Những điểm mới của Bộ luật Hình sự áp dụng từ 1-7-2025

12 giờ trướcBài gốc

TAND Tối cao vừa ban hành Công văn quán triệt thực hiện các quy định mới của luật, nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9. Đáng chú ý, hàng loạt thay đổi lớn trong Bộ luật Hình sự (sửa đổi, bổ sung năm 2025) đã được nêu tại công văn.

Quang cảnh một phiên tòa hình sự tại TAND TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG

Bỏ án tử hình với 8 tội danh

Theo đó, bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh bao gồm: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); Tội gián điệp (Điều 110); Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114); Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194); Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); Tội tham ô tài sản (Điều 353); Tội nhận hối lộ (Điều 354) và Tội phá hoại hòa bình gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Ngoài ra, sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 63 của Bộ luật Hình sự theo hướng người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xem xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ. Đồng thời, đã tích cực hợp tác với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Thay đổi lớn trong các tội phạm về ma túy

Bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256a) theo hướng chỉ xử lý hình sự đối với những người sau đây mà tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy: (i) Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế; (ii) Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy; (iii) Đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy; (iv) Đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế.

Với các tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), luật mới tách khung hình phạt cũ “phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình” thành 2 khung hình phạt riêng biệt: “20 năm hoặc chung thân” và “chung thân hoặc tử hình”. Điều này nhằm phân hóa rõ hơn mức độ xử lý.

Bên cạnh đó, hai loại chất ma túy Ketamine và Fentanyl được bổ sung vào cấu thành của 5 tội phạm về ma túy, gồm: tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249), tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250), tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), tội chiếm đoạt chất ma túy (Điều 252).

Nâng mức hình phạt tù và tiền phạt với một số tội danh

Bộ luật Hình sự sửa đổi đã nâng mức khởi điểm của khung hình phạt tù đối với một số tội về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy gồm: Tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235); tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236); tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248); tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249); tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251); tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 255) và tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317).

Đồng thời, mức phạt tiền cũng được tăng gấp đôi với các tội phạm trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thương mại, môi trường, an toàn công cộng và tham nhũng.

Không thi hành án tử với người mắc ung thư giai đoạn cuối

Bộ luật sửa đổi bổ sung quy định không thi hành án tử hình đối với người bị kết án mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối (Điều 40).

Luật cũng bổ sung quy định sau khi có kết luận khỏi bệnh hoặc có kết luận đủ khả năng nhận thức, đủ khả năng điều khiển hành vi, người phạm tội có thể phải chịu trách nhiệm hình sự, tiếp tục chấp hành hình phạt (Điều 49).

Thay đổi thẩm quyền trong thi hành án hình sự

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự điều chỉnh một số thẩm quyền của TAND cấp tỉnh về TAND khu vực như sau: Xem xét, quyết định tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù; quyết định trưng cầu giám định pháp y, pháp y tâm thần đối với phạm nhân; quyết định áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh đối với người đang chấp hành án phạt tù.

Ngày 27-6-2025, Bộ trưởng Bộ Công an, Viện trưởng VKSND tối cao, Chánh án TAND tối cao ban hành Thông tư liên tịch số 04/2025/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC về phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự, quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự.

HUỲNH THƠ

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/nhung-diem-moi-cua-bo-luat-hinh-su-ap-dung-tu-1-7-2025-post859564.html