Y tế cơ sở ở TP.HCM đối mặt nhiều khó khăn sau đại dịch. Ảnh minh họa: Duy Hiệu.
Ngày 30/10, tại TP.HCM, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp cùng Bệnh viện Từ Dũ tổ chức tọa đàm “Triển khai thực hiện Nghị quyết số 72-NQ/TW: Điều trị, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân”. Sự kiện quy tụ lãnh đạo ngành y tế, các bệnh viện lớn và chuyên gia đầu ngành nhằm đánh giá thực trạng hệ thống y tế thành phố trong bối cảnh đổi mới toàn diện.
Thiếu nhân lực, hạ tầng và cơ chế chia sẻ dữ liệu
Một trong những vấn đề nổi bật được nêu tại tọa đàm là tình trạng lưu trữ hồ sơ giấy khổng lồ tại các bệnh viện. Bác sĩ chuyên khoa II Võ Đức Chiến, Giám đốc Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, cho biết nhiều hồ sơ bệnh án cũ vẫn được lưu trữ tới 30 năm (tâm thần), 20 năm (tai nạn lao động).
"Dù đã triển khai bệnh án điện tử, nhiều giao dịch vẫn buộc dùng giấy, đặc biệt với giấy tờ có chữ ký bệnh nhân. Nếu diện tích lưu trữ hồ sơ giấy càng tăng, diện tích phục vụ người bệnh sẽ càng giảm", bác sĩ Chiến nói.
Theo dự tính, giai đoạn 2020-2029, tổng số hồ sơ giấy cần lưu trữ có thể đạt 458.000 bộ, chiếm hơn 1.000 m² diện tích kho, tương đương cả một khu điều trị. Điều này gây lãng phí nhân lực, chi phí và không gian, trong khi khả năng khai thác dữ liệu thấp.
Trong khi đó, PGS.TS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, cho biết trong hơn một thập kỷ qua, ngành y tế Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến quan trọng trong ứng dụng công nghệ thông tin. Hầu hết các bệnh viện tuyến trung ương và tuyến tỉnh đã triển khai các hệ thống quản lý như HIS, LIS, RIS-PACS và đang từng bước tiến tới bệnh án điện tử (EMR).
Ngành y tế TP.HCM dần về đích trong việc triển khai bệnh án điện tử vẫn gặp khó khi chuyển đổi số. Ảnh: Duy Hiệu.
Tuy nhiên, mức độ ứng dụng giữa các cơ sở y tế vẫn chưa đồng đều. Nhiều nơi triển khai còn manh mún, thiếu đồng bộ; dữ liệu y tế chưa được kết nối xuyên suốt giữa các tuyến; hạ tầng công nghệ còn hạn chế; nguồn nhân lực công nghệ thông tin y tế vừa thiếu vừa yếu.
Quá trình ứng dụng công nghệ thông tin trong bệnh viện còn gặp nhiều khó khăn. Trước hết, nhân lực công nghệ thông tin y tế vẫn còn thiếu hụt; đa số nhân viên y tế chưa được đào tạo bài bản về công nghệ thông tin, trong khi đội ngũ kỹ sư công nghệ thông tin lại thiếu hiểu biết chuyên sâu về quy trình y khoa.
Bên cạnh đó, hạ tầng công nghệ còn nhiều hạn chế. Các bệnh viện gặp khó khăn trong việc đầu tư thiết bị, máy chủ, hệ thống bảo mật và duy trì vận hành do ràng buộc ngân sách.
Ngoài ra, cơ chế chia sẻ dữ liệu y tế quốc gia chưa hoàn thiện khiến thông tin bệnh án, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh vẫn bị phân mảnh, thiếu nền tảng tích hợp và chuẩn hóa. Các rào cản pháp lý liên quan đến bảo mật, định danh y tế và lưu trữ dữ liệu sức khỏe cá nhân cũng chưa được hoàn thiện, gây lúng túng trong triển khai thực tế.
Trạm y tế thiếu bác sĩ, trang thiết bị lạc hậu
Phát biểu tại tọa đàm, TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, cho biết thành phố luôn xác định vai trò tiên phong trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe người dân. Tuy nhiên, sau đại dịch Covid-19, nhiều vấn đề cũ vẫn chưa được giải quyết triệt để, đặc biệt ở tuyến cơ sở.
"Chúng tôi quán triệt tinh thần Nghị quyết 72, xây dựng hệ thống y tế đồng bộ, hiện đại, thống nhất, lấy người dân làm trung tâm và chất lượng phục vụ làm thước đo. Nhưng muốn thực hiện được điều đó, phải tháo gỡ nhiều rào cản về nhân lực, tài chính và cơ sở hạ tầng", bác sĩ Châu nói.
Bài học từ đại dịch cho thấy chỉ khi y tế cơ sở đủ mạnh, hệ thống y tế mới có thể trụ vững trước khủng hoảng. TP.HCM đã triển khai mô hình "Phòng bệnh chủ động - Chữa bệnh chuyên sâu". Trong đó, y tế cơ sở là người gác cổng, y tế dự phòng là chìa khóa đầu tiên, và y tế chuyên sâu là đòn bẩy kỹ thuật.
Y tế TP.HCM còn nhiều rào cản về nhân lực, tài chính và cơ sở hạ tầng. Ảnh: Quỳnh Danh.
Từ năm 2021, TP.HCM triển khai hàng loạt đề án trọng điểm nhằm nâng cao chất lượng hệ thống y tế và khả năng phục vụ người dân. Trong đó, thành phố tập trung phát triển mô hình y tế cộng đồng hiện đại, củng cố năng lực chăm sóc sức khỏe ban đầu và quản lý hiệu quả các bệnh không lây nhiễm.
Song song đó,Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) được định hướng trở thành trung tâm dự phòng hiện đại, có khả năng cảnh báo sớm và ứng phó nhanh với dịch bệnh.
Thành phố cũng chú trọng phát triển nguồn nhân lực y tế tuyến cơ sở, với các chính sách đãi ngộ và cơ chế gắn kết đội ngũ bác sĩ với cộng đồng, nhằm bảo đảm mỗi người dân đều được tiếp cận dịch vụ y tế kịp thời. Y tế thông minh được xem là hướng đi chiến lược, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành và khám chữa bệnh từ xa.
Đặc biệt, TP.HCM ưu tiên huy động các nguồn lực xã hội, thúc đẩy hợp tác công - tư để đầu tư hạ tầng, trang thiết bị và công nghệ, từng bước xây dựng hệ thống y tế hiện đại, bền vững.
Ba năm qua, TP.HCM huy động 535 nhân viên y tế (492 bác sĩ, 43 điều dưỡng) hỗ trợ tuyến cơ sở, cùng 821 bác sĩ trẻ mới tốt nghiệp về làm việc tại trạm y tế. Mạng lưới 13.255 cộng tác viên sức khỏe cộng đồng cũng được hình thành, đóng vai trò quan trọng trong truyền thông, giám sát và phòng dịch.
Dù vậy, theo bác sĩ Châu, y tế cơ sở vẫn chưa đủ mạnh để “gác cổng” hiệu quả. Một số trạm y tế thiếu bác sĩ, trang thiết bị lạc hậu, không đáp ứng nhu cầu người dân. Chênh lệch chất lượng dịch vụ giữa trung tâm và vùng ven vẫn lớn.
Nhiều nút thắt cần tháo gỡ
Hiện TP.HCM có 38 Trung tâm Y tế khu vực, 168 trạm y tế phường, xã và 296 điểm y tế, tạo nên mạng lưới chăm sóc sức khỏe rộng khắp. Tuy nhiên, hoạt động giữa các đơn vị vẫn chưa đồng đều, khiến hiệu quả phục vụ người dân còn hạn chế.
Để khắc phục, ngành y tế thành phố đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm. Trước hết là phát triển nhân lực y tế cơ sở thông qua chính sách “nghĩa vụ y tế cơ sở”, yêu cầu bác sĩ trong 10 năm đầu hành nghề phải có ít nhất một năm công tác tại trạm y tế hoặc vùng khó khăn. Cùng với đó, TP.HCM sẽ đầu tư hạ tầng và thúc đẩy chuyển đổi số, bảo đảm 100% trạm y tế đạt chuẩn quốc gia, ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý và khám chữa bệnh.
Song song, ngành y tế định hướng đổi mới cơ chế tài chính, cho phép các đơn vị y tế cơ sở được tự chủ, triển khai cơ chế giá dịch vụ hợp lý để giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Thành phố cũng sẽ hoàn thiện thể chế tổ chức, tăng cường sự liên kết giữa các tuyến, phát huy sức mạnh của toàn hệ thống y tế.
Ông Huỳnh Thành Đạt, Phó Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì hội nghị. Ảnh: Phạm Thương.
Cuối cùng, việc củng cố niềm tin của người dân được xem là yếu tố then chốt, thông qua khuyến khích cộng đồng chủ động khám sức khỏe định kỳ và tăng cường tương tác với các cơ sở y tế địa phương.
Phát biểu tại tọa đàm, ông Huỳnh Thành Đạt, Phó Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, nhấn mạnh Nghị quyết 72 không chỉ là định hướng chuyên môn mà còn là nhiệm vụ chính trị cấp bách, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước với sức khỏe nhân dân.
Theo ông Đạt, TP.HCM cần tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, tìm giải pháp sáng tạo để đưa dịch vụ y tế đến gần người dân, hướng tới hệ thống hiện đại, công bằng và hiệu quả.
Mục tiêu đến năm 2030, TP.HCM sẽ trở thành trung tâm chăm sóc sức khỏe hàng đầu khu vực ASEAN, nơi mọi người dân được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng. Từ trạm y tế phường đến bệnh viện chuyên sâu, sẽ thành một hệ thống thống nhất, thông minh và nhân văn.
Nguyễn Thuận