Mô hình trồng dưa trong nhà lưới tại xã Hoằng Đạt (Hoằng Hóa). Ảnh: Ngân Hà
Nhớ lại những ngày cuối vụ đông vừa qua, khi cái rét ngọt vẫn còn đọng lại, thôn Kim Sơn, xã Hoằng Tiến (Hoằng Hóa) rộn ràng mùa thu hoạch khoai tây. Những củ khoai tây to đều, vàng óng được phân loại vào từng túi nilon lớn, xếp ngay ngắn trên bờ ruộng chờ xe tải đến vận chuyển. Đây không chỉ là cảnh tượng quen thuộc của một mùa vụ, mà là minh chứng rõ nét cho cuộc tái cơ cấu nông nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ trên vùng đất xứ Thanh. Ông Lê Văn Tư, trưởng thôn Kim Sơn, không giấu được niềm vui: "Đây là năm thứ 5 người dân ở đây sản xuất khoai tây liên kết với doanh nghiệp. Mỗi năm 3 vụ, không cho đất nghỉ... hệ số sử dụng đất nông nghiệp đạt đến 2,35 lần. Với năng suất 1,4 tấn/sào và giá thu mua ổn định 7.500 đồng/kg, một sào khoai tây mang lại hiệu quả kinh tế gấp 3 - 4 lần so với trồng lúa truyền thống".
Tương tự, tại xã Hoằng Lưu, 120 hộ dân liên kết với Công ty TNHH Xuân Minh trồng 20ha khoai tây, 10ha cà rốt. Mỗi ha đất trồng cây hàng hóa luân phiên canh tác 3 vụ/năm, giá trị mang lại có thể đạt 120 - 150 triệu đồng/ha/vụ. Mô hình sản xuất liên kết ở Hoằng Lưu đã được triển khai từ 7 - 8 năm trở lại đây. Đặc biệt, từ khi áp dụng khoa học, công nghệ, đưa cơ giới hóa vào sản xuất, hợp đồng cam kết đầu ra cho sản phẩm, người dân hào hứng tham gia. Phần lớn diện tích liên kết được đầu tư hệ thống tưới tự động nên cây trồng đạt năng suất, chất lượng cao.
Riêng huyện Hoằng Hóa, chỉ tính trong năm 2024, toàn huyện có 769,5ha cây trồng liên kết theo chuỗi giá trị, tăng 340ha so với cùng kỳ năm 2023. Nhiều tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, HTX trong và ngoài huyện đã xây dựng mối liên kết sản xuất bền vững, lâu dài với người dân.
Sự thay đổi này không đến một cách tự nhiên. Đằng sau những cánh đồng màu xanh tươi là cả một chính sách đầu tư toàn diện mà tỉnh đã triển khai trong suốt giai đoạn 2021-2025. Với tổng kinh phí trên 3.500 tỷ đồng từ các nguồn vốn khác nhau, tỉnh đã tập trung đầu tư cho phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững. Trong đó, nguồn vốn đầu tư công đạt gần 1.934 tỷ đồng, bao gồm 717 tỷ đồng từ ngân sách trung ương; 212,5 tỷ đồng vốn nước ngoài (ODA) và hơn 1.004 tỷ đồng vốn đầu tư công ngân sách tỉnh. Bên cạnh đó, nguồn chi thường xuyên từ sự nghiệp kinh tế trong giai đoạn 2021-2024 đã đạt hơn 1.401 tỷ đồng. Một trong những chính sách quan trọng nhất là Nghị quyết số 185/2021/NQ-HĐND về phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân với tổng kinh phí thực hiện gần 375 tỷ đồng. Chính sách này đã hỗ trợ xây dựng 239ha vùng sản xuất rau an toàn tập trung chuyên canh, hỗ trợ hạ tầng cho 13 khu trang trại chăn nuôi tập trung và hỗ trợ phát triển trồng rừng thâm canh 25.196ha; làm đường lâm nghiệp vùng trồng rừng sản xuất tập trung 16.600ha; cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững cho 16.115ha...
Đặc biệt, chính sách khuyến khích tích tụ, tập trung đất đai để phát triển sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao theo Nghị quyết số 192/2019/NQ-HĐND ngày 16/10/2019 của HĐND tỉnh đã hỗ trợ chuyển nhượng 11ha và thuê đất 6.777ha với tổng kinh phí 38,855 tỷ đồng, tạo thuận lợi cho việc hình thành các vùng sản xuất tập trung, áp dụng công nghệ hiện đại. Để hỗ trợ cho sự phát triển này, tỉnh đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng. Từ nguồn vốn được bố trí, đã có 114 công trình hồ chứa, 57 đập dâng, 19 trạm bơm, 62 tuyến kênh, 115km đê, 76km đường lâm nghiệp, 18 trạm bảo vệ rừng... được đầu tư xây dựng, cải tạo. Những công trình này đã từng bước hoàn thiện hệ thống hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống Nhân dân.
Sự đầu tư vào khoa học, công nghệ đã thay đổi hoàn toàn cách thức sản xuất nông nghiệp. Việc ứng dụng cơ giới hóa từ khâu chuẩn bị đất, gieo trồng đến thu hoạch đã giảm sức lao động, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Hệ thống tưới tiết kiệm nước, các biện pháp canh tác tiên tiến được áp dụng rộng rãi.
Với mục tiêu tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm từ 3% trở lên, sản lượng lương thực có hạt hàng năm ổn định ở mức 1,5 triệu tấn, diện tích đất nông nghiệp được tích tụ, tập trung để sản xuất nông nghiệp quy mô lớn tăng thêm 50 nghìn ha, tỉnh Thanh Hóa đang hướng tới mục tiêu thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2030 gấp 1,5 lần so với năm 2025.
Theo kế hoạch phát triển của tỉnh đến năm 2030, sẽ duy trì và phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, quy mô lớn với diện tích ấn tượng: vùng lúa thâm canh năng suất, chất lượng cao 150 nghìn ha, vùng trồng ngô thâm canh năng suất, chất lượng cao 20 nghìn ha, vùng mía nguyên liệu 16,5 nghìn ha, vùng sắn nguyên liệu 11 nghìn ha, vùng trồng cây ăn quả tập trung 18 nghìn ha, sản xuất rau an toàn tập trung 20 nghìn ha...
Đi trên những cánh đồng rộn ràng mùa thu hoạch, có thể thấy rõ sự đổi thay mạnh mẽ của nông nghiệp tỉnh ta. Từ những cánh đồng lúa đơn điệu đã chuyển mình thành những vùng sản xuất đa dạng, hiện đại với hệ số sử dụng đất cao. Vẫn những cánh đồng quen thuộc, vẫn công việc đồng áng quanh năm thường nhật, song ở một tâm thế mới, hình thức sản xuất mới, những “bờ xôi, ruộng mật” và tinh thần cần cù lao động đã mang đến những mùa bội thu.
Hành trình tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh không chỉ là sự thay đổi về mặt kinh tế mà còn là cuộc cách mạng về tư duy, cách thức tổ chức sản xuất. Khi những dòng vốn đầu tư được điều phối một cách khoa học, có định hướng, đã thực sự làm thay đổi diện mạo đồng quê, mang lại cuộc sống khá giả hơn cho người nông dân và định hình nên một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững.
Ngân Hà