Những đô thị tiên phong kiến tạo giao thông sạch

12 giờ trướcBài gốc

Madrid (Tây Ban Nha) thúc đẩy chiến lược đô thị sạch “Madrid 360”

Madrid đang trở thành một trong những TP châu Âu tiên phong về giao thông xanh và phát triển bền vững. Chiến lược môi trường “Madrid 360” là nền tảng quan trọng để TP cải thiện chất lượng không khí, giảm khí thải nhà kính và hướng tới một đô thị thân thiện hơn với con người. Các chính sách không chỉ tập trung vào quản lý giao thông mà còn lồng ghép mục tiêu bảo vệ môi trường và nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Một trong những bước tiến đáng chú ý là TP đã loại bỏ hoàn toàn xe buýt chạy dầu diesel vào cuối năm 2022. Hiện nay, toàn bộ đội xe buýt của EMT Madrid - đơn vị phụ trách vận tải công cộng đô thị - đều vận hành bằng khí nén tự nhiên hoặc điện. Nhờ vậy, Madrid trở thành TP lớn đầu tiên ở châu Âu có hệ thống xe buýt đô thị 100% sạch. Đây là cột mốc quan trọng, giúp giảm đáng kể lượng khí thải độc hại và tạo nền tảng cho việc mở rộng hạ tầng vận tải thân thiện môi trường.

Song song với việc chuyển đổi nhiên liệu cho xe buýt, Madrid còn đầu tư mạnh vào mạng lưới xe đạp công cộng. Hệ thống BiciMAD, ra mắt năm 2014, hiện đã mở rộng phủ khắp TP với hơn 7.500 xe đạp điện và hơn 600 trạm. Nhờ vậy, người dân có thêm lựa chọn xanh trong những quãng đường ngắn, góp phần giảm bớt áp lực cho đường phố vốn thường xuyên đông đúc. Xe đạp điện cũng mở rộng cơ hội di chuyển cho cả những người không quen hoặc không đủ sức khỏe để sử dụng xe đạp truyền thống.

Đi bộ được xem là phương thức di chuyển xanh được khuyến khích nhất. Luật “Movilidad Sostenible” và các dự án quy hoạch như Madrid Nuevo Norte đều chú trọng phát triển vỉa hè, quảng trường và tuyến phố thân thiện hơn với người đi bộ. Đây không chỉ là giải pháp giao thông, mà còn là cách cải thiện không gian sống, tạo sự gắn kết cộng đồng và giảm phụ thuộc vào ô tô cá nhân.

Toàn bộ đội xe buýt của EMT Madrid - đơn vị phụ trách vận tải công cộng đô thị - đều vận hành bằng khí nén tự nhiên hoặc điện. Ảnh: Shutterstock

Một trụ cột khác trong chiến lược "Madrid 360" là việc xây dựng và mở rộng vùng phát thải thấp. Những khu vực trung tâm ngày càng được giới hạn hoặc cấm hẳn xe ô tô gây ô nhiễm, nhằm giảm nồng độ khí độc hại và khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện sạch.

Chính quyền cũng áp dụng biện pháp linh hoạt như cho phép miễn phí xe buýt và BiciMAD trong những giai đoạn đặc biệt, ví dụ như thời điểm đầu năm học, để thúc đẩy thói quen sử dụng phương tiện công cộng.

Chennai (Ấn Độ) mở rộng mạng lưới giao thông xanh hiện đại

Chennai, một trong những TP đông dân và phát triển nhanh nhất Ấn Độ, đang nổi lên như một điểm sáng trong khu vực nhờ những bước đi mạnh mẽ hướng tới hệ thống giao thông xanh và bền vững.

Từ nhiều năm nay, chính quyền đã kiên trì tái thiết các tuyến phố, ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp. Nhờ đó, hơn 100km đường đã được nâng cấp với vỉa hè rộng rãi, an toàn, trong đó Pondy Bazaar trở thành khu phố đi bộ tiêu biểu. Trên nền tảng thành công này, TP tiếp tục triển khai kế hoạch "Complete Streets" với mục tiêu 250km đường thân thiện cho phương tiện xanh, qua đó thúc đẩy thay đổi thói quen di chuyển và giảm đáng kể sự phụ thuộc vào xe cá nhân.

Cùng với định hướng ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp, Chennai cũng bước vào giai đoạn mới với việc phát triển mạnh mẽ hệ thống xe buýt điện. Đầu năm 2025, TP đã đưa vào hoạt động 120 xe tại depot Vyasarpadi, sau đó tiếp tục bổ sung 135 chiếc, trong đó có nhiều xe có điều hòa phục vụ hành lang công nghệ thông tin trên đường OMR đông đúc.

Tất cả đều được trang bị GPS, camera giám sát, thiết kế hỗ trợ người khuyết tật và cơ chế thuận tiện cho hành khách lên xuống, phản ánh rõ quyết tâm nâng cao chất lượng dịch vụ. Trên nền tảng này, mục tiêu trước mắt là đạt 625 xe buýt điện, qua đó từng bước thay thế phương tiện chạy dầu truyền thống.

Đặc biệt, hình ảnh xe buýt hai tầng quen thuộc cũng sẽ trở lại trong diện mạo điện hiện đại, vừa phục vụ nhu cầu đi lại hằng ngày vừa đáp ứng hoạt động du lịch. Không chỉ tập trung vào phương tiện, Chennai còn hướng đến một hệ thống di chuyển liền mạch.

Chính quyền TP đặt mục tiêu tăng gấp đôi lượng hành khách đi xe buýt từ 2,8 triệu lên 5,3 triệu người mỗi ngày vào năm 2032. Một ứng dụng vé điện tử tích hợp có tên “Anna-Ride Booking” đang được phát triển, cho phép hành khách sử dụng chung cho metro, xe buýt và cả dịch vụ kết nối chặng cuối, góp phần tạo sự thuận tiện và khuyến khích người dân rời bỏ xe cá nhân.

Metro cũng là mảnh ghép quan trọng trong chiến lược giao thông xanh. Hiện hệ thống có hai tuyến dài hơn 50km với khoảng 400.000 lượt khách mỗi ngày. Giai đoạn hai đang xây dựng với tổng chiều dài 119km, dự kiến hoàn thành vào năm 2026, đưa Chennai trở thành một trong những TP có mạng lưới metro lớn nhất cả nước. Một số ga như Saidapet đã lắp đặt pin mặt trời, chủ động cung cấp năng lượng sạch cho vận hành hằng ngày.

Song song với việc mở rộng vận tải công cộng, Chennai ứng dụng hệ thống quản lý giao thông thông minh tại hơn 100 nút giao, tích hợp camera giám sát và công nghệ nhận diện biển số để xử phạt và ưu tiên cho xe cứu thương. Trong lĩnh vực logistics, các DN khởi nghiệp đã triển khai xe tải điện nhỏ phục vụ giao hàng, mở ra hướng đi mới cho vận chuyển xanh nội đô.

Curitiba (Brazil) tiên phong với hệ thống BRT bền vững

Curitiba, thủ phủ bang Paraná của Brazil, từ lâu đã được coi là biểu tượng toàn cầu về giao thông xanh. Năm 1974, TP tiên phong vận hành hệ thống xe buýt nhanh (BRT) mang tên Rede Integrada de Transporte (RIT), một mô hình thay thế chi phí thấp cho tàu điện ngầm. Điểm đặc biệt của hệ thống này là thiết kế trạm dạng ống khép kín, giúp hành khách thanh toán trước khi lên xe, giảm thời gian dừng đỗ. Xe buýt khớp nối chạy trên làn đường riêng có sức chứa lớn, mỗi ngày phục vụ hàng triệu lượt khách. Nhờ đó, Curitiba hạn chế đáng kể ùn tắc và giảm lượng khí thải từ phương tiện cá nhân.

Yếu tố môi trường luôn được lồng ghép trong quá trình phát triển giao thông. TP đã đưa nhiên liệu sinh học từ đậu nành vào sử dụng cho đội xe buýt, giảm tới 50% lượng khí thải so với dầu diesel. Không dừng lại ở đó, chính quyền đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 33% xe buýt không phát thải và toàn bộ hệ thống chuyển sang năng lượng sạch vào năm 2050.

Curitiba cũng gắn kết quy hoạch đô thị với phát triển giao thông xanh thông qua nguyên tắc định hướng giao thông công cộng (Transit-Oriented Development - TOD). Các khu dân cư và thương mại được bố trí dọc theo hành lang BRT, khuyến khích người dân di chuyển bằng xe buýt thay vì ô tô cá nhân. Mô hình này không chỉ làm giảm phát thải mà còn giúp TP duy trì diện tích không gian xanh, tạo cân bằng giữa phát triển và môi trường.

Ảnh hưởng của Curitiba lan tỏa mạnh mẽ ra thế giới. Hơn 150 TP đã học hỏi và áp dụng kinh nghiệm từ hệ thống BRT tại đây, từ Bogotá ở Colombia đến nhiều đô thị châu Á và châu Phi. Một số tuyến trong hệ thống RIT đã được Viện Chính sách Giao thông và Phát triển (ITDP) đánh giá đạt chuẩn vàng và bạc nhờ những đóng góp về môi trường và giảm phát thải.

Sau nhiều thập kỷ kiên trì, Curitiba đã chứng minh một TP có thể đồng thời mở rộng hạ tầng giao thông công cộng và giảm ô nhiễm. Từ việc ứng dụng nhiên liệu sinh học, phát triển BRT đến những mục tiêu không phát thải đầy tham vọng, Curitiba trở thành hình mẫu cho các đô thị đang tìm kiếm giải pháp giao thông xanh và bền vững.

Tùng Lâm

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/nhung-do-thi-tien-phong-kien-tao-giao-thong-sach.840128.html