được giải quyết trong hệ thống đó.

Một ngoại binh bị nợ lương ở V-League không thể khởi kiện ra TAND địa phương, mà thay vào đó, cầu thủ này phải gửi đơn lên các cơ quan giải quyết tranh chấp của FIFA. Quy trình này giúp bảo đảm tính thống nhất, tránh việc mỗi quốc gia xử theo một kiểu nhưng đồng thời cũng khiến các vụ việc trở nên phức tạp và kéo dài.

Trong số các cơ quan của FIFA, Phòng Giải quyết tranh chấp (DRC) có lẽ là nơi bận rộn nhất. Đây là nơi các cầu thủ và HLV tìm đến để đòi quyền lợi khi bị chấm dứt hợp đồng trái luật, hoặc các CLB tranh cãi về phí đào tạo trẻ hay chậm thanh toán tiền chuyển nhượng. Nhiều trường hợp, chỉ cần một phán quyết từ FIFA, CLB vi phạm lập tức bị cấm đăng ký cầu thủ mới trong nhiều kỳ chuyển nhượng. Đó là biện pháp răn đe mạnh, đủ khiến một dự án thể thao sụp đổ.

Trong khi đó, Ủy ban Kỷ luật của FIFA (FDC) xử lý những vấn đề liên quan đến đạo đức và sự liêm chính trong bóng đá - từ phân biệt chủng tộc, dàn xếp tỉ số cho đến vi phạm chống doping. Sau khi DRC hoặc FDC ra phán quyết, bên bị xử thua nếu không đồng ý, có quyền kháng cáo và đưa vụ việc lên một cơ quan nội bộ khác của FIFA: Ủy ban Kháng cáo (FAC). Đây là bước đệm bắt buộc trước khi được ra Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS).

CAS có trụ sở tại Lausanne - Thụy Sĩ, là một cơ quan hoàn toàn độc lập với FIFA hay bất kỳ liên đoàn thể thao nào. Vai trò của CAS trong bóng đá chủ yếu là cơ quan phúc thẩm. Một khi đơn kiện được nộp (thường trong thời hạn 21 ngày kể từ ngày nhận phán quyết nội bộ), CAS sẽ thành lập một hội đồng trọng tài gồm 3 người: một người do nguyên đơn chọn, một người do bị đơn chọn và một chủ tịch hội đồng.

Hội đồng này sẽ xem xét lại toàn bộ vụ việc, cả về tình tiết thực tế lẫn áp dụng luật. Họ có quyền giữ nguyên, sửa đổi hoặc thậm chí hủy bỏ hoàn toàn phán quyết của FIFA/UEFA. Phán quyết của CAS là cuối cùng và mang tính ràng buộc. Không còn một cấp tòa nào cao hơn để kháng cáo và các liên đoàn thành viên lẫn CLB trực thuộc có nghĩa vụ phải thi hành phán quyết của CAS. Nếu một CLB bị CAS xử thua mà không thi hành, FIFA sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt, phổ biến nhất là cấm chuyển nhượng cho đến khi thi hành án xong.

Cả châu Âu từng nín thở chờ xem Man City bị trừng phạt năm 2020 nhưng rồi tất cả phải thất vọng. (Ảnh: AP)

Khi CAS lên tiếng

Trường hợp của Man City vào năm 2020 là một điển hình nổi bật, phản ánh rõ quyền lực và ảnh hưởng của CAS. UEFA cáo buộc Man City vi phạm Luật Công bằng tài chính (FFP), quy kết đội bóng đã khai khống doanh thu tài trợ từ các doanh nghiệp liên kết với chủ sở hữu để che lấp khoản lỗ lớn.

Án phạt của UEFA gây chấn động: Man City bị cấm tham dự các cúp châu Âu trong 2 mùa giải và phải nộp phạt 30 triệu euro. Tương lai Man City dường như đã bên bờ vực thẳm: Không dự Champions League đồng nghĩa với việc mất nguồn thu khổng lồ, giảm sức hút với cầu thủ ngôi sao, ảnh hưởng đến tài trợ và có thể kéo theo sự sụp đổ đội bóng.

Man City kháng cáo lên CAS và không ai ngờ họ giành chiến thắng. CAS tuyên bố UEFA không đủ bằng chứng để kết luận Man City cố ý gian lận, bởi phần lớn tài liệu mà UEFA sử dụng đã hết thời hiệu xử lý. CAS chỉ giữ lại khoản phạt 10 triệu euro vì Man City không hợp tác đầy đủ trong quá trình điều tra.

Quyết định của CAS gây tranh cãi dữ dội. Nhiều đội bóng tại Anh và châu Âu chỉ trích hệ thống FFP "không đủ tính răn đe"… Chỉ đến khi các chuyên gia pháp lý cho rằng UEFA thất bại vì lỗ hổng trong thủ tục điều tra và quy định thời hiệu, cả châu Âu mới thực sự "ngã ngửa".

Những tranh chấp trong bóng đá ngày càng phức tạp, bởi môn thể thao này ngày càng gắn chặt với thương mại và đầu tư quốc tế. Nếu chiến thắng trên sân có thể đến từ sự tỏa sáng của một cá nhân thì chiến thắng trong phòng xử án lại phụ thuộc sự chuẩn bị bài bản, kiên nhẫn và hiểu biết pháp lý sâu sắc.

Đông Linh

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/nhung-cuoc-chien-phap-ly-trong-bong-da-196251108222717689.htm