Các bị cáo được xét kháng cáo tại phiên tòa phúc thẩm
Khắc phục thêm hậu quả để xin giảm hình phạt
Tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân tối cao tại Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử theo trình tự phúc thẩm, xét kháng cáo của 12 bị cáo trong vụ án liên quan tới các sai phạm xảy ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn Phúc Sơn (Tập đoàn Phúc Sơn) và các đơn vị, địa phương liên quan.
Trước đó, có 15 bị cáo làm đơn kháng cáo, song bị cáo Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Phúc Sơn đã rút kháng cáo, chấp nhận bản án 30 năm tù.
Cùng với đó, bị cáo Lê Viết Chữ, cựu Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi (cũ) và Lưu Quang Huy, cựu Trưởng Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ, cũng rút đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.
Nhiều cựu lãnh đạo tại tỉnh Vĩnh Phúc (cũ) được xét kháng cáo, gồm: Hoàng Thị Thúy Lan, cựu Bí thư Tỉnh ủy (án sơ thẩm 14 năm tù); Lê Duy Thành, cựu Chủ tịch UBND tỉnh (án sơ thẩm 12 năm tù); Phạm Hoàng Anh, cựu Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy (án sơ thẩm 8 năm tù); Phạm Văn Vọng, cựu Bí thư Tỉnh ủy (án sơ thẩm 3 năm tù); Phùng Quang Hùng, cựu Chủ tịch UBND tỉnh (án sơ thẩm 3 năm tù).
Hệ lụy là Tập đoàn Phúc Sơn đã trúng thầu trái quy định 14 gói thầu, dự án tại các tỉnh trên, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 459 tỷ đồng; đồng thời chiếm đoạt hơn 504 tỷ đồng với hành vi để ngoài sổ sách hàng nghìn tỷ từ hoạt động kinh doanh bất động sản mà không kê khai, nộp thuế đầy đủ theo quy định.
Trong các đơn kháng cáo gửi tới tòa phúc thẩm, tất cả các bị cáo đều đề nghị được xem xét giảm nhẹ hình phạt, xin được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ hoặc chuyển sang hình phạt cảnh cáo.
Trình bày tại phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Hoàng Thị Thúy Lan cho biết, quá trình nhận nhiệm vụ làm Bí thư Tỉnh ủy hơn 8 năm, nhiều năm làm Ủy viên Trung ương, đã luôn dành hết thời gian, tâm huyết trong công việc để cố gắng đưa Vĩnh Phúc (cũ) từ một tỉnh khó khăn trở thành một trong những địa phương phát triển dẫn đầu đất nước, đặc biệt về kinh tế.
“Năm 2016 khi bị cáo nhận nhiệm vụ thì kết quả thu ngân sách của địa phương khá thấp. Sau đó bị cáo đã cùng tập thể Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy nỗ lực trong công tác lãnh đạo đưa kinh tế tỉnh phát triển đi lên. Đến năm 2023 tốc độ tăng trưởng của địa phương cao nhất cả nước”, cựu Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc (cũ) trình bày.
Bị cáo Hoàng Thị Thúy Lan cũng cho biết, bản thân đang bị mắc nhiều bệnh tật. Ngoài việc đã nộp lại số tiền đã nhận hối lộ gần 50 tỷ đồng, bị cáo này cũng xin được dùng 2 mảnh đất để tiếp tục khắc phục thêm hậu quả vụ án, mong tòa phúc thẩm xem xét giảm án cho bị cáo sớm trở về với gia đình, xã hội.
Trong khi đó, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc (cũ) Lê Duy Thành cũng xin nộp thêm 200 triệu đồng để khắc phục hậu quả của vụ án. Bị cáo trình bày, đã cùng gia đình nỗ lực khắc phục hậu quả vụ án, có nhiều hoạt động thiện nguyện nên xin được hưởng khoan hồng, xin được giảm án.
Nhiều bị cáo được xét kháng cáo cũng trình bày thêm các thành tích trong công tác, thể hiện sự ăn năn hối cải, mong muốn khắc phục thêm một phần hậu quả do những hành vi của bản thân đã gây ra, đồng thời xin Hội đồng xét xử phúc thẩm cho hưởng khoan hồng.
Dùng danh nghĩa “đẩy nhanh tiến độ” để chỉ định thầu
Trước đó, quá trình điều tra vụ án xác định, tại tỉnh Phú Thọ, dưới danh nghĩa “đẩy nhanh tiến độ” phục vụ Giỗ Tổ Hùng Vương và lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long, một loạt sai phạm nghiêm trọng trong hoạt động đấu thầu đã được thực hiện, tạo điều kiện cho Tập đoàn Phúc Sơn trúng nhiều gói thầu quy mô lớn tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng.
Theo đó, đầu năm 2009, Nguyễn Văn Hậu, tiếp cận Nguyễn Tiến Khôi, thời điểm đó là Giám đốc Khu di tích lịch sử Đền Hùng, bày tỏ mong muốn được tham gia các hạng mục thuộc Dự án Trung tâm lễ hội.
Sau đó, Khôi dẫn Hậu gặp Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ thời điểm này là Ngô Đức Vượng và Chủ tịch UBND tỉnh là Nguyễn Doãn Khánh. Hai lãnh đạo này được xác định đã đồng ý ủng hộ, chỉ đạo tạo điều kiện để Tập đoàn Phúc Sơn tham gia và trúng thầu các dự án.
Tháng 6/2009, Nguyễn Doãn Khánh ký công văn kiến nghị Thủ tướng cho phép chỉ định thầu 6 dự án triển khai tại Khu di tích Đền Hùng, với lý do cần gấp rút hoàn thành để phục vụ các sự kiện chính trị - văn hóa lớn.
Sau khi được chấp thuận, UBND tỉnh Phú Thọ, Khu di tích lịch sử Đền Hùng và các ban quản lý dự án liên tiếp phê duyệt thiết kế, dự toán, hồ sơ yêu cầu, đồng thời chỉ định Tập đoàn Phúc Sơn trúng thầu 3 gói xây lắp lớn, gồm: gói Bãi đỗ xe số 2 trị giá hơn 56 tỷ đồng; gói Đường trục hành lễ hơn 127 tỷ đồng; và gói Nhà làm việc - nhà đón tiếp hơn 129 tỷ đồng, với tổng giá trị trên 265,5 tỷ đồng.
Dưới sự chỉ đạo của Nguyễn Tiến Khôi, Ban Quản lý Dự án Đền Hùng do Lưu Quang Huy làm Tổ trưởng Tổ chuyên gia đã tiết lộ toàn bộ thông tin về bản vẽ thi công, dự toán và hồ sơ yêu cầu cho Tập đoàn Phúc Sơn thông qua Phạm Ngọc Cương, nhân viên của doanh nghiệp này. Có trước dữ liệu nội bộ, Phúc Sơn lập hồ sơ đề xuất theo kiểu “may đo”, dù thực tế không đáp ứng yêu cầu về năng lực thi công theo quy định.
Để hợp thức hóa năng lực tài chính và kinh nghiệm, Nguyễn Văn Hậu chỉ đạo cấp dưới sử dụng 8 hợp đồng không đạt tiêu chuẩn, trong đó có hợp đồng bị sửa đổi, thậm chí giả mạo giá trị, nhằm “vẽ” năng lực tương tự.
Báo cáo tài chính của doanh nghiệp trong 3 năm liên tiếp cũng được lập khống, chỉ có chữ ký nội bộ, không được cơ quan thuế xác nhận, vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về đấu thầu.
Mặc dù vậy, Lưu Quang Huy vẫn vừa lập báo cáo đánh giá hồ sơ đề xuất, vừa thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu. Trên cơ sở đó, Nguyễn Tiến Khôi ký các quyết định phê duyệt kết quả, chính thức trao các gói thầu cho Tập đoàn Phúc Sơn.
Sau khi trúng thầu, Tập đoàn Phúc Sơn không trực tiếp thi công mà chuyển nhượng toàn bộ khối lượng cho 4 doanh nghiệp khác gồm: Công ty Tiến Thịnh, Toàn Lộc, T&Q và Hùng Dũng. Các nhà thầu phụ này buộc phải “cắt chuyển” lại cho Phúc Sơn hơn 17,4 tỷ đồng từ giá trị khối lượng đã thực hiện.
Ngoài ra, 35 đơn vị cung cấp vật liệu cũng bị yêu cầu chuyển lại hơn 16 tỷ đồng tiền chênh lệch. Tổng số tiền Nguyễn Văn Hậu và Tập đoàn Phúc Sơn hưởng lợi bất chính từ 3 gói thầu tại Đền Hùng được xác định là 33,49 tỷ đồng.
Không dừng lại ở đó, năm 2011, với các mối quan hệ đã thiết lập, Nguyễn Văn Hậu tiếp tục nhờ cậy Nguyễn Doãn Khánh, khi đó là Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ, để được tạo điều kiện tham gia gói thầu “Phòng chống cháy rừng” trị giá hơn 97,7 tỷ đồng.
Dù không đủ điều kiện, Phúc Sơn vẫn được cung cấp toàn bộ hồ sơ thiết kế, dự toán từ Lưu Quang Huy và Lê Đức Thọ. Gói thầu được chỉ định, không qua thẩm định năng lực tài chính, kinh nghiệm thi công.
Sau khi trúng thầu, toàn bộ khối lượng tiếp tục bị chuyển nhượng cho Công ty Phúc Sinh thi công, đổi lại khoản “cắt chuyển” hơn 21,37 tỷ đồng và 132 triệu đồng tiền chênh lệch vật liệu đất đắp. Tổng thiệt hại ngân sách Nhà nước từ gói thầu này được xác định là khoảng 21,5 tỷ đồng.
Gắn mác “hồi sinh dự án” để trục lợi nghìn tỷ
Tại tỉnh Vĩnh Phúc (cũ), năm 2016, Dự án Chợ đầu mối nông sản thực phẩm, hệ thống kho vận và khu đô thị thương mại Vĩnh Tường (dự án Chợ đầu mối Vĩnh Tường), với quy mô rộng 188 ha, do Công ty Sông Hồng Thăng Long làm chủ đầu tư, bị liệt vào diện thu hồi do chậm tiến độ.
Nguyễn Văn Hậu đã mua lại cổ phần doanh nghiệp này, sau đó tách, thành lập pháp nhân mới. Để đạt được mục đích, Hậu tìm đến Bí thư Tỉnh ủy thời điểm này là Hoàng Thị Thúy Lan, nhờ “can thiệp”.
Các lãnh đạo bên dưới như Phạm Hoàng Anh, Lê Duy Thành đã được nhận chỉ đạo để thúc đẩy việc chia tách doanh nghiệp, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch, đẩy nhanh quy trình sở hữu, thực hiện dự án về tay Tập đoàn Phúc Sơn, dù Bộ Xây dựng đã có cảnh báo về việc hồ sơ không đầy đủ, quy hoạch không phù hợp.
Chỉ trong vài tuần, mọi thủ tục được “hợp thức hóa”, và Công ty Thăng Long chính thức trở thành chủ đầu tư của dự án có quy mô sử dụng đất gần 93 ha, tổng vốn đầu tư tạm tính hơn 2.400 tỷ đồng, mà không qua bất kỳ hình thức đấu giá quyền sử dụng đất nào.
Thêm vào đó, trong quá trình xác định giá trị quyền sử dụng đất đối với lô đất ở thương mại có diện tích 5,4 ha, Nguyễn Văn Hậu tiếp tục nhận được sự giúp đỡ của nhiều cán bộ liên quan, giúp giảm từ hơn 708 tỷ đồng xuống chỉ còn hơn 507 tỷ đồng, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước hơn 200 tỷ đồng.
Để được ủng hộ, Nguyễn Văn Hậu cũng đã nhiều lần gặp gỡ, thỏa thuận và đưa hối lộ 50 tỷ đồng và 2,360 triệu USD cho các cựu lãnh đạo tỉnh Vĩnh Phúc, trong đó bị cáo Hoàng Thị Thúy Lan nhận 25 tỷ đồng và 1 triệu USD; Lê Duy Thành nhận 20 tỷ đồng và 1,3 triệu USD.
Các sai phạm còn xảy ra tại Gói thầu số 1 và số 3, thuộc Dự án cải tạo, nâng cấp đê tả sông Hồng (huyện Vĩnh Tường cũ) có tổng mức đầu tư hơn 1.100 tỷ đồng, đã bị điều chỉnh từ hình thức đấu thầu rộng rãi sang chỉ định thầu trái quy định.
Theo đó, dù tuyến đê được cơ quan chuyên môn xác định là không thuộc diện công trình khẩn cấp, song địa phương này vẫn cố tình “hợp thức hóa” hồ sơ nhằm hợp lý hóa điều kiện chỉ định thầu, dù doanh nghiệp này không đáp ứng năng lực tài chính, kinh nghiệm.
Tập đoàn Phúc Sơn sau đó đã trúng thầu và chuyển nhượng thầu trái quy định, cắt % tiền từ các nhà thầu phụ và đơn vị cung ứng vật liệu, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước gần 290 tỷ đồng.
Ngoài ra, tại nhiều gói thầu khác tại tỉnh Vĩnh Phúc (cũ) và tỉnh Quảng Ngãi (cũ) cũng để xảy ra sai phạm, khi Nguyễn Văn Hậu dùng tiền, quyền lực mềm để móc nối, thao túng hệ thống chính trị tại địa phương.
Huệ Nguyễn