Những điều TP.HCM cần làm để thành đô thị thông minh trung tâm ASEAN

2 giờ trướcBài gốc

Với hơn 14 triệu dân và 66% diện tích có nguy cơ ngập vào năm 2050, TP.HCM đang đối mặt với thách thức nhưng cũng có nhiều cơ hội để vươn lên thành siêu đô thị thông minh hàng đầu Đông Nam Á.

Theo Giáo sư Nguyễn Quang Trung (đồng lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu thành phố thông minh và bền vững châu Á - Thái Bình Dương, Đại học RMIT Việt Nam), mặc dù đã có những bước tiến đáng kể trong chuyển đổi số với việc Việt Nam xếp thứ 19 toàn cầu về internet di động và thứ 35 về băng thông cố định, TP.HCM vẫn đang có khoảng cách so với các đô thị hàng đầu thế giới. Theo chỉ số CIMI 2025, thành phố chỉ xếp hạng 132/183 thành phố toàn cầu.

Giáo sư Nguyễn Quang Trung tin rằng TP.HCM là tâm điểm của các đại đô thị ASEAN tương lai

Những con số này phản ánh thực trạng đáng quan ngại. Về quy hoạch, TP.HCM xếp hạng 166, cho thấy sự thiếu đồng bộ và tầm nhìn dài hạn trong việc phát triển đô thị. Môi trường xếp hạng 162, phản ánh mức độ ô nhiễm và degradation môi trường nghiêm trọng. Giao thông xếp hạng 130, dù đây vẫn là vấn đề đau đầu hằng ngày của hàng triệu người dân.

Tuy nhiên, những con số này không phải để bi quan mà để thức tỉnh. TP.HCM vẫn có những nền tảng quan trọng như trung tâm giám sát đô thị, trung tâm chuyển đổi số và các dự án tầm cỡ như Saigon Sports City và Thủ Thiêm Eco Smart City đang từng bước hiện thực hóa.

Tầm nhìn 2050 và cuộc cách mạng đô thị

Đến năm 2050, TP.HCM đặt mục tiêu vươn lên trở thành trung tâm tài chính, công nghệ và đổi mới sáng tạo có sức ảnh hưởng lớn trong khu vực. Việc hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu đã tạo ra một đại đô thị thuộc nhóm lớn nhất Đông Nam Á về quy mô.

Chiến lược phát triển tập trung vào mô hình TOD (Transit-Oriented Development) với mục tiêu xây dựng 355km đường sắt đô thị vào năm 2035. Đây không chỉ là con số về cơ sở hạ tầng mà còn thể hiện tham vọng tái cấu trúc hoàn toàn không gian sống của hàng triệu người dân.

Lấy cảm hứng từ Tokyo và Seoul, TP.HCM hướng tới các khu đô thị mật độ cao nhưng thân thiện với người đi bộ, có phân khu chức năng rõ ràng. Mạng 5G và trí tuệ nhân tạo sẽ được ứng dụng rộng rãi trong giao thông và dịch vụ công, biến thành phố thành một "bộ não khổng lồ" có thể tự điều chỉnh và tối ưu hóa mọi hoạt động.

TP.HCM không đơn độc trong hành trình chuyển đổi này. Thành phố đang học hỏi từ những hình mẫu thành công như Singapore, Seoul và Thâm Quyến, nơi công nghệ được gắn liền chặt chẽ với nhu cầu thực tế của người dân.

Singapore đã chứng minh rằng một đô thị nhỏ có thể trở thành trung tâm tài chính toàn cầu nhờ quy hoạch thông minh và quản trị hiệu quả. Seoul đã thành công trong việc kết hợp truyền thống với hiện đại, tạo ra một đô thị vừa năng động vừa bền vững. Thâm Quyến từ một thị trấn nhỏ đã vươn lên thành "thung lũng Silicon của Trung Quốc" chỉ trong vài thập niên.

TP.HCM hướng tới là đô thị thông minh, đầu tàu kinh tế, khoa học của khu vực phía nam

Điểm chung của những thành phố ấy là họ không chỉ chạy theo công nghệ mà tập trung vào việc "đồng kiến tạo" những đô thị phục vụ hiệu quả và công bằng cho tất cả mọi người. Đây chính là bài học quý giá mà TP.HCM cần tiếp thu.

Để biến tầm nhìn 2050 thành hiện thực, TP.HCM cần những hành động quyết liệt ngay trong thập niên tới. Theo Giáo sư Nguyễn Quang Trung, "chuyển đổi thực sự đòi hỏi đổi mới mạnh mẽ hơn trong tư duy quản trị, tư duy thiết kế và thu hút nhân tài".

Tính bao trùm cần được đặt lên hàng đầu từ giai đoạn quy hoạch. Thành phố có thể học hỏi Barcelona và Seoul để thí điểm mô hình "đồng kiến tạo", mở rộng các nền tảng số như UDI Maps và My Parking ra vùng ngoại thành. Khi kỹ năng số trong lực lượng lao động Việt Nam vẫn còn phân bố chưa đồng đều, việc phổ cập năng lực số trở thành điều kiện tiên quyết để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.

Hợp tác công tư sẽ đóng vai trò then chốt trong việc huy động nguồn lực phát triển giao thông đô thị. Thành phố cần những chính sách đột phá như sandbox công nghệ, quỹ đổi mới và thủ tục hành chính tinh gọn để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Hợp tác quốc tế với các tổ chức như JICA, Mạng lưới thành phố thông minh ASEAN hay UN-Habitat sẽ mang lại những kinh nghiệm quý báu và nguồn lực cần thiết. Các đơn vị nghiên cứu như RMIT có thể hỗ trợ thông qua các phòng lab số, đối thoại chính sách và chương trình đào tạo, giúp thử nghiệm các sáng kiến và nhân rộng những mô hình hiệu quả.

Đặc biệt quan trọng là việc đào tạo nhân lực số. Theo Chiến lược chính phủ số, Việt Nam đặt mục tiêu vào Top 30 chính phủ điện tử toàn cầu năm 2030 và TP.HCM sẽ là địa phương tiên phong trong việc thực hiện mục tiêu này.

Tương lai trong tầm tay

Theo Giáo sư Nguyễn Quang Trung, chuyển đổi đô thị là cơ hội để tái định hình một siêu đô thị ở châu Á, nơi mọi người đều có cơ hội vươn lên. Giáo sư khẳng định: "Thành phố tương lai không chỉ mở rộng về quy mô, mà còn sâu sắc hơn về ý nghĩa: nơi công nhân và doanh nhân công nghệ sống cạnh nhau, không gian công cộng thúc đẩy kết nối và lớp trẻ cảm thấy mình thuộc về - không chỉ với nền kinh tế, mà với chính câu chuyện của thành phố của họ".

Hành trình đến 2050 của TP.HCM không chỉ là câu chuyện về một thành phố mà còn là câu chuyện về tương lai của cả Việt Nam. Với 25 năm trước mặt, thành phố có đủ thời gian để thực hiện những thay đổi cần thiết, nhưng cũng không còn thời gian để chần chừ.

Thách thức lớn nhất không phải là công nghệ hay nguồn lực, mà là sự quyết tâm và khả năng tạo ra sự đồng thuận xã hội cho một tầm nhìn chung. Nếu thành công, TP.HCM sẽ không chỉ là niềm tự hào của Việt Nam mà còn trở thành biểu tượng của phát triển bền vững tại châu Á. Cuộc đua với thời gian đã bắt đầu và TP.HCM đang sở hữu tất cả những yếu tố cần thiết để về đích.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nhung-dieu-tp-hcm-can-lam-de-thanh-do-thi-thong-minh-trung-tam-asean-237596.html