Những đánh đổi trong cuộc đua năng lượng xanh

12 giờ trướcBài gốc

Lắp đặt các tấm pin năng lượng Mặt trời. Nguồn: GETTY IMAGES/TTXVN

Khi chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch, như một phần của các sáng kiến hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng không (net zero), năng lượng Mặt Trời có khả năng đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Theo các kế hoạch dự kiến được công bố vào mùa Thu này, hầu hết các ngôi nhà mới xây sẽ được trang bị pin Mặt Trời, khởi động cho một phong trào mà Bộ trưởng Năng lượng Ed Miliband gọi là “cuộc cách mạng trên mái nhà”.
Kế hoạch trên có thể giúp các hộ gia đình tiết kiệm hàng trăm bảng Anh trên hóa đơn tiền điện mỗi năm. “Rất nhiều người không hiểu tại sao việc này lại chưa được thực hiện sớm hơn,” Bộ trưởng Năng lượng đã phát biểu như vậy vào tháng trước khi công bố các thay đổi được đề xuất.
Tuy nhiên, có những câu hỏi gai góc vẫn còn bỏ ngỏ ở hầu hết mọi giai đoạn của quá trình chuyển đổi sang năng lượng Mặt Trời, mà hiện nay lại nhận được rất ít sự chú ý.

Từ khâu sản xuất một tấm pin Mặt Trời cho đến khi sản phẩm hết hạn sử dụng, các vấn đề về đạo đức và cả những yếu tố về môi trường thường bị bỏ qua trong cuộc chạy đua năng lượng xanh. Các vấn đề phức tạp này bao gồm từ nghi vấn lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng cho đến sự thiếu hụt năng lực tái chế, tất cả tạo nên một “mặt tối” của năng lượng Mặt Trời thường không được giải quyết triệt để.
Kế hoạch của Chính phủ Anh đã được điều chỉnh để ngăn một số công ty năng lượng sạch quốc doanh sử dụng các tấm pin Mặt Trời liên quan đến cáo buộc lao động cưỡng bức. Nghịch lý về việc sản xuất thiếu bền vững để tạo ra các sản phẩm cho tương lai bền vững không phải là vấn đề duy nhất. Bên cạnh đó, vẫn còn một vấn đề tiềm tàng lớn ở giai đoạn cuối của vòng đời tấm pin Mặt Trời: cụ thể là, điều gì xảy ra khi nó không còn được sử dụng.
Các tấm pin không thể tồn tại mãi mãi – chúng chỉ hoạt động tốt trong khoảng 25 năm đến 30 năm. Đến đầu những năm 2030, ước tính khoảng 8 triệu tấn pin trên toàn thế giới sẽ hết hạn sử dụng, tạo ra một thứ được gọi là “cơn sóng thần rác thải pin Mặt Trời”. Một số mẫu pin đời đầu thậm chí đã bắt đầu hết hạn sử dụng ngay từ bây giờ.
“Các nhà sản xuất có trách nhiệm đảm bảo chúng được tái chế đúng cách, nhưng điều đó rất khó khăn,” bà Jane Richardson, trưởng phòng bền vững tại công ty quản lý chất thải Waste Experts, cho biết.
Ngành công nghiệp tái chế pin Mặt Trời ở Anh cực kỳ hạn chế, với rất ít cơ sở hiện đang cung cấp dịch vụ này. Các tấm pin được phân loại là rác thải điện tử, vì vậy việc vứt chúng ra bãi rác là bất hợp pháp – nhưng đôi khi chúng vẫn bị thải ra đó.
Bà Richardson nói: “Vẫn có những tấm pin bị đưa thẳng ra bãi rác khi người ta cố gắng tiết kiệm tiền. Bãi rác là lựa chọn rẻ nhất”.
Bà cho biết rất nhiều rác thải điện tử, thay vào đó, được vận chuyển ra nước ngoài và “không được xử lý đúng cách”, với khối lượng lớn “cuối cùng lại tập kết ở châu Phi và châu Á”. Theo bà, nước Anh chưa sẵn sàng để tái chế số lượng tấm pin Mặt Trời mà họ sẽ cần trong tương lai gần, và sẽ cần những khoản đầu tư lớn để xây dựng các cơ sở cần thiết.
Trong khi một số người khác chỉ ra rằng lượng rác thải từ pin Mặt Trời trong những năm tới vẫn còn rất nhỏ so với lượng rác thải từ năng lượng hóa thạch, điều đó không có nghĩa đây không phải là một vấn đề đáng lo ngại.
Giáo sư Chris Sansom, một chuyên gia về năng lượng Mặt Trời tại Đại học Derby, nói: “Đó là một vấn đề sắp xuất hiện và nó sẽ rất lớn. Rõ ràng khi số lượng tấm pin hết hạn sử dụng tăng lên, chúng sẽ chất thành đống và điều đó sẽ trở nên rất rõ ràng”.
Và mặc dù hầu hết các vật liệu thành phần như kính, kim loại, silicon đều có thể được tái sử dụng, nhưng bản thân các tấm pin lại không được thiết kế để dễ dàng tái chế, ông nói: “Nếu bạn yêu cầu bất kỳ nhà khoa học hay kỹ sư nào trong chúng tôi thiết kế lại chúng để tái chế, chúng tôi có thể làm điều đó, nhưng hiện tại chúng được thiết kế để có chi phí thấp, không phải để tái chế”.
Tiếp đó là câu hỏi về việc nên đặt các trang trại năng lượng Mặt Trời ở đâu. Một chuyến đi tàu hỏa xuyên nước Anh ngày nay thường sẽ đưa hành khách đi qua những cánh đồng xanh mướt trước đây giờ đã được bao phủ hoàn toàn bởi các tấm pin. Ngoài những tranh luận về lợi ích của chúng, vẫn còn đó những câu hỏi về tác động carbon của các địa điểm này, Giáo sư Sansom chỉ ra. Theo ông, một cánh đồng xanh sẽ hấp thụ khí CO2 từ khí quyển, và nếu phủ kín cánh đồng bằng các tấm pin, cỏ bên dưới sẽ chết và ngăn hấp thụ CO2.
Việc đổ tiền công vào các trang trại năng lượng Mặt Trời cũng không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Tại Essex, Hội đồng Thurrock bị phá sản đã phải bán 53 trang trại năng lượng Mặt Trời vào năm ngoái, sau khi gánh khoản nợ khoảng 1,4 tỷ bảng Anh (1,89 tỷ USD) do một chuỗi các khoản đầu tư thất bại. Tháng trước, Văn phòng Điều tra Gian lận Nghiêm trọng đã công bố một cuộc điều tra vào một công ty bán chương trình đầu tư trái phiếu liên quan đến các trang trại năng lượng Mặt Trời, nơi mà hội đồng này đã đầu tư hàng triệu bảng.
Không có vấn đề nào nêu trên tạo thành một lập luận để phản đối năng lượng Mặt Trời một cách tuyệt đối, nhưng cũng nhấn mạnh những sự đánh đổi liên quan và những cạm bẫy có thể xảy ra khi lao vào thị trường đang phát triển này.
Có khả năng khi ngành công nghiệp năng lượng Mặt Trời trưởng thành hơn, nhiều vấn đề trong số này sẽ được giải quyết. Những người trong ngành xử lý rác thải khá tự tin rằng các cơ sở tái chế có thể được mở rộng để xử lý làn sóng rác thải điện tử sắp tới.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng mọi người cần nhìn thẳng vào cái giá thực sự của cuộc chạy đua phát triển năng lượng Mặt Trời.

Phong Hà/BNEWS/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/nhung-danh-doi-trong-cuoc-dua-nang-luong-xanh/381460.html